Πως ο τρόπος ζωής μας μπορεί να βελτιώσει την υγεία των νεφρών μας

Η νεφρική νόσος είναι μία ιδιαίτερα διαδεδομένη πάθηση.  Στα αρχικά της στάδια οι ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο  συχνά δεν παρουσιάζουν συμπτώματα, καθιστώντας έτσι δύσκολη την αναγνώριση και την έγκυρη διάγνωση της νόσου. Τα νεφρά μας, είναι δύο όργανα σε σχήμα φασολιού που βρίσκονται κάτω από το θωρακικό κλωβό εκατέρωθεν της σπονδυλικής στήλης. Η πρωταρχική τους λειτουργία είναι το φιλτράρισμα του αίματος από βλαβερές  για τον οργανισμό ουσίες  (τοξίνες) και η αποβολή του υπερβολικού νερού (περίσσεια ύδατος) με την παραγωγή των ούρων.

Βασικές, μικρές, απλές, καθημερινές μεταβολές του τρόπου ζωής, συμπεριλαμβανομένων της διατροφής, της άσκησης, της διαχείρισης της καθημερινότητας μας, του ύπνου μας, μπορούν να βελτιώσουν την υγεία των νεφρών μας και ταυτόχρονα να βοηθήσουν στην πρόληψη των χρόνιων νεφρικών παθήσεων.

Τι είναι η χρόνια νεφρική νόσος;

Η χρόνια νεφρική νόσος (ΧΝΝ) είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται σε οποιαδήποτε κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική βλάβη και σε προοδευτικά μειούμενη νεφρική λειτουργία. Η ΧΝΝ κατατάσσεται σε πέντε στάδια, με το πέμπτο στάδιο, το πιο σοβαρό  γνωστό και ως στάδιο νεφρικής νόσου τελικού σταδίου (ΝΝΤΣ) που απαιτεί θεραπεία με περιοδική αιμοκάθαρση.

Υπάρχουν πολλές αιτίες και παράγοντες κινδύνου που προδιαθέτουν σε  χρόνια νεφρική νόσο, όπως: ο Σακχαρώδης Διαβήτης , η αρτηριακή υπέρταση, το επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό, η μέτρια έως βαριά πρόσληψη αλκοόλ , το κάπνισμα, τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα, τα αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. Συστηματικός Ερηθηματώδης Λύκος),  οι λοιμώξεις κυρίως του ουροποιητικού συστήματος και τα φάρμακα .

Τα συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής νόσου ακόμα και σε προχωρημένο στάδιο είναι γενικά, μη ειδικά της νόσου και περιλαμβάνουν, γενικευμένη κόπωση, ναυτία και έμετο, μειωμένη όρεξη, οίδημα (πρήξιμο) των ποδιών και των αστραγάλων, απώλεια βάρους, δυσκολία συγκέντρωσης, διαταραχές στον ύπνο, ξηροδερμία, αυξημένη ή μειωμένη συχνότητα ούρησης, κνησμό και αιμωδίες(μουδιάσματα), μυϊκές κράμπες και συσπάσεις.

Η ΧΝΝ προκαλεί  επίσης αναιμία, αυξημένο κίνδυνο για  καρδιαγγειακές παθήσεις, για  εγκεφαλικό επεισόδιο,  για καρκίνο, αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων  και προδιαθέτει σε καταθλιπτική συνδρομή.  Η αντιμετώπιση της νόσου καθίσταται αναγκαία  το συντομότερο δυνατό.

Το Αμερικάνικο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) εκτιμά ότι περίπου οι μισοί ασθενείς με σοβαρή νεφρική δυσλειτουργία που δεν υποβάλλονται σε θεραπεία με αιμοκάθαρση δεν γνωρίζουν ότι έχουν ΧΝΝ.

Χρειάζονται εξειδικευμένες εξετάσεις των ούρων και του αίματος που αξιολογούν τη  νεφρική βλάβη και το ρυθμό της σπειραματικής διήθησης (δηλαδή το ρυθμό με τον οποίο τα νεφρά φιλτράρουν το αίμα) για την έγκαιρη διάγνωση και την κατηγοριοποίηση της νόσου.

Πώς βελτιώνεται η υγεία των νεφρών;

Παρόλο που ορισμένοι παράγοντες κινδύνου της ΧΝΝ  μπορεί να είναι εκτός του ελέγχου μας, μπορούμε  όμως να μειώσουμε σημαντικά  τον συνολικό κίνδυνο μεταβάλλοντας καθημερινές συνήθειες  που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ΧΝΝ,  εφαρμόζοντας απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής μας. Για την πρόληψη της ΧΝΝ, προτείνεται  η διακοπή του καπνίσματος, ο περιορισμός στην κατανάλωση αλκοόλ και η  επίτευξη ενός υγιούς σωματικού βάρους.

Το ξέρατε ότι η χρήση αναλγητικών και μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ) έχει συσχετιστεί με οξεία νεφρική βλάβη;  Μιλήστε με τον ιατρό σας για να κατανοήσετε τα οφέλη και τους κινδύνους από τα φαρμακευτικά σκευάσματα.

Σημαντικότατη για την υγεία των νεφρών είναι η σωματική άσκηση.

Έρευνες έχουν δείξει τα πολλαπλά οφέλη από τη σωματική δραστηριότητα σε άτομα με ΧΝΝ. Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση διαπίστωσε ότι η αερόβια άσκηση βελτιώνει την καρδιοαναπνευστική λειτουργία και  αυξάνει τα  επίπεδα της HDL, της καλής χοληστερόλης, συμβάλλοντας όχι μόνο στην επιβράδυνση της ΧΝΝ αλλά επίσης και στην πρόληψη,  βελτιώνοντας παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με το μεταβολισμό και προάγουν τη νόσο.

Η σωστή διατροφή συμβάλει στην υγεία των νεφρών

Το απόλυτο διατροφικό πρότυπο που μπορεί  να αποτρέψει  και να αντιμετωπίσει  τις νεφρικές παθήσεις είναι η  μεσογειακή διατροφή. Ευεργετική είναι επίσης η δίαιτα DASH δηλαδή  συγκεκριμένη  διατροφή που στοχεύει στη  μείωση της αρτηριακής  πίεσης.  Και οι δύο αυτές δίαιτες περιλαμβάνουν μέτρια έως και μικρή ποσότητα πρόσληψης πρωτεΐνης,  η οποία έχει συσχετιστεί με την καθυστέρηση της εξέλιξης της ΧΝΝ.  Ο περιορισμός  του άλατος αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα πρόληψης και επιβράδυνσης της ΧΝΝ. Μια μετα-ανάλυση εντόπισε υγιή διατροφικά πρότυπα που σχετίζονται με χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας σε άτομα με ΧΝΝ. Με βάση αυτά τα δεδομένα οι  καλύτερες  τροφές  για την υγεία των νεφρών μας είναι τα  λαχανικά,  τα φρούτα,  τα όσπρια, οι υδατάνθρακες ολικής άλεσης, τα δημητριακά ολικής άλεσης,  τα Ω3 λιπαρά,  η βιταμίνη Ε καθώς και η αυξημένη κατανάλωση σε νερό. Ο οργανισμός χρειάζεται τουλάχιστον 2 έως 2 ½ λίτρα νερό ημερησίως, κυρίως τους θερμούς μήνες.Τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται είναι το κόκκινο κρέας, το αλάτι και τα εξευγενισμένα σάκχαρα. Αξίζει να επισημανθεί  ότι τα άτομα που πάσχουν από ΧΝΝ τελικού σταδίου πρέπει να αποφεύγουν τροφές  πλούσιες σε κάλιο και φώσφορο. 

Υπάρχουν διάφορα συστατικά συμπληρωμάτων που έχουν αποδειχθεί ότι βελτιώνουν την υγεία των νεφρών.

Το άλφα λιποϊκό οξύ (ALA) είναι ένα αντιοξειδωτικό που βελτιώνει τις καρδιαγγειακές επιπλοκές της ΧΝΝ. Μια τυχαιοποιημένη μελέτη σε αιμοκαθερόμενους ασθενείς έδειξε ότι το συμπλήρωμα ALA μπορεί να αυξήσει τη δραστηριότητα ορισμένων αντιοξειδωτικών ενζύμων παρέχοντας έτσι προστασία  από το οξειδωτικό στρες και τις οξειδωτικές διαταραχές.

Το moringa oleifera, είναι ένα φυτό που προέρχεται από την Ινδία, και έχει πυκνά θρεπτικά φύλλα που χρησιμοποιούνται για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Έρευνες σε ζωικά μοντέλα υπέδειξαν ότι το φυτό moringa ενδέχεται να βελτιώσει τη νεφρική λειτουργία, καθώς δίαιτες που εμπεριείχαν το φυτό βρέθηκε ότι μειώνουν τα επίπεδα της ουρίας και της κρεατινίνης στο αίμα.

Η Ν-ακετυλοκυστεΐνη (NAC) είναι ένα αμινοξύ, πρόδρομος της γλουταθειόνης. Αποτελεί ένα σημαντικό αντιοξειδωτικό παράγοντα στο σώμα μας που στοχεύει στις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου. Μια μελέτη αξιολόγησε τα αποτελέσματα της χορήγησης NAC σε αιμοκαθερόμενους ασθενείς και τα αποτελέσματα  υπέδειξαν ότι η NAC μπορεί να ωφελήσει, ελαττώνοντας το οξειδωτικό στρες και βελτιώνοντας την αναιμία, μια σύνηθες επιπλοκή της ΧΝΝ.

Μία μετα-ανάλυση αξιολόγησε τις επιδράσεις των προβιοτικών σε άτομα με ΧΝΝ. Η ανάλυση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα προβιοτικά  ενδέχεται  να προστατεύουν  τον εντερικό αυλό, αυξάνοντας τα επίπεδα της ιντερλευκίνης (IL -6), μιας πρωτεΐνης που έχει αποδειχθεί ότι προάγει την ανάπτυξη και την αναγέννηση των κυττάρων του εντερικού βλεννογόνου.

Η ρεσβερατρόλη, μια πολυφαινόλη που βρίσκεται στα μούρα, στα σταφύλια και στα φιστίκια, έχει αντιοξειδωτικές, καρδιοπροστατευτικές και νεφροπροστατευτικές  ιδιότητες.  Σε ζωικά μοντέλα,  έχει αποδειχθεί ότι προστατεύει τα νεφρά, από βλάβες  που προκαλούνται  από φάρμακα, από  διαβητική νεφροπάθεια και από υπερουριχαιμία  (αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος). Φαίνεται ότι η ρεσβερατρόλη στοχεύει άμεσα  στη φλεγμονώδη διεργασία και στο οξειδωτικό στρες που σχετίζονται με την εξέλιξη της ΧΝΝ. Απαιτούνται όμως περεταίρω κλινικές μελέτες.

Γίνεται αντιληπτό ότι η ΧΝΝ είναι μία σοβαρή συχνή πάθηση που δεν μπορεί να μείνει χωρίς θεραπεία. Μπορούμε να βελτιώσουμε την υγεία των νεφρών μας  και να μειώσουμε  τον κίνδυνο εμφάνισης ΧΝΝ εφαρμόζοντας απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής. Άλλωστε η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. 

Info :

Τρίγκας Παναγιώτης, Νεφρολόγος

Επιστημονικός Διευθυντής, Επιστημονικά Υπεύθυνος Ιατρός

Μονάδας Χρόνιας Αιμοκάθαρσης

ΚΥΑΝΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΤΡΩΝ Α.Ε

Γερμανού 115, Πάτρα - Τηλ: 2610243110

Ιατρείο: Μαιζώνος 94, Πάτρα - Τηλ : 2610277023