Σαν σήμερα γεννήθηκε ο Βρετανός ανθρωπολόγος Λουίς Λίκεϊ

Σαν σήμερα, 7 Αυγούστου γεννήθηκε ο Βρετανός αρχαιολόγος και ανθρωπολόγος Λουίς Λίκεϊ. Υπήρξε πρωτοπόρος στην έρευνα της εξέλιξης του ανθρώπου. Πιο κάτω θα σας παρουσιάσουμε κομβικά σημεία της καριέρας του καθώς και την ιδιαιτερότητα της σχέσης του με τη γυναίκα του Μαίρη Νίκολ.

Θα ήταν σχεδόν υποκριτικό να υποστήριζε κανείς ότι δεν έχει αναρωτηθεί ποτέ για την εξελικτική προέλευση του ανθρώπου. Το ερώτημα, στο οποίο δόθηκε για πρώτη φορά η εξήγηση που σε γενικές γραμμές αποδεχόμαστε και σήμερα, απαντήθηκε το 1859 από τον Κάρολο Δαρβίνο. Ο Δαρβίνος τάραξε τα ήρεμα νερά της πουριτανικής κοινωνίας της βικτωριανής Αγγλίας λέγοντας ότι οι κοντινότεροι συγγενείς του ανθρώπου είναι οι πίθηκοι. Η απάντησή του, η οποία απασχολεί ως και σήμερα τους ερευνητές, απορρόφησε το ενδιαφέρον και έγινε το επίκεντρο της ζωής του Λούις Λίκι.

Ο Λίκι καταγόταν από την Αγγλία αλλά γεννήθηκε κοντά στο Ναϊρόμπι της Κένυας. Οι γονείς του ήταν ιεραπόστολοι που ζούσαν με τη φυλή Κικούγιου και έτσι ο νεαρός Λούις μεγάλωσε ανάμεσα στους ανθρώπους της φυλής, μαθαίνοντας τη γλώσσα τους σχεδόν καλύτερα και από τα αγγλικά.

Νιώθοντας περισσότερο Αφρικανός παρά Αγγλος, αντιμετωπιζόταν ως ίσο μέλος της φυλής και συμμετείχε κανονικά στις κυνηγετικές εξορμήσεις. Στα 13 του χρόνια κλήθηκε από τον αρχηγό να περάσει την τελετή μύησης των Κικούγιου, που συμπεριλαμβάνει μεταξύ άλλων ένα τελετουργικό στριπτίζ. Την ίδια χρονιά σε μια από τις περιπλανήσεις του ανακάλυψε, θαμμένα στο χώμα, προϊστορικά εργαλεία. Μαζί με τα εργαλεία αποκαλύφθηκε και το πάθος του για την ιστορία των εξελικτικών προγόνων μας.

Νέος, περιπετειώδης και γοητευτικός, εγκατέλειψε προσωρινά την αφρικανική ήπειρο για να σπουδάσει στο Κέιμπριτζ. Τραυματίστηκε όμως σε έναν αγώνα ράγκμπι και αποφάσισε να αφήσει για λίγο τις σπουδές του και να επιστρέψει στην Αφρική, παίρνοντας μέρος μάλιστα σε μια παλαιοντολογική αποστολή. Με την αποφοίτησή του από το πανεπιστήμιο το 1926 (με πτυχία στην ανθρωπολογία και στην αρχαιολογία) μετακόμισε στην Τανζανία και άρχισε τις ανασκαφές στο φαράγγι του Ολντουβαϊ.

Εκεί αναζήτησε απολιθώματα, εργαλεία και άλλα αποδεικτικά στοιχεία για τις προβλέψεις που συνεπάγονται τη θεωρία τού 1959 και πιο συγκεκριμένα τον ισχυρισμό του Δαρβίνου ότι ο Homo sapiens προέρχεται από την Αφρική.

Πράγματι συνέλεξε πλήθος σημαντικών απολιθωμάτων και εργαλείων από τη Λίθινη εποχή, σημειώνοντας την πρώτη του μεγάλη επιτυχία το 1948 όταν ανακάλυψε ένα κρανίο ηλικίας 20 εκατομμυρίων ετών.

Ονόμασε το είδος Proconsul africanus και έσπευσε να ανακοινώσει ότι βρήκε ίσως και τον πρώτο μας πρόγονο. Προσεκτικότερη μελέτη του κρανίου όμως απέδειξε ότι το είδος ανήκε σε εξελικτική γραμμή πρωτευόντων που δεν οδήγησαν στον σύγχρονο άνθρωπο.

Το 1933 γνώρισε και ερωτεύθηκε τη Μαίρη Νίκολ. Αδιαφορώντας πλήρως για κοινωνικές επιταγές και πρότυπα πήρε διαζύγιο από την τότε γυναίκα του και νυμφεύθηκε τη νεαρή αρχαιολόγο. Αποτέλεσαν ένα γερό δίδυμο με έργο που άλλαξε τα δεδομένα του χώρου και σήμανε την αρχή της δυναστείας των Λίκι.

Η Μαίρη ήταν ντροπαλή, εσωστρεφής και κατά τα λεγόμενά της «κοινωνικά αδέξια», σε αντίθεση με τον εξωστρεφή, αεικίνητο και αυθόρμητο σύζυγό της. Ο αυθορμητισμός συνόδευε τον Λούις και στα επιστημονικά συμπεράσματά του και η Μαίρη αντιστάθμιζε συχνά τον ορμητικό χαρακτήρα του με τη διεξοδικά λεπτομερή μεθοδολογία της τεκμηριώνοντας τις αρχικά αμφιλεγόμενες απόψεις του. Γρήγορα ανήγαγε την παλαιοανθρωπολογία σε σύνθετη επιστήμη με στοιχεία από την αρχαιολογία, τη γεωλογία και τη βιολογία.

Το 1950 η Μαίρη έκανε μια σπουδαία ανακάλυψη που απέσπασε το παγκόσμιο ενδιαφέρον και έκανε τους Λίκι διάσημους: βρήκε θαμμένο στο φαράγγι του Ολντουβαϊ ένα κρανίο για το οποίο ο Λούις αμέσως ισχυρίστηκε ότι ανήκει στον αρχαιότερο πρόγονο του ανθρώπου και τον πρώτο κατασκευαστή εργαλείων. Το είδος βαφτίστηκε Zinjanthropus και τώρα θεωρείται ότι είναι μέλος του γένους των αυστραλοπιθήκων.

Τα χρόνια εκείνα το Ολντουβαϊ άρχισε να προσελκύει, εκτός από τυχοδιώκτες ερευνητές, και χρηματοδοτικούς οργανισμούς. Το περιοδικό «National Geographic» μάλιστα υπήρξε το πρώτο μεγάλο ίδρυμα το οποίο υποστήριξε τις ανασκαφές στην Τανζανία. Έτσι, η Αφρική έγινε σφαίρα αρμοδιότητας και πεδίο δράσης της Μαίρης, ενώ ο Λούις μεταμορφώθηκε σε jet setter ταξιδεύοντας ανά τον κόσμο, δίνοντας διαλέξεις και μαζεύοντας κεφάλαια για την υποστήριξη των ανασκαφών.

Ήταν επίσης διοργανωτής πολλών προγραμμάτων για την προστασία των πρωτευόντων και συνεργάστηκε μεταξύ άλλων και με την Νταϊάν Φόσεϊ, τη συγγραφέα του βιβλίου «Γορίλες στην ομίχλη».

Εν τω μεταξύ η «τύχη των Λίκι» δεν φαινόταν να στερεύει και το 1978 η Μαίρη αποκάλυψε ίσως το πιο γνωστό εύρημα της καριέρας της: τα απολιθωμένα ίχνη από πατημασιές ανθρωπιδών στο Λαετόλι της Τανζανίας. Οι πατημασιές χρονολογήθηκαν στα 3,6 εκατομμύρια χρόνια και αποτελούν ακόμη και σήμερα το πιο ζωντανό στιγμιότυπο της ζωής των προγόνων μας.

Τα βήματα των γονέων του ακολουθεί και ο Ρίτσαρντ (γεννηθείς το 1942), ο δευτερότοκος γιος των Λίκι, ο οποίος στα νιάτα του είχε αποκλείσει την παλαιοανθρωπολογία ανακοινώνοντας με στόμφο ότι δεν πρόκειται ποτέ να ασχοληθεί με το κυνήγι απολιθωμάτων. Φαίνεται όμως ότι οι Λίκι το έχουν στο αίμα τους και σε ένα σαφάρι στις σαβάνες της Αφρικής ο Ρίτσαρντ ανακάλυψε απολιθωμένα οστά ανθρωπιδών.

Ισχυρογνώμων και επιδεικτικός σαν τον πατέρα του αλλά με κοφτερό μυαλό, αποδεικνύεται αντάξιος συνεχιστής του έργου των γονιών του. Σε συνεργασία με τη σύζυγό του μάλιστα έχουν βρει πολλά σημαντικά απολιθώματα, όπως έναν σχεδόν πλήρη σκελετό Homo erectus (αρχανθρώπου), και έχουν καλύψει πολλά κενά στην ιστορία του Homo sapiens.

Η ιστορία της δυναστείας των Λίκι δεν τελειώνει εδώ όμως. Και η εγγονή του Λούις, κόρη του Ρίτσαρντ, έκανε πρόσφατα το πρώτο της βήμα στη Βόρεια Κένυα με την εύρεση οστών ηλικίας άνω των 4 εκατομμυρίων χρόνων. Φαίνεται ότι η έκφραση «η τύχη των Λίκι» δεν είναι τυχαία.

Πηγή: tovima.gr