Αναπτυξιακές προτάσεις ή άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε;

Σε ένα αρκετά παλαιότερο άρθρο μου (Απρίλιος 2010) για το θέμα του παραλιακού μετώπου της πόλης διατύπωνα την άποψη ότι τα ζητήματα του Πολεοδομικού Σχεδιασμού, της Κυκλοφοριακής Διαχείρισης, της Οικονομικής Ανάπτυξης, της Ποιότητας Ζωής, του Νομικού Πλαισίου και πλήθος άλλων αντιμετωπίζονται, σχεδόν πάντα, μεμονωμένα, υποβαθμίζοντας την σύνδεση, του ενός με το άλλο. Αυτό δυστυχώς δίνει την δυνατότητα στον καθένα είτε είναι φορέας είτε πρόσωπο να ιεραρχήσει όποιο θέμα θέλει ως κυρίαρχο, και να αναπτύξει το σκεπτικό του, τα επιχειρήματά του και με βάση αυτά τις διεκδικήσεις του ή τις προτάσεις του. Όμως το σύνολο αυτών των θεμάτων και η κυρίως, η σύνδεση τους, είναι καθοριστικής σημασίας για το μέλλον της πόλης.

Η παραπάνω διαπίστωση γίνεται και πάλι επίκαιρη με δεδομένο ότι έρχονται στο φως της δημοσιότητας απόψεις που ισχυρίζονται ότι ο Δήμος δεν έχει καμιά πρόταση, ότι απαιτούνται εδώ και τώρα έργα στην παραλιακή ζώνη, πρέπει να δημιουργηθεί αγκυροβόλιο μεγάλων σκαφών αναψυχής, να γίνουν έργα αξιοποίησης με επενδύσεις, αλλά και να αρθούν τα αδιέξοδα που έχουν δημιουργηθεί.

Υπάρχουν όμως πραγματικά αδιέξοδα ή και πάλι διαμορφώνεται ένα «περίεργο» περιβάλλον δημόσιου διαλόγου απλώς για να φαίνεται ότι γίνονται από κάποιους κάποιες ενέργειες?

Ορισμένες λοιπόν διευκρινήσεις είναι απαραίτητες..

Κατ’ αρχήν η προσωρινή σύμβαση παραχώρησης δεν είναι τόσο προσωρινή όσο ακούγεται ότι είναι. Είναι τόσο προσωρινή όσο και η σύμβαση που έχει υπογράψει το Ελληνικό Δημόσιο με τον ΟΛΠΑ. Δηλαδή ισχύει για ακόμα 38 χρόνια. Και μάλιστα με δεδομένο ότι είναι μία νομική δέσμευση που έχει υπογραφεί κατόπιν εντολής του Πρωθυπουργού και του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης και με την σύμφωνη γνώμη του Υπουργού Ναυτιλίας, η οποιαδήποτε αμφισβήτηση της δεν μπορεί να γίνει ούτε τόσο εύκολα ούτε να λήξει τόσο σύντομα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι το καθεστώς δεν πρέπει να οριστικοποιηθεί. Από την άλλη δεν σημαίνει και ότι η πόλη δεν πρέπει να σχεδιάζει μέχρι να έχει στα χέρια της την οριστική.

Όταν όμως μιλάμε για σχεδιασμό πρέπει να ξεκαθαριστεί τι εξυπηρετεί αυτός και το κυριότερο ποιος τον κάνει. Πόσο μάλλον τώρα που φράσεις του στυλ «σχεδιάζουμε με στόχο την ανάπτυξη και τις επενδύσεις» έχουν γίνει τόσο κοινές που κοντεύουν και αυτές να χάσουν το πραγματικό τους νόημα.

Την πολιτική νομιμοποίηση για τον οποιονδήποτε σχεδιασμό τέτοιας κλίμακας την έχει αποκλειστικά ο Δήμος. Το παραλιακό μέτωπο μιας πόλης δεν είναι μία αρχιτεκτονική ή επιχειρηματική άσκηση που περιορίζεται στα όρια της ιδιοκτησίας κάποιου. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να ακουστούν προτάσεις από οποιονδήποτε φορέα μέχρι τον τελευταίο πολίτη. Στα πλαίσια όμως μιας διαδικασίας που τον αποφασιστικό ρόλο τον έχει ο Δήμος.

Η διατύπωση ιδεών ή δράσεων που η κάθε μία από μόνη της μπορεί να έχει στοιχεία οικονομικού ενδιαφέροντος, να είναι αισθητικά αποδεκτή, ή να καλύπτει μία ειδική ανάγκη δεν συνθέτει απαραίτητα μία αναπτυξιακή πρόταση. Συνήθως τέτοιου είδους προτάσεις συνθέτουν ένα παζλ με μεγάλες αντιφάσεις που αν υλοποιηθούν ικανοποιούν, για μικρό μάλιστα διάστημα, περιορισμένα από πλευράς εμβέλειας, οικονομικά ή άλλου είδους συμφέροντα και ανάγκες. Σίγουρα όταν μιλάμε για το παραλιακό μέτωπο μιας πόλης μία τέτοια διαδικασία δεν μπορεί ούτε καν να συζητηθεί.

Μία αναπτυξιακή πρόταση επίσης προϋποθέτει τον σαφή καθορισμό των στόχων και των σταθερών που θα λάβει υπόψιν της και αφορούν τον σχεδιασμό για το σύνολο της πόλης και μάλιστα για μεγάλο χρονικό ορίζοντα (τουλάχιστον 15ετίας). Το μοναδικό εργαλείο που ικανοποιεί τα παραπάνω για μία πόλη, είναι το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο. Και αυτό το έχει εκπονήσει ο Δήμος Πατρέων και το οποίο έχει θεσμοθετηθεί το 2011.

Οποιαδήποτε λοιπόν πρόταση για το παραλιακό μέτωπο απαιτείται να ακουμπά στις προβλέψεις αυτού του σχεδίου. Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι η κατεύθυνση που δίνει το Γενικό Πολεοδομικό είχε λάβει υπ’ όψιν και τις μελλοντικές ανάγκες του λιμένα, ανεξάρτητα αν αυτή η πρόταση είναι δεσμευτική ή όχι. Ο ΟΛΠΑ και κατ’ επέκτασιν το υπουργείο Ναυτιλίας που είναι αρμόδιο για την λιμενική πολιτική, με τα νέα δεδομένα θα πρέπει να επικαιροποιήσει το επιχειρησιακό του σχέδιο όσο και μάλιστα αναγκαστικά θα ακολουθήσει τις προβλέψεις το Γενικού Πολεοδομικού αφού αυτές οι προβλέψεις έχουν ήδη επιβεβαιωθεί. Εκτός αν προχωρά μονομερώς και κάνει σχεδιασμούς σε λευκό χαρτί αγνοώντας τους πάντες και τα πάντα.

Ο Δήμος επιπλέον έχει προχωρήσει σε ένα επίπεδο περαιτέρω εξειδίκευσης της γενικής πρότασης. Το αποτέλεσμα της έρευνας που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο εξειδικεύει και δείχνει το πώς θα επιτευχθεί η σύνδεση της πόλης με το παραλιακό μέτωπο. Έχουν εντοπιστεί τα προβλήματα έχουν δοθεί οι κατευθυντήριες γραμμές.

Είναι λοιπόν άκρως παραπλανητικό έως ύποπτο να ακούγεται ότι δεν υπάρχει πρόταση. Ο μόνος που έχει αυτή την στιγμή μία πραγματική πρόταση είναι ο Δήμος Πατρέων. Ο ΟΛΠΑ το μόνο που έχει είναι ένα Master Plan που είναι ανεπίκαιρο. Το ΤΑΙΠΕΔ ψάχνει πελάτες και δεν μπορεί να κάνει τέτοιου είδους προτάσεις.

Αν θεωρούμε αναπτυξιακή πρόταση τις χύμα αποτυπωμένες ιδέες σε ένα τεύχος, ανεξάρτητα αν είναι καλές ή κακές, οι οποίες έχουν διατυπωθεί στα πλαίσια μιας άγνωστης διαδικασίας και οι οποίες δεν έχουν από πουθενά αξιολογηθεί, έχουμε γυρίσει πολλά χρόνια πίσω. Αυτές οι πρακτικές κατέστρεψαν την χώρα.

Αν η κυβέρνηση μιλά πραγματικά για ανάπτυξη ας λύσει το θέμα της οριστικής παραχώρησης και ταυτόχρονα ας χρηματοδοτήσει το Δήμο για την εκπόνηση ενός λεπτομερειακού Master Plan για όλη την περιοχή στο οποίο θα εξεταστούν και θα αξιολογηθούν όλες οι ιδέες και θα βρεθούν τρόποι να αρθούν οι όποιες αντιφάσεις. Σε ελάχιστο χρόνο αυτό θα έχει ολοκληρωθεί. Και θα απαντά στα ερωτήματα για το μέλλον την πόλης δίνοντας προοπτική. Οι όποιοι σοβαροί επενδυτές (για όποιους επικεντρώνουν το σκεπτικό τους αποκλειστικά σε αυτό) τότε μόνο θα δείξουν ενδιαφέρον.

Υ.Γ. Αγκυροβόλιο μεγάλων σκαφών αναψυχής δεν υπάρχει. Γιατί αν υπήρχε τα σκάφη θα ήταν εδώ. Είναι φράση για να θολώσει τα νερά με στόχο να δείξει ότι υπάρχει σχεδιασμός. Αυτό που πραγματικά υπάρχει είναι η μαρίνα υψηλών προδιαγραφών για την φιλοξενία μεγάλων σκαφών αναψυχής που απαιτεί όμως σοβαρή μελέτη και επένδυση. Ήδη στους κύκλους των σχετικών με το αντικείμενο στην Ελλάδα πέφτει γέλιο (και κλάμα μαζί).

Δημήτρης Σαρδελιάνος