Παρουσίαση του βιβλίου "Η ελληνική αρχαιότητα. Πόλεμος, πολιτική, πολιτισμός"

Το Πολύεδρο διοργανώνει εκδήλωση για την παρουσίαση του νέου βιβλίου των Δ. Κυρτάτα και Σπ. Ράγκου "Η ελληνική αρχαιότητα. Πόλεμος, πολιτική, πολιτισμός", που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών- Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη την Παρασκευή 10.12.2010 και ώρα 7.30 μ.μ στο χώρο του βιβλιοπωλείου

*Η εκδήλωση γίνεται μια ώρα νωρίτερα απο την συνηθισμένη, λόγω της πρεμιέρας  του ΔΗΠΕΘΕ με το έργο "Λεωφορείον ο πόθος" του Τένεσυ Ουίλλιαμς την ίδια ημέρα.

Ομιλητές: ο Δ.Κυρτάτας, καθηγητής Πανεπ. Θεσσαλίας, ο Σπύρος Ράγκος, αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Φιλολογίας, ο Δ.Ν. Μαρωνίτης, καθηγητής στο Α.Π.Θ. και η Γιάννα Σιβροπούλου-Καπλάνη, φιλόλογος –σχολική σύμβουλος.

«Στόχος του βιβλίου είναι να παρουσιάσει με τρόπο ωφέλιμο και ερεθιστικό για τους διδάσκοντες και τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης την ελληνική ιστορία από τον 8ο αι. π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ. Κατάλληλος δρόμος για τη συνάντηση με το συγκεκριμένο ιστορικό παρελθόν κρίθηκε αυτός που ορίζεται από το τρίπτυχο πόλεμος - πολιτική (έννοιες με τεράστιες ιδεολογικές και πρακτικές διαστάσεις στην ελληνική αρχαιότητα) - πολιτισμός (ως σύνολο αντιλήψεων που διαπότιζαν τους σύγχρονους και επιτευγμάτων που σημάδεψαν τους μεταγενέστερους).

Η αφηγηματική μέθοδος που προκρίθηκε ήταν αυτή της συνεχούς αφήγησης, η οποία διακόπτεται μόνο στους αρμούς και στις αρθρώσεις της, ενώ το εικονογραφικό στοιχείο περιορίστηκε στους απαραίτητους χάρτες. Όπως γράφει ο συντονιστής της σειράς, "το ύφος του βιβλίου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ηροδότειο, συνδυάζοντας την αναγνωστική μάθηση με την αναγνωστική τέρψη".

Στα ξεχωριστά κεφάλαια και υποκεφάλαια εξετάζονται τα πολεμικά, πολιτικά και πολιτιστικά δρώμενα της κάθε εποχής (αρχαϊκή, κλασική, ελληνιστική, ελληνορωμαϊκή), όσα θεώρησαν οι δύο συγγραφείς ενδεικτικά, ώστε να δοθεί ανάγλυφα η εικόνα της κάθε περιόδου, με τις φωτεινές και τις σκοτεινές πλευρές της.»

“…Το “Άρεως μεστόν” έπος εκκινεί με μια λεκτική διαμάχη στη διάρκεια της οποίας μετά δυσκολίας, δηλαδή κατόπιν θεϊκής παρέμβασης, αποσοβείται ο φόνος. Αχιλλεύς και Αγαμέμνων προασπίζουν τη τιμή τους με πάθος. Αφορμή της σύγκρουσης ένα κορίτσι, “αληθεστάτη πρόφασις” η διάσταση αριστείας και βασιλείας.

Η αντιπαράθεση οδηγεί στην οργισμένη απόσυρση του Αχιλλέα από τον πόλεμο και στην εμπάθεια. Η υπερήφανη παραμονή εκτός δράσης αυξάνει την επιθυμία για ταπείνωση των πρώην συμμαχητών, ήττα των Αχαιών και εκμηδένιση της αρχηγικής δύναμης του ταγού τους. Η εμπάθεια τρέφεται από το αίμα της πληγωμένης τιμής και με τον χρόνο θεριεύει. Μόνο μεταλλασσόμενη σε πένθος μπορεί ίσως να υπερβεί τον εαυτό της.

Όταν ο Πάτροκλος σκοτώνεται στη μάχη, η περιπάθεια του έξαλλου θρήνου του Αχιλλέα ενέχει σημεία μιας περιπάθειας ή και αντιπάθειας προς εαυτόν. Ο Πάτροκλος χάθηκε ντυμένος τα όπλα του φίλου του και ‘αντ’ αυτού’. Η εμπαθής οργή μετασχηματίζεται τώρα σε περιπαθή αυτολύπηση για να εκβάλλει μετά σε μανιώδη επιστροφή στο πεδίο της ανδρείας. Όμως το αντικείμενο της εκδίκησης έχει στο μεταξύ αλλάξει πρόσωπο.

Αντί του Αγαμέμνονα είναι ο Έκτωρ που θα υποστεί την ολέθρια τιμωρία, ατιμαζόμενος σωματικά μέχρι του έσχατου βαθμού. Η θηριώδης μήνις κορυφώνεται. Όμως από την συμπλοκή εμπάθειας και περιπάθειας προκύπτει η αιφνίδια περιστολή του πάθους και η μετατροπή του σε συμπάθεια. Στο τέλος του έπους, ο Αχιλλεύς ενδίδει στον Πρίαμο αναγνωρίζοντας εμπράκτως την κοινή ανθρώπινη μοίρα και συμπάσχοντας μαζί του στο πένθος.

Η συμπάθεια ορίζει το πέρας της αφήγησης και την ολοκλήρωση του υπεσχηθέντος από το προοίμιο θέματος. Ταυτόχρονα όμως υπογραμμίζει την υπέρβαση του πάθους μέσα από τις διαδοχικές, αλλά όχι ευθύγραμμες, ομοιοπαθητικές μεταμορφώσεις του.

Στο τόξο που ορίζουν οι τέσσερις σταθμοί  της αχίλλειας δράσης και αδράνειας (πάθος, εμπάθεια, περιπάθεια, συμπάθεια) κινείται ο ιλιαδικός πόλεμος, σε αντιδιαστολή με τον τρωικό. Στο  τετράπτυχο αυτό θα κινηθεί και η  ανάγνωση των ραψωδιών Σ και Ω  από τη μόλις απαρτισθείσα νέα μετάφραση της Ιλιάδας του Δ.Ν. Μαρωνίτη.

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας συμπράττει με τον ομότιμο καθηγητή του ΑΠΘ σε μια διφωνική απαγγελία όπου ο σχολιασμός άλλοτε θα εντοπίζεται στον επιτονισμό, τις παύσεις και την υπόκριση και άλλοτε θα αυτονομείται με εξηγητικές παρεκβάσεις εκτός, ή αυθόρμητες παρατηρήσεις επί, του ομηρικού κειμένου.

Στόχος, η ανάδειξη της εγγενούς προφορικότητας της ποίησης και του κάθε φορά νέου προσώπου της μέσα στο πλαίσιο της ζωντανής, άρα απρόβλεπτης και απρόρρητης, παράστασης…”

Δ.Ν. Μαρωνίτης

Ο Δημήτρης Κυρτάτας γεννήθηκε το 1952 στην Αθήνα και σπούδασε στη Θεσσαλονίκη και το Λονδίνο. Διδάσκει αρχαία ιστορία, από το 1985 έως το 2001 στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και από το 2002 στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Στα δημοσιεύματά του περιλαμβάνονται τα ακόλουθα βιβλία: "Δούλοι, δουλεία και δουλοκτητικός τρόπος παραγωγής", Ο Πολίτης, Αθήνα 1987, "Επίκρισις: Η κοινωνική δομή των χριστιανικών κοινοτήτων από τον πρώτο έως τον τρίτο αιώνα", πρόλογος G.E.M. de Ste Croix, μτφρ. Γιάννης Κρητικός, Εστία, Αθήνα 1992, "Παιδαγωγός: Η ηθική διαπαιδαγώγηση στην ύστερη ελληνική αρχαιότητα", Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας, Αθήνα 1994, "Η Αποκάλυψη του Ιωάννη και οι επτά εκκλησίες της Ασίας", Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1995, "Χόλος γυναικός και άλλες ιστορίες από τον ερωτικο βίο των αρχαίων Ελλήνων", με εικονες του Αλέκου Λεβίδη, Άγρα, Αθήνα 1999, "Ιερείς και προφήτες: Η παραγωγή και η διαχείριση του δόγματος στον πρώιμο χριστιανισμό", Ινστιτούτο του Βιβλίου - Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2000, "Κατακτώντας την αρχαιότητα: Ιστοριογραφικές διαδρομές", Πόλις, Αθήνα 2003.

Ο Σ. Ι. Ράγκος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Cambridge, είναι Επίκουρος Καθηγητής της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Στο παρελθόν έχει διατελέσει υπότροφος ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Princeton και επιστημονικός συνεργάτης του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.

Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα κινούνται στον χώρο των σχέσεων θρησκείας, φιλοσοφίας και λογοτεχνίας στην ελληνική αρχαιότητα. Η πρόσφατη μελέτη του "Ορφικά Χρυσά Ελάσματα" πρόκειται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις "Στιγμή".