Γιατί ξεσηκώνονται κάθε τρεις και λίγο τα Καλάβρυτα;

Τα Καλάβρυτα είναι μια περιοχή η οποία έχει βιώσει την ιστορία με τρόπο δραματικό, γεγονός που της προσδίδει και συμβολικό ρόλο, υπό την έννοια του σημείου αναφοράς για δύο κορυφαίες στιγμές στην πορεία της χώρας: Την επανάσταση του 1821 και τη Γερμανική Κατοχή.

Αν είναι λογικό να υπάρχει μια ευαισθησία σε ό,τι αφορά την αποτύπωση γεγονότων περί την εμπλοκή των Καλαβρύτων στον αγώνα της απελευθέρωσης, είναι ακόμη πιο λογικό και αναμενόμενο να έχουμε εξάρσεις συναισθηματικού και όχι μόνο χαρακτήρα,  όταν αυτή η αποτύπωση αφορά γεγονότα που συνέβησαν πρόσφατα και ενώ υπάρχουν ακόμη ζώντες της φρίκης του Ολοκαυτώματος που περπατούν στα ίδια χώματα.

Το μεγάλο ερώτημα σε ό,τι αφορά τον διπλό «ξεσηκωμό» της τελευταίας περιόδου περί την ιστορική κατοχύρωση των γεγονότων, είναι, τι ακριβώς έχουν να φοβούνται τα Καλάβρυτα από την  άποψη ενός ιστορικού ή από μια ταινία που χρησιμοποιεί ως εφαλτήριο την ιστορία για να στήσει τη μυθοπλασία της; Τι είναι αυτό το τόσο σημαντικό που έχουν να απωλέσουν;

Σε ό,τι αφορά την  ιστορική καταγραφή περί το 1821 θα πρέπει εν αρχή να συμφωνήσουμε ότι την ιστορία την γράφουν οι ιστορικοί και όχι οι κάτοικοι και οι φορείς μιας περιοχής. Αφού συμφωνήσουμε σε αυτό το αυτονόητο, τότε θα πρέπει να παραδεχθούμε, ως οφείλουμε, ότι κάποιες από τις παγιωμένες αντιλήψεις περί την επανάσταση δεν πατούν και τόσο στέρεα στα γεγονότα έτσι όπως  αυτά έχουν «αναμεταδοθεί» από την γραπτή και προφορική παράδοση της κάθε περιοχής. Ωστόσο, μιας και κάνουμε λόγο για ένα λεύκωμα της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, (καθώς αυτό έφερε  εν αρχή τους Καλαβρυτινούς ξανά στα … όπλα), ίσως να μπορέσουμε να θεωρήσουμε ως οριακά αποδεκτό το επιχείρημα ότι η περιοχή έχει χρέος να διαφυλάξει την δική της εκδοχή της ιστορικής αλήθειας, όταν την αναπαράγει η ίδια, ακόμη και αν αυτή σε κάποιες περιπτώσεις πατάει πάνω στις γραμμές της μη τεκμηρίωσης.

Από πότε όμως η μυθοπλασία μιας ταινίας ή ενός σήριαλ συνιστά απειλή για την ιστορική αλήθεια και μάλιστα τέτοιου μεγέθους ώστε να ασχολείται με αυτή η ειδησεογραφία για τόσες ημέρες;

Τι έχουν να χάσουν τα Καλάβρυτα από την ιστορική τους τραγικότητα αν μια ταινία δείχνει έναν Αυστριακό να ανοίγει την πόρτα του σχολείου, αν δηλαδή αποδέχεται  για λόγους μυθοπλασίας την εκδοχή που τα Καλάβρυτα αρνούνται, αλλά αρκετοί  επιβιώσαντες περιέγραφαν, σύμφωνα με την οποία ανάμεσα στα τέρατα ίσως υπήρξε και κάποιος με στοιχειώδη ανθρώπινα αντανακλαστικά;

Θα αλλάξει η ιστορία άποψη για την τραγωδία; Θα αλλάξει άποψη για τους Ναζί; Θα καλυφθεί το έγκλημα; Ή μήπως κάποια σκοτεινά κέντρα απεργάζονται την καταστροφή της ιστορικότητας της περιοχής και την ηρωοποίηση Γερμανών, Αυστριακών και λοιπών εθνών και είπαν να το κάνουν μέσω Καλαβρύτων;

Τίποτα από όλα αυτά δεν θα συμβούν. Μια ταινία είναι. Η οποία χρησιμοποιεί ως αφορμή το γεγονός για να μιλήσει για τον άνθρωπο. Αυτό κάνει η τέχνη. Συν ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση, στρέφει το φακό στα Καλάβρυτα, μιλώντας για τη θηριωδία. Τα καθιστά παγκόσμιο σημείο αναφοράς ενός εγκλήματος, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό, από την γνωστοποίηση της ιστορίας σε παγκόσμια κλίμακα και σε εύρος εκατομμυρίων ανθρώπων, μέχρι την προβολή της περιοχής και την δημιουργία ρεύματος επισκεψιμότητας σε αυτήν.

Είναι προφανές ότι στα Καλάβρυτα έχει επικρατήσει μια σύγχυση μεταξύ ταινίας και ντοκιμαντέρ. Μια σύγχυση μεταξύ ιστορίας και θρύλου, με τον δεύτερο να υποτιμάται ή να αντιμετωπίζεται με φοβικό τρόπο σαν αυτός να μην αποτελεί αναπόσπαστο- και γοητευτικό- κομμάτι της πορείας των τόπων μέσω της προφορικής παράδοσης.

Είναι λάθος να προσπαθείς να κάνεις τον θρύλο ιστορία και την ιστορία θρύλο, είτε αυτό είναι κάτι που βολεύει, είτε το αντίθετο.

Και βεβαίως θα πρέπει όταν ζητάς την ιστορικοποίηση του θρύλου να είσαι έτοιμος και να την αποδεχθείς σε όλες τις περιπτώσεις. Από το λάβαρο και τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, μέχρι τον Αυστριακό.

Σε αντίθετη περίπτωση η κουβέντα εισχωρεί σε τοπικισμούς και εμμονές που δεν τις έχουν ανάγκη τα Καλάβρυτα, δεν τις έχει ανάγκη η χώρα. Διότι η ιστορία είπαμε, ειναι υπόθεση των ιστορικών. Και οι τόποι είναι και οι θρύλοι τους. Οι οποίοι επίσης συνιστούν ιστορία.