Έρευνα: Πέφτουν οι βαθμοί όσο αυξάνονται οι ώρες μπροστά στην οθόνη

Νέα ερευνητικά δεδομένα έρχονται να ενισχύσουν την ανησυχία γύρω από τον χρόνο που περνούν τα παιδιά μπροστά σε οθόνες.

Σύμφωνα με πρόσφατη καναδική μελέτη, φαίνεται ότι η αυξημένη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών, όπως τηλεοράσεις, κινητά και tablets, συνδέεται με χαμηλότερες επιδόσεις μαθητών στα πρώτα χρόνια της σχολικής τους ζωής.

Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό JAMA Network Open, εξέτασε στοιχεία από περισσότερα από 3.000 παιδιά στο Οντάριο, σε βάθος 15 ετών (2008-2023). Οι ερευνητές συσχέτισαν τον χρόνο οθόνης —όπως αναφέρθηκε από τους ίδιους τους γονείς— με τις επιδόσεις των παιδιών σε βασικά μαθήματα, όπως η ανάγνωση και τα μαθηματικά. Το αποτέλεσμα; Όσο περισσότερες ώρες οθόνης, τόσο χαμηλότερες επιδόσεις στα συγκεκριμένα τεστ. Ενδιαφέρον αποτελεί το γεγονός ότι η ικανότητα γραφής των παιδιών δεν επηρεάστηκε σημαντικά.

Δεν είναι μόνο ο χρόνος, αλλά και το πλαίσιο
Αξίζει να διευκρινιστεί ότι η μελέτη εντόπισε συσχέτιση, όχι απαραίτητα αιτιώδη σύνδεση. Δηλαδή, ενώ ο χρόνος μπροστά στην οθόνη σχετίζεται με χαμηλότερες επιδόσεις, μπορεί να υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτό — όπως η έλλειψη γονικής εμπλοκής ή το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον.

Παρόλα αυτά, οι ειδικοί τονίζουν τη σημασία του να καλλιεργούνται από νωρίς υγιείς ψηφιακές συνήθειες. Η επικεφαλής της μελέτης, δρ. Κάθριν Μπίρκεν, από το SickKids Research Institute, υπογράμμισε ότι η πρόληψη και η καθοδήγηση από μικρή ηλικία είναι καίριας σημασίας για τη γνωστική και ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών.

Κορίτσια πιο ευάλωτα από τα αγόρια
Ένα ακόμη στοιχείο που ανέδειξε η μελέτη είναι η μεγαλύτερη επίδραση στις επιδόσεις των κοριτσιών. Τα κορίτσια στην τρίτη δημοτικού που αφιέρωναν περισσότερο χρόνο σε οθόνες, εμφάνιζαν χαμηλότερες επιδόσεις σε ανάγνωση και μαθηματικά, σε σχέση με τα αγόρια. Αντιθέτως, η ενασχόληση με βιντεοπαιχνίδια δεν φάνηκε να είναι τόσο διαδεδομένη — μόνο το 20% των γονέων ανέφεραν ότι τα παιδιά τους παίζουν συστηματικά.

Τι λένε οι διεθνείς οδηγίες
Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) συνιστά καμία έκθεση σε οθόνες για βρέφη κάτω του ενός έτους και το πολύ μία ώρα ημερησίως για παιδιά 2–4 ετών. Ωστόσο, δεν είναι όλα αρνητικά: η διαδραστική και εκπαιδευτική χρήση των οθονών —όταν γίνεται με μέτρο και επίβλεψη— μπορεί να έχει και θετικά οφέλη, όπως η ενίσχυση των γλωσσικών δεξιοτήτων.

Τι δείχνουν παλαιότερες και νεότερες έρευνες
Η βρετανίδα νευροεπιστήμονας Σούζαν Γκρίνφιλντ έχει τονίσει εδώ και χρόνια τους πιθανούς κινδύνους της ψηφιακής υπερφόρτωσης στον παιδικό εγκέφαλο. Σε μελέτη της το 2013, είχε παρομοιάσει τη μη συνειδητοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων από την υπερβολική χρήση οθονών με την αρχική άρνηση της κλιματικής αλλαγής.

Πιο πρόσφατα, μια δανέζικη έρευνα του 2024 έδειξε ότι η μείωση του χρόνου οθόνης οδήγησε σε βελτίωση της ψυχικής υγείας και της κοινωνικότητας των παιδιών. Αντίθετα, μια μετα-ανάλυση του 2025 στο The Conversation υπογράμμισε ότι δεν έχει τόση σημασία μόνο το "πόσο", αλλά και το "πώς" χρησιμοποιούνται οι οθόνες: το είδος του περιεχομένου και η παρουσία ή απουσία καθοδήγησης από ενήλικες είναι κρίσιμα στοιχεία.

Επιπτώσεις στην υγεία και την ανάπτυξη
Πέρα από τις επιδόσεις στο σχολείο, πολλές μελέτες έχουν συνδέσει τον παρατεταμένο χρόνο οθόνης με παχυσαρκία, προβλήματα όρασης (μυωπία, ξηροφθαλμία), δυσκολία συγκέντρωσης και αυξημένη συναισθηματική απομόνωση. Η τεχνολογία δεν μπορεί —και δεν πρέπει— να υποκαταστήσει το ελεύθερο παιχνίδι, την επαφή με τη φύση και την ανθρώπινη αλληλεπίδραση.

Ο ρόλος των γονιών και των εκπαιδευτικών
Οι ειδικοί συμφωνούν: όταν οι γονείς εμπλέκονται ενεργά και αλληλεπιδρούν με το παιδί κατά τη χρήση ψηφιακών μέσων, τα οφέλη μπορεί να υπερτερήσουν των κινδύνων. Από την άλλη πλευρά, η παθητική ή χωρίς επίβλεψη έκθεση μπορεί να είναι επιβλαβής για την ανάπτυξη του εγκεφάλου.

Σε έναν κόσμο που γίνεται ολοένα και πιο ψηφιακός, δεν είναι ρεαλιστικό να απομακρυνθούν πλήρως τα παιδιά από τις οθόνες. Ωστόσο, η ισορροπία, η καθοδήγηση και η ποιότητα του περιεχομένου είναι τα "κλειδιά" για μια υγιή ανάπτυξη στην ψηφιακή εποχή.