Γιάννης Μπέζος: Μια φωνή λογικής μέσα στο χάος

Συναντήσαμε τον Γιάννη Μπέζο λίγες μέρες πριν από την πρεμιέρα του έργου που ανεβάζει, «Εκκλησιάζουσες» του Αριστεφάνη στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων στην Καβάλα, στα πλαίσια του Διεθνούς Φεστιβάλ Φιλίππων και Θάσου 2015.

Θα κάνει πρεμιέρα και στο Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου 2015 στις 31 Ιουλίου. Μιλήσαμε για το έργο, τις δικές του πινελιές καθώς και την επιλογή του να το σκηνοθετήσει αυτήν την εποχή. Αυτό όμως που μας έκανε να χαρούμε ήταν η πραότητα της σκέψης του όσον αφορά τα όσα γίνονται τον τελευταίο καιρό.

Χαρακτηριστικά μας είπε: «Και οι διχογνωμίες και οι διαφωνίες πρέπει να υπάρχουν. Όταν αυτά μεταφράζονται σε φόβο και σε διχόνοια είναι καταστρεπτικό».

Γιατί επιλέξατε να σκηνοθετήσετε αυτό το έργο αυτήν την εποχή.

Γιάννης Μπέζος: Το έργο για την ενημέρωση των ανθρώπων, ανήκει στην ύστερη εποχή του Αριστοφάνη. Δηλαδή από τα σωζόμενα έργα, το προτελευταίο πριν τον «Πλούτο». Είναι ένα έργο γραμμένο στην παρακμή της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.

Έχει μεσολαβήσει η Τυραννία, έχει επανέλθει η Δημοκρατία, έστω και στρεβλή. Έχει θανατωθεί ο Σωκράτης και έχει τελειώσει αρκετά χρόνια πριν ο Πελοποννησιακός Πόλεμος. Η Αθήνα είναι σε πλήρη παρακμή και ζει με τα λεφτά των Περσών. Αν μας θυμίζει κάτι αυτό... Η Αθήνα είναι σε πραγματική παρακμή και η Βουλή είναι απαξιωμένη. Υπάρχει δηλαδή μια αναφορά. Εφάπτεται πολύ της σημερινής πραγματικότητας.

Βέβαια το έργο είναι ουτοπικό όπως η «Λυσιστράτη» και οι «Όρνιθες». Οι γυναίκες ξεκινούν να υποδυθούν τους άντρες ώστε να αναλάβουν την εξουσία και να φέρουν κάποιες ιδέες οι οποίες είναι, ας πούμε, σχετικές με την «Πολιτεία» του Πλάτωνα. Περί κοινοκτημοσύνης, κατάργησης της ιδιοκτησίας, της οικογενείας κ.τ.λ. Όλο αυτό είναι ουτοπικό φυσικά και καταλήγει σε ένα φαγοπότι. Ένα έργο που δεν θα μπορούσε κάποιος να πει ότι είναι από τα πιο ποιητικά του Αριστοφάνη. Παρόλα αυτά είναι πολύ επίκαιρο και πολύ αστείο.

Ποιες δυσκολίες ξεπεράσατε για να φέρετε το έργο στη σύγχρονη κοινωνία;

Γ.Μ.: Η μετάφραση του Μίνωα Βολανάκη είναι εξαιρετική. Δεν χρειάστηκε ιδιαίτερη προσπάθεια για να 'ρθει. Όποιος έρθει στην παράσταση θα καταλάβει ότι ο λόγος είναι φτιαγμένος, η μετάφραση δηλαδή, από έναν άνθρωπο του θεάτρου, άρα καταλαβαίνει.

Δεν λειτουργεί μόνο φιλολογικά ή ερευνητικά αλλά κυρίως θεατρικά και είναι σαν να ακούς ανθρώπους σήμερα. Υπάρχει μια σκηνή όπου είναι ο Χρέμης με έναν γείτονα, που είναι μια παραλλαγή του δικαίου και αδίκου λόγου των Νεφελών αλλά σε διαφορετικό κλίμα, όπου ο ένας είναι υπέρ του δημοσίου συμφέροντος και ο άλλος κοιτάει το ατομικό συμφέρον.

Έτσι είναι κάτι πολύ αναγνωρίσιμο. Δεν χρειάστηκε ιδιαίτερη προσπάθεια. Δεν χρειάζεται καμιά σκηνοθετική παρέμβαση για να έρθει το έργο στο σήμερα. Έρχεται από μόνο του και αυτή είναι η μεγάλη δύναμη του ποιητή.

Ποια άλλα έργα του Αριστοφάνη θα θέλατε να σκηνοθετήσετε και γιατί;

Γ.Μ.: Προς το παρόν δεν θέλω να σκηνοθετήσω κάτι άλλο γιατί είμαι τόσο βουτηγμένος εδώ και τώρα θα έχουμε σε τρεις μέρες την πρεμιέρα μας. Ένα από τα έργα του Αριστοφάνη, που είναι και αυτό βαθιά πολιτικό είναι οι «Ιππής».

Που έχει να κάνει με τον λαϊκισμό. Επίσης κάτι που μας ταλανίζει ως κράτος ή ως πολιτεία, όχι τόσο ως κράτος. Ο λαϊκισμός, ο οποίος ξέρετε δεν έχει χρώμα πολιτικό. Δυστυχώς έχει μολυνθεί το σύμπαν. Οι «Ιππής» είναι ένα έργο που θα ήθελα κάποια στιγμή να καταπιαστώ.

Πιστεύετε ότι γενικά το αρχαίο θέατρο μπορεί να αποδώσει σε κλειστό χώρο;

Γ.Μ.: Νομίζω ναι. Βέβαια πρέπει να ξεχωρίσουμε τα έργα του Αριστοφάνη από το αρχαίο δράμα. Γιατί τα έργα των τριών τραγικών είναι πιο τελετουργικά, πιο ιερατικά. Εγώ τουλάχιστον δεν αντιλαμβάνομαι πώς μπορούν να παρασταθούν πια και να έχουν πολύ ενδιαφέρον. Να έχουν αυτό το μεταφυσικό, θρησκευτικό αίσθημα πάνω τους.

Δεν είναι θέμα λοιπόν, ανοιχτού ή κλειστού χώρου αλλά νομίζω ότι μπορούν να παρασταθούν. Χρειάζεται μια άλλη λογική, μια διαφορετική προσέγγιση. Εμείς ξέρετε, επειδή έχουμε συνηθίσει να τα κάνουμε όλα μέσα από το φίλτρο του ψυχολογικού θεάτρου, καμιά φορά αυτά μας ξεφεύγουν. Γιατί αυτά, και μιλάω για τους τρεις τραγικούς όχι για τον Αριστοφάνη, είναι έργα που δεν ξέρουμε πως παιζόντουσαν παλιά.

Είναι έργα που θα μπορούσες να τα διαβάσει κιόλας κάποιος και να μην παιχτούν. Καμιά φορά όταν τα διαβάζεις έχουν πολύ πιο ενδιαφέρον από το να τα βλέπεις να παρίστανται. Και αυτό γιατί έχουν κάτι μεταφυσικό από Λάιο, ειδικά τα έργα του Αισχύλου ή του Σοφοκλή στην πρώτη περίοδό τους. Τα οποία δεν είναι αμιγώς θεατρικά έτσι όπως τα εννοούμε εμείς.

Ο Αριστοφάνης είναι μια άλλη ιστορία. Είναι πιο παχνιδιάρικος. Σατιρικός ποιητής, μεγάλος αλλά τα έργα του αρχαίου δράματος για εμένα, και προσωπικά ως θεατής αλλά και ως άνθρωπος της δουλειάς, παραμένουν ένα μεγάλο ερωτηματικό.

Θα ήθελα το σχόλιό σας για ό,τι ζούμε τις τελευταίες μέρες.

Γ.Μ.: Θα πω κάτι που είναι πιο γενικό αλλά πιστεύω, πιο ουσιαστικό. Εκτιμώ εγώ. Οτιδήποτε προκύπτει, ξέρετε, στην πολιτική και στη Δημοκρατία υπάρχουν όλα, και οι διχογνωμίες και οι διαφωνίες και πρέπει να υπάρχουν. Όταν αυτά μεταφράζονται σε φόβο και σε διχόνοια είναι καταστρεπτικό.

Νομίζω πως οτιδήποτε και αν γίνει θα πρέπει όλοι μας, να κρατήσουμε τη συνοχή μας, την κοινωνική και θα έλεγα την προσωπική μας μέσα μας. Και όλοι να κάνουμε και την αυτοκριτική μας.

Το έργο κάνει πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Αθηνών στις 31 Ιουλίου και θα παραμείνει επί σκηνής μέχρι την 1η Αυγούστου στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ. *

Κείμενο του Αίαντα Αρτεμάκη (Ο Αίαντας Αρτεμάκης γεννήθηκε το 1982 και είναι δημοσιογράφος και «κομπιουτεράς». Πουλάει κομπιουτεράκια στην Ομόνοια, με προτίμηση στα γιαπωνέζικα. Του αρέσει να διαβάζει και να ονειρεύεται μια γερή δημοκρατία. Παντρεύτηκε το 1989 τον καλό του φίλο, Amstrad 1512. Δυστυχώς από τότε, έχει αλλάξει πολλούς αγαπημένους. Τώρα συζεί με έναν Z800 HP.)

Διαβάστε επίσης:

Οι «Όρνιθες» του Αριστοφάνη στο 3ο Port Festival στο αλσύλλιο Κατακόλου στο νομό Ηλείας

Μίκης Θεοδωράκης:Οι 165 μέρες του Ωρωπού -Τα 90ά του γενέθλια

Πηγή:protagon.gr