Ο Μινωικός Υπολογιστής είχε προβλέψει τη σημερινή έκλειψη!

Αυτές τις μέρες, καλό είναι να κοιτάξουμε όλοι τον ουρανό, ο οποίος έχει αποφασίσει να μας παράσχει ένα ανοιξιάτικο υπερθέαμα! Έρχονται οι Λυρίδες, η πρώτη βροχή διαττόντων αστέρων της Άνοιξης (εισέρχονται στη γήινη ατμόσφαιρα 20 διάττοντες την ώρα και πυρακτώνονται με ταχύτητα περίπου 50 χιλ.). Το θέαμα των πεφταστεριών ολοκληρώνεται το βράδυ της Πέμπτης, 25 του μηνός, μαζί με το φαινόμενο της μερικής έκλειψης της Σελήνης, που θα μπορούσε να προβλέψει και, όπως φαίνεται παρακάτω, προβλέπει ο Μινωικός Υπολογιστής του Παλαικάστρου. Το θέμα αυτό και η τεχνολογία στον Κρητομυκηναϊκό Πολιτισμό θα παρουσιαστούν αύριο 10 μ.μ στην Κρήτη TVστην εκπομπή του Γιώργου Σαχίνη «Αντιθέσεις».

Ο Μινωικός πολιτισμός, όπως έχει αποδειχθεί, 3500 χρόνια πριν από τις μέρες μας, διέθετε τόσο υψηλή τεχνολογία, που θα μπορούσε να προβλέψει ακόμη και τις εκλείψεις. Η τεχνολογία αυτή πιθανόν είχε ανακαλυφθεί από Μινωίτες αστρονόμους ιερείς και στηριζόταν σε ένα ακτινωτό δίσκο που βρέθηκε στο Παλαίκαστρο Σητείας το 1898.

Το συγκεκριμένο εύρημα, το οποίο ο γράφων εντόπισε κατά τη διάρκεια της έρευνας για τη συγγραφή του βιβλίου «Αστρονομία του Κρητομυκηναϊκού Πολιτισμού», είναι μια πέτρινη μήτρα (Εικ.2) που βρέθηκε σε ένα μινωικό χυτήριο χαλκού στο Παλαίκαστρο Σητείας.

Πρόκειται, όπως φαίνεται, για έναν μικρό, φορητό, αναλογικό υπολογιστή που προηγείται 1300 χρόνια του “Μηχανισμού των Αντικυθήρων”, που θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί για να προβλέπει τις εκλείψεις και, ως εκ τούτου, βοηθά ιδιαίτερα στην ερμηνεία της εξέλιξης της τεχνολογίας. Η πρόβλεψη των εκλείψεων ξεκινά με τη φυσική παρατήρηση ενός φαινόμενου για πολλές εκατοντάδες χρόνια. Οι Μινωίτες, λοιπόν, φαίνεται πως είχαν παρατηρήσει ότι κάθε δεκαοκτώ (18) χρόνια επαναλαμβανόταν στον ίδιο τόπο η ίδια έκλειψη Σελήνης και με βάση αυτές τις παρατηρήσεις θεωρούμε ότι κατασκεύασαν τη μήτρα του Παλαικάστρου και αποτύπωσαν πάνω σ’ αυτήν τη γνώση που διέθεταν σχετικά με την περιοδικότητα των εκλείψεων.

Στη μήτρα αυτή είχαν αναφερθεί ο Στέφανος Ξανθουδίδης και ο Άρθουρ Έβανς, διατυπώνοντας την άποψη ότι τα ανάγλυφα σύμβολα που εμφανίζονται στην επιφάνειά της συσχετίζονται με τον Ήλιο και τη Σελήνη.

Λειτουργεί και σήμερα προβλέποντας τις εκλείψεις

Σήμερα θεωρούμε ότι είναι ο πρώτος φορητός αναλογικός υπολογιστής στην Ιστορία. Μελετώντας την ανάγλυφη απεικόνιση του ακτινωτού δίσκου τεκμηριώσαμε τη χρήση του ως μήτρα για την κατασκευή ενός μηχανισμού που χρησίμευε στον προσδιορισμό των εκλείψεων. Η λειτουργία του μηχανισμού, την οποία  παρουσιάσαμε για πρώτη φορά στα μέσα ενημέρωσης στις 23/3/2011, αφορούσε τη μέτρηση του χρόνου και την πρόβλεψη σεληνιακών και ηλιακών εκλείψεων.

Ξεκινώντας από την ολική σεληνιακή έκλειψη στις 21 Δεκεμβρίου 2010 μπορέσαμε να προβλέψουμε όλες τις εκλείψεις μέχρι το 2028. Το αποτέλεσμα αυτής της έρευνας μεταφράστηκε στα αγγλικά, τεκμηριώθηκε σε συνεργασία με αστρονόμους του Παν/μίου Αθηνών και έγινε δεκτό για δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό ΜΑΑ.

Στη μήτρα που βρέθηκε με τον ακτινωτό δίσκο, όπως φαίνεται στην πάνω δεξιά πλευρά της εικόνας 2, υπήρχαν χαραγμένες δύο βελόνες και μία λαβίδα που λειτουργεί σαν διαβήτης. Οπότε μ’ αυτά τα εργαλεία μπορούμε να βάλουμε σε λειτουργία τον αναλογικό υπολογιστή με τις εξής κινήσεις:

Πρώτα δημιουργούμε ένα χάλκινο αντίγραφο της πέτρινης μήτρας με τον ακτινωτό δίσκο. Μετά, πιέζοντας το χάλκινο αντίγραφο πάνω σε πηλό ή ένα μαλακό ξύλο, έχουμε σε λειτουργία ένα αντίγραφο, όπως παρατηρούμε στην Εικόνα 1.

Με το αποτύπωμα που παρατηρούμε στην Εικόνα 1 μπορούμε να προβλέψουμε την έκλειψη που θα γίνει στις 25 Απριλίου 2013. Ο ακτινωτός δίσκος του 15ου αιώνα π.Χ. χωρίζεται σε δύο εσωτερικά ημικύκλια, που το καθένα έχει 29 και 30 χαράξεις. Αυτά τα ημικύκλια αναπαριστούν δύο σεληνιακούς μήνες 29,5 ημερών, που αρχίζουν και τελειώνουν με πανσέληνο.

Στον κύκλο αυτό, αν καθημερινά μετακινούμε δεξιόστροφα μια βελόνα, αρχής γενομένης από την έκλειψη που έγινε στις 21/12/2010, και κάθε δύο μήνες μετακινούμε μία άλλη βελόνα αριστερόστροφα στην περιφέρεια με τα ακτινωτά τριγωνικά δόντια τα οποία έχουν 111 τρύπες που δείχνουν τη θέση των δεσμών, τότε σε δυο χρόνια η θέση των δεσμών θα έχει μετακινηθεί 15 θέσεις.

Η πορεία του Ήλιου καταγράφεται στον κύκλο της περιφέρειας του Δίσκου, με κίνηση αντίθετη από την κίνηση της Σελήνης, ώστε κάθε περίπου 6 μέρες να κινείται μία θέση. Αποτέλεσμα αυτής της κίνησης είναι ο ήλιος, μετά από δύο χρόνια, να βρεθεί στο βαθούλωμα 20. Έτσι, στις 25/4/2013 θα ευρίσκονται ο ήλιος (θέση 20) στην περιοχή του δεσμού (θέση 15) και η σελήνη σε Πανσέληνο, με αποτέλεσμα να προβλέπεται η έκλειψη που θα γίνει.

Στοιχεία για την έκλειψη Σελήνης που θα παρατηρήσουμε την Πέμπτη 25 Απριλίου στις 21:54 μ.μ

Μια εικόνα του φαινομένου της ολικής έκλειψης σελήνης που θα παρατηρήσουμε εμφανίζει η παρατιθέμενη εικόνα, στην οποία παρατηρούμε τη σελήνη να βρίσκεται στη σκιά της γης, με αποτέλεσμα να χάνεται στο νυχτερινό ουρανό και να μεταβάλλεται ο φωτισμός της.

Η πρόβλεψη των ηλιακών σεληνιακών εκλείψεων και ο προσδιορισμός τους, γίνεται με μεγάλη ακρίβεια σήμερα, σε σχέση με το παρελθόν. Μέσα από προγράμματα της ΝΑΣΑ (Espenak και Meeus, 2009) μπορούμε να βρούμε την ώρα που αρχίζει και τελειώνει το φαινόμενο της έκλειψης σε διάφορες περιοχές της γης.

Η πρώτη έκλειψη του 2013 που προβλέπει ο Μινωικός υπολογιστής του Παλαικάστρου, όπως προαναφέραμε είναι μια μερική έκλειψη σελήνης, καθώς το φεγγάρι θα βρίσκεται στην ίδια ευθεία με τον Ήλιο, ενώ η Γη θα παρεμβάλλεται ανάμεσά τους.

Στην έκλειψη αυτή η τροχιά της Σελήνης περνά μέσα από το βόρειο μισό της παρασκιάς της Γης. Παρά το γεγονός ότι η έκλειψη δεν είναι κεντρική, η συνολική φάση διαρκεί 51 λεπτά. Στην εικόνα 3 παρατηρούμε την πορεία της Σελήνης μέσα από τη σκιά της Γης, ​​καθώς και ένα παγκόσμιο χάρτη, ο οποίος απεικονίζει με ζώνες τις περιοχές που παρατηρούν το φαινόμενο της έκλειψης.

Έτσι η σκοτεινή περιοχή που περιλαμβάνει τη βόρεια Αμερική και ένα μέρος της βόρειας Κίνας δεν θα δουν το φαινόμενο της έκλειψης. Το φαινόμενο της έκλειψης θα φανεί σε μεγάλες περιοχές της Ευρώπης (και στην Ελλάδα), την Αφρική, την Ασία και την Αυστραλία. Τη στιγμή της μεγαλύτερης έκλειψης η σελήνη θα είναι στο ζενίθ για έναν παρατηρητή ακριβώς ανατολικά της Μαδαγασκάρης.

Στην Κρήτη, γεωγραφικό πλάτος 35° 18'Nκαι γεωγραφικό μήκος 25° 23'E,θα παρατηρήσουμε την έναρξη της έκλειψης της παρασκιάς στις 21:03 το βράδυ και την έναρξη της μερικής έκλειψης στις 22:54. Το μέγιστο της έκλειψης στις 23:07, το τέλος της μερικής έκλειψης στις 23:21 και το τέλος έκλειψης της παρασκιάς στη 1:11 της 26ης Απριλίου.

Με βάση την ώρα παρατήρησης, επειδή ημερική έκλειψη και η έξοδος από τη σκιά τελειώνει όταν η Σελήνη είναι σε ύψος μόλις 32ο μοιρών, θεωρούμε ότιθα παρατηρήσουμε ένα φεγγάρι που καθώς θα κινηθεί μέσα στην παρασκιά της γης θα έχει ενδιαφέρουσες αποχρώσεις.

Η μερική έκλειψη της σελήνης λήγει κατά τις 11 μ.μ και με ένα ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο ή καλά κιάλια για 27 λεπτά  νομίζω ότι θα αποζημιωθεί όποιος την παρατηρήσει, αφού θα υπάρξει και το σκοτείνιασμα μεγάλου τμήματος της Σελήνης από την παρασκιά.

Ο υπολογιστής του Παλαικάστρου προβλέπει και άλλες δυο εκλείψεις μέσα στο 2013.

Η επόμενη μερική έκλειψη Σελήνης προβλέπει ο Υπολογιστής ότι θα γίνει στις 18 Οκτωβρίου . Είναι η τελευταία σεληνιακή έκλειψη του έτους στην παρασκιά της γης με μέγεθος 0,7649. Είναι εύκολα ορατή με γυμνό μάτι με σκοτεινή σκίαση στο νότιο μισό του φεγγαριού. Η έκλειψη αρχίζει στις 23:50 με μέγιστη φάση στις 1:50 και θα τελειώσει στις 3:49. Στην πραγματικότητα, η σκίαση θα καλύψει περίπου τα 2/3 του δίσκου της Σελήνης. Ατμοσφαιρικές συνθήκες και η οπτική οξύτητα του παρατηρητή είναι σημαντικοί παράγοντες για την παρατήρηση. Η παρατιθέμενη εικόνα δείχνει την πορεία της σελήνης μέσα στην παρασκιά, καθώς και ένα χάρτη της Γης που δείχνει τις περιοχές ορατότητας της έκλειψης.

Η τελευταία ενδιαφέρουσα μερική έκλειψη Ηλίου που υπολογίσαμε θα πραγματοποιηθεί στις 3 Νοεμβρίου2013. Για τον υπολογισμό των στοιχείων της έκλειψης χρησιμοποιήσαμε τις γεωγραφικές συντεταγμένες της περιοχής του Παλαικάστρου Σητείας 35° 12' 00" N, 26° 15' 00" W.

Στην περιοχή αυτή θα παρατηρηθεί το φαινόμενο της μερικής έκλειψης, όπου η σκιά της Σελήνης θα καλύψει το 27% της επιφάνειας του Ηλίου. Το φαινόμενο θα ξεκινήσει στις 12:41:14 τοπική ώρα, θα κορυφωθεί στις 13:46:16 και θα τελειώσει στις 14:56:51,  όταν η Ήλιος θα είναι στις 39ο μοίρες στον ορίζοντα.

Στην εικόνα της πορείας της έκλειψης παρατηρούμε ότι διαγράφει ένα τόξο που ξεκινά από τον Παναμά και τελειώνει στη Σομαλία. Η διάρκεια του φαινομένου είναι 3,3 ώρες και η σκιά της Σελήνης ταξιδεύει σε μια διαδρομή περίπου 13.600 χιλιόμετρα καλύπτοντας 0,09% της επιφάνειας της Γης. Οι εκτός της ζώνης της έκλειψης περιοχές ανάλογα της θέσης τους θα βλέπουν μια δακτυλιοειδή. Στην Κρήτη, και ειδικά στο Παλαίκαστρο, το φαινόμενο θα είναι παρατηρήσιμο για μισό λεπτό, στη διάρκεια του οποίου θα αλλάξει η φωτεινότητα του Ηλίου.

Ολοκληρώνοντας την αναφορά μας στον μινωικό υπολογιστή του Παλαικάστρου, που προβλέπει τις εκλείψεις, θεωρούμε ότι πρέπει να προβληματιστούμε και να αναθεωρήσουμε αυτά που μέχρι τώρα πιστεύουμε για τον Μινωικό πολιτισμό.

Ένα πολιτισμό του οποίου τα αρχεία κάηκαν, αφού η τεχνολογική του γνώση ήταν γραμμένη σε δέρματα και πιθανόν παπύρους, όπως μπορούμε να υποθέσουμε από το επάγγελμα που δηλώνεται με τη λέξη di-pte-ra-po-ro=διφθεραφόρος, αυτός που μεταφέρει τις διφθέρες (βιβλία της εποχής).

Τέλος πιστεύω ότι μια διαθεματική προσέγγιση των ευρημάτων του μινωικού πολιτισμού θα έδινε νέα διάσταση σε αυτά που νομίζουμε και λέμε.

Η διαθεματική προσέγγιση θα δώσει νέα στοιχεία για τον πρώτο πολιτισμό της Ευρώπης και θα προσελκύσει ένα νέο ρεύμα επισκεπτών στην Κρήτη και τα μουσεία της, όπως η αναστύλωση της Κνωσού του Έβανς στις αρχές του προηγούμενου αιώνα έφερε την Κρήτη και τον Μινωικό πολιτισμό στο παγκόσμιο ενδιαφέρον. Σήμερα πρέπει να δοθεί μια άλλη διάσταση που δεν σχετίζεται μόνο με τα εκθέματα αλλά και το περιεχόμενο και τη γνώση αυτού του πολιτισμού. Είναι καιρός να μιλήσουμε για τα παράξενα και τα ερμηνεύσιμα του πολιτισμού που αναδεικνύουν την τεχνολογία, την επικοινωνία με άλλους λαούς και την γραφή του.

Του Δρ.Μηνά Τσικριτσή