Η συμβολή του Ποταμιού Αχαΐας στη διαβούλευση για την τροποποίηση του Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων της Περιφέρειας

Μια ρεαλιστική βάση για τον επόμενο περιφερειακό σχεδιασμό σε ότι αφορά τη διαχείριση των απορριμμάτων στη Δυτική Ελλάδα θα έπρεπε να ξεκινήσει από την πλήρη και ουσιαστική αποτίμηση του προηγούμενου περιφερειακού σχεδιασμού.

Οφείλουμε να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας και με τους πολίτες. Το προηγούμενο σχέδιο απέτυχε πλήρως κι αν δεν μελετήσουμε, αν δεν αντιμετωπίσουμε τις αιτίες της προηγούμενης αποτυχίας θα ζήσουμε τα ίδια και στο μέλλον.

Κανονικά αυτήν τη στιγμή που μιλάμε θα έπρεπε σε Αχαΐα, Ηλεία και Αιτωλοακαρνανία να υπάρχουν τρία εργοστάσια επεξεργασίας απορριμμάτων.

Δεν υπάρχει κανένα κι αυτό είναι ένα μόνο δείγμα της αποτυχίας. Ας μην επεκταθούμε σε άλλες όψεις της αποτυχίας, αρκεί να θυμηθούμε την οξεία κρίση που αντιμετώπισε ο Πύργος με τα σκουπίδια να σαπίζουν στους δρόμους της πόλης, το μακρινό ταξίδι που κάνουν καθημερινά τα απορρίμματα του Αιγίου και τη σύλληψη Δημάρχου που έθαβε τα σκουπίδια στις όχθες του Αλφειού.

Αυτή είναι η πραγματικότητα κι ανν δεν ξεκινήσουμε από το έδαφος της πραγματικότητας, το πιθανότερο είναι πως δεν θα μπορέσουμε να την αλλάξουμε.

Ας δούμε τώρα τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για την τροποποίηση του Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, η οποία τέθηκε σε διαβούλευση.

Η μελέτη είναι αναλυτική, μακροσκελής και καλά δομημένη. Φοβάμαι όμως ότι ρέπει σε μια μάλλον ακαδημαϊκή προσέγγιση του προβλήματος που απέχει από την πραγματικότητα.

Σταχυολογώ μερικά σημεία της:

-2-

Η μελέτη προτείνει να περάσουμε μέχρι το 2020 σε μια φάση που τα απορρίμματα θα κινούνται στα εξής χωριστά ρεύματα:

Χαρτί-χαρτόνι

Χαρτί γραφής

Γυαλί σε κάδο

Πλαστικό σε κάδο

Μέταλλα σε κάδο

Βιοαπόβλητα σε κάδο

Σύμμεικτα-υπολειμματικού χαρακτήρα σε κάδο

Επί πλέον η μελέτη θέτει ως ποσοτικό στόχο, μέχρι το 2020, να έχουμε φτάσει στην επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση του 50% του συνόλου των απορριμμάτων.

Υπάρχει έστω και ένας που να πιστεύει ότι αυτός ο στόχος είναι ρεαλιστικός;

Η έλλειψη ρεαλισμού στους στόχους που τίθενται προκύπτει και από τα οικονομικά μεγέθη. Κατά τη μελέτη, οι δαπάνες που απαιτούνται για την υλοποίηση του προτεινόμενου σχεδιασμού ανέρχονται σε 181 εκατ. ευρώ. Από πού θα προκύψουν αυτά τα κονδύλια; Είναι άγνωστο.

Ολόκληρο το ΕΣΠΑ Δυτικής Ελλάδας είναι στα 490 εκατ. ευρώ και μοιάζει απίθανο το 35% του συνολικού προγράμματος να πάει στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Υπάρχουν άλλοι πόροι από τομεακό πρόγραμμα του Υπουργείου Υποδομών; Ποιοι είναι αυτοί και τι ύψος έχουν για την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας; Στη μελέτη δεν υπάρχει απάντηση σε αυτό το ερώτημα, αλλά μήτε και πουθενά αλλού μπορεί να εντοπιστεί η  απάντηση. Συνεπώς έχουμε μια ένδειξη απαιτούμενης δαπάνης αλλά δεν έχουμε τις πηγές της χρηματοδότησης. Συζητάμε δηλαδή, ολίγον στον αέρα.

-3-

Ας περάσουμε σε ένα άλλο κρίσιμο σημείο. Στη μελέτη προτείνονται τρεις Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ), μία σε κάθε νομό της Περιφέρειας, με συνολικό προϋπολογισμό και για τις τρεις, στα 99 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για τα περίφημα εργοστάσια; Αλλά αν αποτύχαμε με αυτά στην προηγούμενη φάση, γιατί θα τα καταφέρουμε στην επόμενη; Τι άλλαξε στο μεταξύ;

Αλλά δεν έχει νόημα να συζητάμε αν δεν ξεκινήσουμε από την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι υπηρεσίες καθαριότητας των Δήμων. Σχεδόν παντού συναντάμε σοβαρές ελλείψεις προσωπικού, σοβαρές ελλείψεις εξοπλισμού και απαρχαιωμένες τεχνικές περισυλλογής των απορριμμάτων. Και έρχεται τώρα η μελέτη και ζητά από αυτές τις υπηρεσίες να δουλέψουν με διαφορετικά ρεύματα απορριμμάτων και με κεντρικό σύστημα συλλογής ή με σύστημα συλλογής πόρτα-πόρτα.

Οι υπηρεσίες καθαριότητας των Δήμων δεν είναι σε θέση να υπηρετήσουν αυτό το σχέδιο και αυτό που χρειαζόμαστε είναι υπηρεσίες καθαριότητας με εντελώς διαφορετική δομή και λειτουργία. Από εκεί θα έπρεπε να ξεκινήσουμε. Πάντως και με δύο λόγια, για να υπηρετηθούν αυτοί οι στόχοι θα χρειάζονταν μια εντελώς διαφορετική διοίκηση και αυτοδιοίκηση αλλά αυτό το κεντρικό πρόβλημα αποφεύγουμε ακόμα και να το συζητήσουμε.

Και κάτι τελευταίο. Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν, κατά τη μελέτη, επτά ΧΑΔΑ προς αποκατάσταση. Η μελέτη επίσης προτείνει η αποκατάσταση αυτών των ΧΑΔΑ να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 31/10/2017. Υπάρχει έστω κι ένας που να θεωρεί εφικτό αυτόν το στόχο; Διότι στις 31/10 εδώ θα είμαστε και θα τους ξαναμετρήσουμε.

Η μελέτη διατυπώνει με ακρίβεια το πώς θα πρέπει να είμαστε μέσα σε λίγα χρόνια. Της διαφεύγει, και καλά κάνει και τις διαφεύγει διότι δεν είναι δική της δουλειά, ότι με την παρούσα δομή και λειτουργία τόσο της διοίκησης όσο και της αυτοδιοίκησης, αυτού του είδους οι σχεδιασμοί, όσο περίφημοι κι αν είναι επί χάρτου, παραμένουν καταδικασμένοι σε αποτυχία στην πράξη. Κι αυτό ακριβώς θα συμβεί με και με το νέο Περιφερειακό σχεδιασμό.