Το "Whiplash - Χωρίς Μέτρο" έρχεται 5 Φεβρουαρίου 2015 στις Πατρινές αίθουσες

Με 5 υποψηφιότητες στα φετινά Όσκαρ (Καλύτερης Ταινίας, Β’ Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του J. K. Simmons, ο οποίος κέρδισε και την Χρυσή Σφαίρα και το βραβείο του Σωματείου Αμερικανών Ηθοποιών καθώς και Διασκευασμένου Σεναρίου, Μοντάζ και Μιξάζ) το φιλμ «Χωρίς Μέτρο – Whiplash» είναι το αναπάντεχο φαβορί της χρονιάς.

Η ταινία που πέρυσι τον Ιανουάριο τιμήθηκε και με το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής και το Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ Ανεξάρτητου κινηματογράφου του Sundance στη Γιούτα, θα έρθει στις Πατρινές αίθουσες, στα Ster Cinemas, στη Βέσο Μάρε στις 5 Φεβρουαρίου 2015, ημέρα που θα βγει και στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη σε διανομή από την εταιρεία Feelgood.

Βασισμένο σε μία επίσης βραβευμένη στο Sundance ταινία μικρού μήκους, η ταινία «Χωρίς Μέτρο» διαθέτει εξαιρετικές ερμηνείες από το πρωταγωνιστικό δίδυμο, τον νεαρό Miles Teller (The Spectacular Now, Divergent) και τον J. K. Simmons (Juno, Up in the Air) και αποτελεί μια πυρετώδη σκηνοθετική προσέγγιση από τον ταλαντούχο Damien Chazelle (Guy and Madeline on a Park Bench), γεμάτη ένταση, συγκίνηση, υπέροχες μελωδίες και φυσικά τζαζ ρυθμό.

Ήδη έχει χαρακτηριστεί από τις πιο συγκλονιστικές και ηλεκτρισμένες κινηματογραφικές εμπειρίες των τελευταίων χρόνων.

Ακόμα το «Χωρίς Μέτρο» είχε προβληθεί και στο Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών, στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Κανών 2014.

Καταπληκτικό, NY Daily News

Εμπνευσμένο, New York Post

Συγκλονιστικό, The Telegraph

Εκρηκτικό, Vanity Fair

Είναι σπάνιο να βλέπεις μία ταινία για τη μουσική, η οποία εκφράζει την αγάπη της εξίσου για τη μουσική και για τους χαρακτήρες, The Guardian

Ταινίες σαν αυτή είναι ο λόγος που ερχόμαστε στο Sundance, Empire Magazine

Ένα από τα καλύτερο σόλο στα ντραμς που έχουμε δει ποτέ στο πανί, Huffington Post

Αν είστε ντράμερ, τρέξτε αμέσως. Αν τα ντραμς σας αφήνουν αδιάφορους, μην το χάσετε, έγραψε η Lifo.

Ο J. K. Simmons, ακλόνητο πλέον φαβορί για επικράτηση στα Όσκαρ, στην κατηγορία του β’ ανδρικού ρόλου συνεργάστηκε το τελευταίο διάστημα με τον δικό μας σεναριογράφο και σκηνοθέτη Χριστόφορο Παπακαλιάτη, στη νέα του ταινία που θα βγει στις αίθουσες μέσα στο 2015.

Σύνοψη

Ο Andrew Neyman (Miles Teller) είναι ένας φιλόδοξος νεαρός ντράμερ της τζαζ που σπουδάζει σε ένα από τα καλύτερα μουσικά σχολεία της Αμερικής. Καθηγητής του είναι ο Terence Fletcher (J. K. Simmons). Ένας  από τους πιο απαιτητικούς, σκληρούς  και τελειομανείς μαέστρους της τζαζ. Η μέθοδος διδασκαλίας του είναι κάθε άλλο παρά συμβατική. Υπάρχουν όρια όταν προσπαθείς να αναδείξεις την τέλεια ερμηνεία;

Σημείωμα σκηνοθέτη

Υπάρχουν πολλές ταινίες για τη χαρά της μουσικής. Αλλά ως νεαρός ντράμερ στην ορχήστρα ενός  μουσικού σχολείου με διακατείχε κάτι διαφορετικό: ο φόβος. Ο φόβος του να χάσω ένα χτύπημα. Ο φόβος του να χάσω τον ρυθμό. Και πιο έντονος από κάθε τι ήταν ο φόβος του διευθυντή της ορχήστρας.

Με το “Χωρίς Μέτρο” ήθελα να δημιουργήσω μια ταινία για τη μουσική που να θυμίζει πολεμική ή γκανγκστερική ταινία, όπου τα όργανα αντικαθιστούν τα όπλα, όπου οι λέξεις είναι το ίδιο βίαιες όσο τα όπλα και η δράση δεν ξετυλίγεται σε ένα πεδίο μάχης αλλά σε μια αίθουσα που γίνονται πρόβες ή στη σκηνή ενός θεάτρου.

Ο θρύλος της τζαζ που με έχει τραβήξει από πάντα είναι ο νεαρός Charlie Parker. Αν ρωτούσατε τους σύγχρονους του Charlie όταν ήταν 16 ή 17 ετών στο Kansas City ποιος θα ήταν ο μεγαλύτερος μουσικής της γενιάς του, κανένας δεν θα επέλεγε τον Charlie. Για τους παλιούς, ήταν απλώς ένα ανυπόμονο παιδί με μέτριο ταλέντο. Κι όμως, με κάποιο τρόπο κάτι συνέβη στον Charlie στο τέλος της εφηβείας του, γιατί μέχρι τα 19 έπαιζε ήδη τη σπουδαιότερη μουσική που έχουμε ακούσει μέχρι σήμερα. Πώς συνέβη αυτό; Λοιπόν, κατά τα λεγόμενα, μια νύχτα ο Charlie έπαιξε σε ένα κλαμπ και τα θαλάσσωσε στο σόλο του.

Ο μόνιμος ντράμερ του έριξε ένα κύμβαλο στο κεφάλι και το κοινό τον γιούχαρε. Πήγε για ύπνο με δάκρυα στα μάτια και μουρμουρίζοντας ότι θα τους δείξει. Εξασκήθηκε σαν τρελός για τον επόμενο χρόνο και μετά επέστρεψε στο κλαμπ όπου τους άφησε άφωνους.

Στο λύκειο, πέρασα ώρες κάθε μέρα κλειδωμένος σε ένα υπόγειο με ηχομόνωση, κάνοντας εξάσκηση στα ντραμς μέχρι που τα χέρια μου αιμορραγούσαν, καθώς ονειρευόμουν μια τέτοια μεταμόρφωση – αυτό με την παρότρυνση ενός απίστευτου τοπικού ήρωα, τον διευθυντή ορχήστρας του σχολείου, ο οποίος κατάφερε τη δική του συναρπαστική μεταμόρφωση μέσα σε μία δεκαετία. Μετέτρεψε τη τζαζ μπάντα ενός δημόσιου σχολείου στο Νιου Τζέρζι στο καλύτερο πρόγραμμα του είδους σε ολόκληρη τη χώρα σύμφωνα με το περιοδικό Down Beat.

Η ορχήστρα έπαιξε σε δύο προεδρικές ορκωμοσίες και άνοιξε το τζαζ φεστιβάλ JVC στη Νέα Υόρκη. Για χρόνια, τα ντραμς ήταν η ζωή μου και για πρώτη φορά η μουσική συνδέθηκε στο μυαλό μου πάνω από όλα όχι με τη διασκέδαση, την απόλαυση ή την έκφραση αλλά τον φόβο.

Κοιτάζοντας πίσω, αναρωτιέμαι πώς και γιατί συνέβη αυτό. Το ταξίδι μου ως ντράμερ έφτασε μέχρι εθνικές διακρίσεις και βραβεία, αλλά θυμάμαι ακόμα τους εφιάλτες, τη ναυτία και τα γεύματα που δεν έφαγα, τις μέρες της αφόρητης αγωνίας, όλα στην υπηρεσία ενός μουσικού είδους που φαινομενικά έχει να κάνει με την ελευθερία και τη χαρά.

Το πιο κρίσιμο από όλα για μένα εκείνο τον καιρό ήταν μόνο μία σχέση, αυτή που είχα με τον δάσκαλο μου. Αυτή τη σχέση, τόσο φορτισμένη και έντονη, ήταν κάτι που ήθελα να εξερευνήσω στην ταινία. Αν είναι καθήκον του δασκάλου να σπρώχνει τους μαθητές στο μεγαλείο, τότε σε ποιο σημείο σταματάει αυτό; Έπρεπε να γιουχάρουν τον Charlie Parker στη σκηνή για να γίνει ο “Bird”? Πώς γίνεται κάποιος σπουδαίος;

Για να αιχμαλωτίσω τα συναισθήματα  που ένιωσα την περίοδο που ήμουν ντράμερ, κινηματογράφησα κάθε μουσική ερμηνεία στην ταινία σαν να είναι θέμα ζωής και θανάτου, σαν κυνηγητό με αυτοκίνητα ή σαν ληστεία τράπεζας. Ήθελα να δείξω όλες τις λεπτομέρειες που θυμόμουν, όλη τη βρωμιά, την προσπάθεια που χρειάζεται ένα κομμάτι μουσικής. Τις ωτοασπίδες και τις σπασμένες μπαγκέτες, τις φουσκάλες και τις πληγές στα χέρια, το ασταμάτητο μέτρημα και το συνεχές μπιπ τον μετρονόμων, τον ιδρώτα και την κούραση. Ταυτόχρονα, ήθελα να αιχμαλωτίσω τις φευγαλέες στιγμές που επιτρέπει η μουσική και που το φιλμ μπορεί να συλλάβει.

Όταν ακούς ένα σόλο του Charlie Parker μπαίνεις σε μια κατάσταση ευδαιμονίας. Άξιζε τον κόπο να υποφέρει τόσο πολύ ο Parker για την τέχνη του, για να μπορούμε να απολαύσουμε τα αποτελέσματα δεκαετίες μετά; Δεν έχω ιδέα, αλλά για μένα είναι μια ερώτηση που αξίζει να τεθεί, καθώς αφορά κάτι πέρα από τη μουσική ή την τέχνη και αγγίζει μια ιδέα που δεν είναι απλή, αλλά από την άλλη είναι τόσο θεμελιώδης για την αμερικάνικη προσωπικότητα: το μεγαλείο με όποιο κόστος.

Το περιοδικό Entertainment Weekly έγραψε για μία σπάνια ταινία που καταλαβαίνει τους καλούς μουσικούς από την καλή και την ανάποδη.

Τα κλασικά τζαζ κομμάτια (το “Whiplash” θα παίζει για ώρες μέσα στο κεφάλι σας) συνθέτουν ένα συναρπαστικό σάουντρακ που οι οπαδοί του είδους θα λατρέψουν και η ταινία κινείται με έναν ζωηρό ρυθμό που θα έκανε περήφανο τον Count Basie, Examiner.com.

Σημείωμα του συνθέτη Justin Hurwitz (πρωτότυπο μουσικό σκορ & κομμάτια ορχήστρας Big Band)

Ο σκηνοθέτης κι εγώ αρχίσαμε να μιλάμε για τη μουσική της ταινίας ένα χρόνο πριν αρχίσει το γύρισμα. Ενώ τα τζαζ κομμάτια της ταινίας ήταν απλά – θα έγραφα με συγκεκριμένα στυλ από διαφορετικές εποχές-  η μουσική υπόκρουση της ταινίας ήταν ένα αίνιγμα. Πώς γράφεις μουσική για μία ταινία που έχει ήδη τόση μουσική μέσα της; Ξέραμε ότι δεν έπρεπε να έχουμε μία μεγάλη ορχήστρα, καθώς η ταινία έχει κομμάτια με μεγάλη ορχήστρα ούτως ή άλλως. Ξέραμε ότι η ορχηστρική υπόκρουση δεν θα ταίριαζε με το ύφος της ταινίας. Και η ηλεκτρονική μουσική δεν ταιριάζει σε μία ταινία για τη μουσικότητα και τα όργανα.

Τελικά σκεφτήκαμε να χτίσουμε τη μουσική χρησιμοποιώντας τις τεχνικές της ηλεκτρονικής μουσικής αλλά με φυσικά όργανα, τα οποία είχαμε σετάρει σε λογική μεγάλης ορχήστρας. Κάνοντας το αυτό, θα είχαμε μία μουσική ατμοσφαιρική όπως η ηλεκτρονική και οργανική για το υπόλοιπο ηχητικό περιβάλλον της ταινίας, χωρίς να ακούγεται σαν να παίζει μία μεγάλη ορχήστρα.

Η παραγωγή ήταν κουραστική, αφού έγραφα μία νότα τη φορά. Κυριολεκτικά. Αυτό μου επέτρεψε να χειριστώ και να τοποθετήσω τις νότες σε επίπεδα όπως ούτε οι μουσικοί δεν μπορούν. Η τελική υφή θυμίζει ηλεκτρονική μουσική, μόνο που οι νότες προέρχονται από σαξόφωνο, τρομπέτα, τρομπόνι, πιάνο ή όρθιο κοντραμπάσο.

Στην ταινία ακούγεται μία οικεία μελωδία, αυτή που παίζει ο J.K.Simmons στο τζαζ κλαμπ. Η μελωδία ακούγεται συνέχεια, άλλοτε ξεκάθαρα, άλλοτε πιο καλυμμένη. Ακούγεται σε ματζόρε, σε μινόρε, ανάλογα με την περίσταση. Μας αρέσουν οι μουσικές που είναι φειδωλές με τη μελωδία, που αναπτύσσονται με ένα ή δύο θέματα και τα αξιοποιούν με όλους του πιθανούς τρόπους. Έτσι, ανακαλύψαμε ότι αρκεί μία ευέλικτη μελωδία. Αυτή η μελωδία έδεσε με τον χαρακτήρα που υποδυόταν ο J.K.Simmons καθώς εκφραζόταν στο πιάνο.

Η δραματική μουσική υπόκρουση παρακολουθεί την προοπτική του πρωταγωνιστή και μας βάζει στο μυαλό του, μας βοηθάει να νιώσουμε όπως νιώθει. Αλλά επειδή η ταινία έχει να κάνει με τη σχέση μεταξύ των δύο, του μαθητή και του δασκάλου, πώς επηρεάζει ο διευθυντής ορχήστρας τον ντράμερ, είχε σημασία να υπάρχει στη μουσική κάποιο στοιχείο και του J.K. Simmons.

*Τέλος να σημειωθεί πως ο πρωταγωνιστής Miles Teller παίζει ο ίδιος τα ντραμς στην ταινία. Για να ανταποκριθεί στις ανάγκες του ρόλου ο ηθοποιός, που παίζει ντραμς από τα 15 του χρόνια, έκανε μαθήματα 4 ώρες την ημέρα, 3 μέρες την εβδομάδα μέχρι το γύρισμα. Αρκετό από το αίμα που βλέπουμε στις μπαγκέτες και στα ντραμς είναι δικό του.

Για τη σκηνή με το δυνατό χαστούκι στην ταινία, ο J.K. Simmons και ο Miles Teller έκαναν πολλές λήψεις όπου το χαστούκι είναι ψεύτικο. Στην τελευταία λήψη, αποφάσισαν το χαστούκι να είναι γνήσιο. Αυτή είναι και η λήψη που βλέπουμε στην ταινία.

Κατά τη διάρκεια των σκηνών όπου ο πρωταγωνιστής εξασκείται, ο σκηνοθέτης δεν φώναζε cut, ώστε ο Miles Teller να συνεχίσει μέχρι να εξαντληθεί.

Η ταινία που είχε χαμηλό προυπολογισμό, είναι αξιοσημείωτο πως γυρίστηκε σε 19 μέρες!

Η τελευταία σκηνή διαρκεί 9 λεπτά και είναι συνταρακτική.

Ο J.K. Simmons έπαιζε πιάνο στο παρελθόν αλλά για τις ανάγκες του ρόλου χρειάστηκε να παρακολουθήσει μαθήματα.

Το σενάριο και σκηνοθεσία είναι του Damien Chazelle.