Λογική ή Διαλεκτική;

Η Λογική αποτελεί ξεχωριστό, αυτόνομο κλάδο της φιλοσοφίας. Προέρχεται από το λογίζεσθαι (σκέπτομαι – στοχάζομαι) και ορίζεται ως η μελέτη του τρόπου με τον οποίο κάνουμε συλλογισμούς. Ο σκοπός της είναι να βρει τους τρόπους εκείνους με τους οποίους μπορούμε να σκεφτούμε σωστά (λογικά).

Από την άλλη, η Διαλεκτική προέρχεται από το ρήμα διαλέγομαι (συζητώ – συνομιλώ), και μάλλον είναι έννοια προγενέστερη της λογικής. Στην αρχαιότητα, με την «διαλεκτική» εννοούσαν την τέχνη να φτάνει κανείς στην αλήθεια μέσω της σύγκρουσης αντιθέτων απόψεων που προκύπτουν από την διαστρέβλωση στην οποία υπόκειται ο «καθαρός λόγος» μιας και οι απόψεις και οι εμπειρίες του κάθε ανθρώπου είναι διαφορετικές.

Σύμφωνα, όμως, με τον Σόπενχάουερ: «Αν η ανθρώπινη φύση ήταν απόλυτα έντιμη, θα έπρεπε σε κάθε αντιπαράθεση να αποβλέπουμε μόνο να αποκαλυφθεί η αλήθεια. Θα αδιαφορούσαμε πλήρως αν η αλήθεια θα αποδειχτεί υπέρ μας….Η έμφυτη ματαιοδοξία μας όμως….δεν μας επιτρέπει να δεχτούμε πως η αρχική μας τοποθέτηση ήταν εσφαλμένη….Συμπερασματικώς, αυτός που αντιπαρατίθεται, δεν αγωνίζεται για την αλήθεια, αλλά για την δικαίωση της άποψής του».

Έτσι, λοιπόν, έχουμε έναν βασικό διαχωρισμό: την αντικειμενική αλήθεια η οποία προκύπτει μέσα από λογικές προτάσεις και υποθέσεις, και την φαινομενική αλήθεια η οποία προκύπτει μέσα από τον διάλογο και αυτόν που φαίνεται πως έχει δίκιο.

Το ποιος, όμως, θα δικαιωθεί σε έναν διάλογο δεν έχει να κάνει με το αν κατέχει την αντικειμενική αλήθεια, αλλά με τις ικανότητες της «πειθούς» του και τα τεχνάσματα – τακτικές τις οποίες χρησιμοποιεί.

Άρα, φτάνουμε στο συμπέρασμα πως η διαλεκτική ως έννοια έχει διαστρεβλωθεί από τον αρχικό σκοπό της λόγω της «έμφυτης ματαιοδοξίας των ανθρώπων» και έχει καταλήξει σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, να είναι η «προσπάθεια να πείσουμε κάποιον».

Κι όπως οι Έλληνες, του Τρωικού πολέμου, πείστηκαν από τα φαινόμενα πως η Ελένη και η ομορφιά της ήταν η αιτία των δεινών τους, ενώ, όπως μας αποκαλύπτει ο Ευριπίδης, όλο αυτό απλώς φάνηκε ενώ η πραγματικότητα ήταν πως η Ελένη υπήρξε θύμα των Θεών, έτσι και εμείς πολλές φορές πέφτουμε σε πλάνες που νομίζουμε πως είναι οι αλήθειες.

Με αφορμή, λοιπόν, τις επικείμενες εθνικές εκλογές, ας σκεφτεί ο κάθε ένας από εμάς την πραγματική, αντικειμενική αλήθεια, χωρίς να επηρεαστούμε από πλάνες, κατηγορίες, ύβρεις ή άλλες τακτικές της διαλεκτικής.

Επιτέλους, ας πειστούμε από την πολιτική και όχι από την τακτική, από την ΛΟΓΙΚΗ και όχι από την Διαλεκτική, από το «είναι» όχι από το «φαίνεσθαι»

Παναγιώτης Δ. Ντούκας

Μαθητής