Μυρτώ Κιούρτη: Η καινοτόμος αρχιτέκτονας από την Πάτρα που επαναδιαπραγματεύεται το ζήτημα της κατοίκησης, προκαλώντας τα στερεότυπα

Mια δαιμόνια αρχιτέκτονας από την Πάτρα διαπραγματεύεται το ζήτημα της κατοίκησης μέσα από τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης συνεργασίας ανάμεσα στον αρχιτέκτονα και τον κάτοικο, συσχετίζοντας την αρχιτεκτονική εμπειρία και πρακτική με τις ανθρωπιστικές επιστήμες, την κοινωνική ανθρωπολογία, τις πολιτισμικές σπουδές και την ιστορία των νοοτροπιών.

Ταλαντούχα, δυναμική, καινοτόμα, ευπροσήγορη και διαρκώς ανήσυχη, η Μυρτώ Κιούρτη, μοιράζει τη ζωή της μεταξύ Αθήνας και Πάτρας ερευνώντας συνεχώς νέους αρχιτεκτονικούς «τόπους», ως ένα αεικίνητο και εμπνευσμένο μέλος του πολλά υποσχόμενου επιστημονικού δυναμικού της χώρας που παραμένει στην Ελλάδα και χτυπάει την κρίση με δημιουργία.

Με μητέρα Πατρινιά και πατέρα από την Αθήνα, η Μυρτώ έγινε κάτοικος Πατρών αμέσως μετά τη γέννησή της. Μεγάλωσε σε ένα όμορφο σπίτι στο Μονοδένδρι, πήγε σχολείο στο Αρσάκειο και από πολύ μικρή ηλικία, ανακάλυψε ότι ασκεί πάνω της γοητεία το πάντρεμα της επιστήμης με τις τέχνες. Έτσι, αποφάσισε ότι θέλει να γίνει αρχιτέκτονας.

Εισήχθη με επιτυχία στην αρχιτεκτονική σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, όπου ο έρωτας της αρχιτεκτονικής έγινε βαθιά και ουσιαστική αγάπη.

Μια αγάπη που την έκανε να ετοιμάσει βαλίτσες για το πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης, μέσα στις οποίες υπήρχε και υποτροφία για μεταπτυχιακές σπουδές που άνοιξαν νέους ορίζοντες.

Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα έδινε έμφαση στον συσχετισμό του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού με μεθόδους που προέρχονταν από γνωστικά πεδία εκτός της αρχιτεκτονικής, όπως η φιλοσοφία και η επιστήμη των ηλεκτρονικών υπολογιστών και αποτελούσε ένα από τα καλύτερα μεταπτυχιακά προγράμματα παγκοσμίως.

Το δρόμο της ωστόσο έμελλε να τον βρει κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της διδακτορικής της διατριβής στη σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου υπό την επίβλεψη του ομότιμου καθηγητή Δημήτρη Φιλιππίδη. Η διατριβή είχε τίτλο: "Ο επαναπροσδιορισμός αντιλήψεων και καθημερινών πρακτικών ως μέσο για τον σχεδιασμό της κατοικίας".

«Εκεί βρήκα το αντικείμενο που με ενδιέφερε και το οποίο μου χάραξε τον δρόμο. Η διατριβή μου είχε να κάνει με την ανάπτυξη μιας μεθοδολογίας που επαναδιαπραγματεύεται το ζήτημα της κατοίκησης μέσα από έναν επαναπροσδιορισμό της σχέσης συνεργασίας ανάμεσα στον αρχιτέκτονα και τον κάτοικο. Προσπάθησα να δω πώς οι αλλαγές σε ένα σπίτι από τη δεκαετία 1970 έως τη δεκαετία του 2010 συσχετίζονται με τις αλλαγές στις αντιλήψεις, σε σχέση με την οικογένεια, με τη γυναίκα, με το σώμα, με την ελεύθερη ώρα, πώς τα στερεότυπα επηρρεάζουν την κατοικία και την ζωή των κατοίκων ενός σπιτιού.

Αυτή ακριβώς είναι και η γενική φιλοσοφία της δουλειάς μου. Σχεδιάζω κατοικίες μετά από συνεργασία με τον ιδιοκτήτη, κατά τη διάρκεια της οποίας τον καλώ να ξανασκεφτεί τις αντιλήψεις γύρω απο την κατοικία και να προσδιορίσει τα δικά του «θέλω», τις δικές του ανάγκες, την δική του ξεχωριστή ταυτότητα που μπορεί να γίνει και η ταυτότητα της κατοικίας» μου λέει η Μυρτώ και μου εξηγεί: «Παίρνω μια σειρά από συνεντεύξεις και προσπαθώ μέσα από αυτές να προσεγγίσω την ταυτότητα του ιδιοκτήτη. Συχνά, αυτή η ταυτότητα, έρχεται σε ρήξη με τα στερεόπτυπα που επικρατούν γύρω από τη δομή της κατοικίας. Και κάπως έτσι καταλήγουμε να σχεδιάσουμε ένα σπίτι μακριά από τα συνήθη, ένα σπίτι περίεργο, με την έννοια ότι δεν ακολουθεί τα στερεόπτυπα, αλλά τις ανάγκες και τη ζωή του ανθρώπου που το κατοικεί. Γενικά από την δική μου εμπειρία προκύπτει ότι οι Έλληνες έχουμε πολλά στεγανά γύρω από την κατοικία και θεωρούμε ότι με τον ίδιο τρόπο που έφτιαχναν το σπίτι τις προηγούμενες δεκαετίες, πρέπει να το φτιάξουμε και εμείς.

Πρέπει να απελευθερωθούμε από αυτό και να κατανοήσουμε ότι ο καθένας έχει το δικό του τρόπο ζωής ο οποίος είναι πολύ διαφορετικός από όλων των άλλων με πολύ ιδιαίτερες ανάγκες από αυτές που υπογορεύει ένα σπίτι που θεωρείται κοινά αποδεκτό και μπορει αντί να μας εξυπηρετεί να μας μπλοκάρει. Φτιάχνουμε σπίτια για να ζήσουμε εμείς και όχι για να ευχαριστήσουμε τους άλλους».

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος - Popaganda

Tα πρώτα χρόνια και ενώ έκανε τη διατριβή της, η Μυρτώ διατηρούσε γραφείο στην Πάτρα σε συνεργασία με το γραφείο του πατέρα της Γιάννη Κιούρτη και του αδελφού της που είναι γνωστοί πολιτικοί μηχανικοί, ενώ είχε γραφείο και με τον εξαιρετικά ταλαντούχο Κώστα Τσιαμπάο με τον οποίο σχεδιάστηκαν τα πρώτα της έργα. Έτσι, είχε την δυνατότητα να συνδυάσει την θεωρία με την πράξη. Ο Κώστας Τσιαμπάος είναι σήμερα λέκτορας στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου.

Το γραφείο της στην Πάτρα το διατηρεί μέχρι και σήμερα, διατηρώντας παράλληλα γραφείο και στην Αθήνα όπου και πλέον διαμένει, ενώ στην Πάτρα έχει κάνει πολλές ενδιαφέρουσες δουλειές, όπως ο πρωτοποριακός σχεδιασμός του Si Doux, του παλιού Παπασωτηρίου, του Discover (η Μυρτώ σχεδιάζει τα καταστηματα Παπασωτηρίου σε όλη την Ελλάδα) και η ανατρεπτική κατοικία της Άννας Παολίνου στο Μιντιλόγλι, την οποία θεωρεί και την πιο ξεχωριστή της δουλειά, αν και όλες αποτελούν μια νέα ματιά στα πράγματα.

Για το σπίτι στο Μιντιλόγλι έχει λάβει διάκριση από το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής, και το έργο της εκτέθηκε στο Μουσείο Μπενάκη.

Δείτε φωτό από το σπίτι της Άννας Παολίνου.

Η Μυρτώ σχεδιάζει κατοικίες αλλά και κατασήματα όπως το σπίτι της Lala, το καφέ Sidoux, το κατάστημα τύπου Press gallery στο μετρό Δουκίσσης Πλακεντίας, το μπαρ Lore στην Σκουφά, το βιβλιοπωλείο Παπασωτηρίου στην Σαντορίνη, στην Στουρνάρα και αλλού.

Συμμετέχει σε συνέδρια και εκθέσεις, εκφράζοντας τον ανήσυχο εαυτό της και αναζητώντας συνεχώς νέα ερεθίσματα.

Μάλιστα το 2012 στον πανευρωπαϊακό διαγωνισμό ανάπλασης του κέντρου της Αθήνας με άξονα την οδό Πανεπιστημίου, κέρδισε σε συνεργασία με τον Παναγή Παναγιωτόπουλο και τον Κώστα Τσιαμπάο το Βραβείο καλύτερης ουτοπικής πρότασης.

«Με βάση την διαπίστωση ότι στην Ελλάδα έχουμε πρόβλημα στη σχέση μας με τον δημόσιο χώρο, τον οποίο δεν τον φροντίζουμε όπως το σπίτι μας, τον θεωρούμε κάτι ξένο, σχεδόν εχθρικό, που δημιουργεί προβλήματα, είχαμε προτείνει να χωρίσουμε την Πανεπιστημίου σε κομματάκια των 55 τετραγωνικών, όσο δηλαδή είναι ένα κλασικό δυάρι και να υιοθετήσουν οι πολίτες ο καθένας από ένα κομματάκι, το οποίο θα το φροντίζουν, θα φυτέψουν δέντρα, θα το καθαρίζουν κπλ. Ο τίτλος του project ήταν «my public place».

Δείτε σχέδια από τον διαγωνισμό.

Σήμερα η Μυρτώ διδάσκει αρχιτεκτονικό σχεδιασμό στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, ενώ διατηρεί γραφεία σε Πάτρα και Αθήνα.

Παράλληλα, στο πλαίσιο συνεργασίας της με το Ωνάσειο και το σύνδεσμο υποτρόφων, υλοποίησε ένα μεγάλο έργο με θέμα τις επανακατοικήσεις. Πρόκειται για μια ομάδα από 20 αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες και κοινωνικούς επιστήμονες που απηύθυναν ανοικτή πρόσκληση σε Αθηναίους που μένουν στο κέντρο για μελέτες ανακαίνισης των σπιτιών τους.

Δείτε φωτό, από τη μεταμόρφωση το

πιτιού του Ξενοφώντα Βερύκιου από την Μυρτώ.

Στο βιογραφικό της δραστήριας αρχιτέκτονα, βλέπουμε ότι έχει λάβει 1ο βραβείο, στον πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών για τα πρότυπα γραφεία πολιτικού κόμματος (2005) σε συνεργασία με τον Κώστα Τσιαμπάο, 1ο βραβείο ΕΒΓΕ στην κατηγορία γραφικά χώρου / σήμανση για το περίπτερο του βιβλιοπωλείου Παπασωτηρίου στην 1η Μπιενάλε της Αθήνας (2008) (σε συνεργασία με τις Αλίκη Κακουλίδου και Δήμητρα Βασιλάκου), υποτροφία του ιδρύματος Ωνάση για εκπόνηση διδακτορικής διατριβής (2004-2008), υποτροφία ΙΚΥ για εκπόνηση διδακτορικής διατριβής (2005-2007).

Το 2009 η Μυρτώ ήταν υπεύθυνη συντονισμού της 6ης Πανελλήνιας Έκθεσης Αρχιτεκτονικού Έργου WALLS που οργανώθηκε από τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Νομού Αχαίας ενώ το 2006 ήταν συνεπιμελήτρια της 5ης Πανελλήνιας Έκθεσης Αρχιτεκτονικού Έργου. Το 2007 ήταν εκλεγμένο μέλος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Νομού Αχαίας.

Έργο της έχει δημοσιευτεί και παρουσιαστεί σε εφημερίδες και περιοδικά όπως Τα Νέα, Ελευθεροτυπία, Athens Voice, Ε, City Press, Βημαgazino, Αθηνόραμα, Metropolis κ.α.

Το όραμά της περιγράφεται με λίγες λέξεις στην ιστοσελίδα της:

“Ένα βράδυ είδα ένα όνειρο.

Περπατούσα λέει στον δρόμο του πατρικού μου σπιτιού κατεβαίνοντας προς την παραλία.

Στην γωνία ήταν εκείνο το τυπικό σπιτάκι του '70, έτσι όπως το θυμόμουν από τότε που πήγαινα για μπάνιο με τη γιαγιά μου τα καλοκαίρια.

Στο σπίτι όμως τώρα αντί για τις κλασικές μικρές μπαλκονόπορτες είχαν ανοίξει υπέροχες γωνιακές τζαμαρίες από όπου μπορούσε κανείς ελεύθερος πια να απολαύσει τη θάλασσα”

Δείτε φωτογραφίες από την μεταμόρφωση του σπιτιού της μητέρας της.

«Είχαμε συνηθίσει να ζούμε σε πολύ μεγάλα σπίτια. Λόγω της συγκυρίας πρέπει να μείνουμε σε μικρότερα. Πάντα υποστήριζα και πριν την κρίση, ότι το τεράστιο σπίτι σε επιβαρύνει οικονομικά αλλά και σε επίπεδο τακτοποίησης και καθαρισμού του και ότι ένα έξυπνα σχεδιασμένο μικρό σπίτι σε απελευθερώνει.

Πρέπει να κατανοήσουμε τα μεγάλα οφέλη της αφαίρεσης και της οικονομίας με τη θετική έννοια του όρου, σαν άποψη ζωής» μου λέει η Μυρτώ αποχαιρετώντας με με την θετική της αύρα που σε κάνει να την νιώθεις φίλη σου με το «καλημέρα», γνώρισμα των ιδιαίτερα χαρισματικών ανθρώπων.

Δείτε τα έργα και τις ημέρες της, στην εμπνευσμένη ιστοσελίδα της