Αλλαγές στις αυτοδιοικητικές εκλογές: «σκέψεις του πρωθυπουργού» ή απερισκεψίες εκλογομαγείρων;

Με τις ιδέες που η κυβέρνηση άφησε να διαρρεύσουν,σχετικά με τους εκλογικούς κανόνες των προσεχών εκλογών Τοπικής και Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, είναι φανερό ότι ελπίζει να επηρεάσει την έκβαση των εκλογών αυτών κατά τρόπο που να οδηγεί –έτσι θεωρούν- στην αυξημένη αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων που τα δύο κυβερνώντα κόμματα πέτυχαν στις εκλογές του 2010, μόλις πριν, δηλαδή, από την άρδην μεταβολή της δομής και του συσχετισμού δυνάμεων στο πολιτικό μας σύστημα λόγω της κρίσης.

Ο χαρακτηρισμός τους μάλιστα (δια στόματος Υπουργού Εσωτερικών Μιχελάκη) ως «σκέψεων του πρωθυπουργού» επιτρέπει την εκτίμηση ότι είναι αρκετά ώριμες και δεν πρέπει να αναμένεται η εύκολη απόσυρσή τους.

Πολύ φοβούμαι ότι είναι αρκετά ώριμες κυρίως από την σκοπιά των κομματικών υπολογισμών της συγκυρίας του Μαΐου – Ιουνίου 2014, και όχι από την σκοπιά του συμφέροντος της ίδιας της Αυτοδιοίκησης.

Άλλο ο κομματικός χάρτης άλλο η διοίκηση περιφερειών και πόλεων

Εξηγούμαι: οι κομματικοί υπολογισμοί των δύο κυβερνητικών εταίρων προσβλέπουν –ελπίζουν- σε μια πλειοψηφική κάλυψη του χάρτη με τα χρώματά τους την Κυριακή 18 Μαΐου ώστε, να επηρεαστούν θετικά οι εκλογείς για τις ευρωεκλογές που γίνονται μια βδομάδα μετά στις 25 Μαΐου (μεταξύ 22 και 25 Μαΐου λέει η απόφαση των Μονίμων αντιπροσώπων των μελών της ΕΕ του περασμένου Μαρτίου), άσχετα με πιθανές επιπτώσεις που αυτό μπορεί να έχει στην ίδια την λειτουργία της Αυτοδιοίκησης.

Υπολογίζουν ότι το ανακάτεμα της τράπουλας με τους δημάρχους και περιφερειάρχες σε κοινά ψηφοδέλτιο αφενός, τους δημοτικούς και περιφερειακούς συμβούλους σε άλλα επίσης κοινά ψηφοδέλτια, αφετέρου, θα αυξήσει αισθητά τις πιθανότητες των σχετικά γνωστότερων υποψηφίων τους (σημερινών κατόχων αξιωμάτων) να υπερισχύσουν νέων προσώπων που αναγκαστικά θα είναι η πλειοψηφία των υποψηφίων των αντιπολιτευόμενων κομμάτων.

Με το δε 42% ως όριο εκλογής από τον πρώτο γύρο επιδιώκουν ελαχιστοποίηση των δευτέρων γύρων, στους οποίους εκτιμούν ότι γενικώς δεν ευνοούνται.

Όμως εκτός από το κατανοητό συμφέρον των κομμάτων να έχουν καλή εμφάνιση στον εκλογικό χάρτη, υπάρχει και η ίδια η αυτοδιοίκηση, το συμφέρον περιφερειών και πόλεων. Και συμφέρον τους είναι η συγκρότηση περιφερειακών και δημοτικών συμβουλίων που να λειτουργούν ως όργανα ελέγχου των περιφερειαρχών και δημάρχων αφενός, όργανα παραγωγής αποφάσεων και ταχείας υλοποίησης προγραμμάτων αφετέρου.

Το ενιαίο ψηφοδέλτιο – σεντόνι που προτείνεται, με όλους τους υποψηφίους σε αλφαβητική σειρά είναι άκρως πιθανό να οδηγήσει σε προβληματικές και ανεπιθύμητες καταστάσεις, από την σκοπιά, όπως είπαμε, της αποτελεσματικής διοίκησης των περιφερειών και Δήμων. Πρέπει να αναμένουμε Συμβούλια, περιφερειακά και δημοτικά, χωρίς γνωστή και με σαφή χαρακτηριστικά πλειοψηφία και συνάμα με ένα πλήθος τυχαία εκλεγμένων προσώπων (όσοι ασχολούνται με τα εκλογικά της αυτοδιοίκησης γνωρίζουν πολύ καλά την εκλογή πλήθους συμβούλων με κριτήρια τύπου επιλογής ονομάτων που βρίσκονται πάνω ή κάτω στη λίστα) που όχι μόνο θα είναι ελάχιστα πιθανόν να ψηφίζουν αναγκαίες αλλά μη δημοφιλείς αποφάσεις (πχ δύσκολες χωροθετήσεις), αλλά και θα είναι επίσης άκρως πιθανό να εκθρέψουν τον πολλαπλασιασμό των φαινομένων εκβιασμού των περιφερειαρχών και ιδίως των δημάρχων για ιδιοτελή ανταλλάγματα έναντι υποστήριξης σε κρίσιμες ψηφοφορίες.

Το κοινό ψηφοδέλτιο – σεντόνι, δηλαδή, με τα εκατοντάδες ή χιλιάδες (στους μεγάλους δήμους) ονόματα είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσει στην σημαντική υποβάθμιση του –ήδη όχι ικανοποιητικού- επιπέδου των συλλογικών αυτοδιοικητικών οργάνων. Να σημειώσουμε εδώ, ότι οι «σκέψεις» που αφήνονται να διαρρεύσουν δεν περιλαμβάνουν – ως τώρα τουλάχιστον- οποιαδήποτε πρόβλεψη για μείωση των αναγκαίων αριθμών προσώπων για την ελάχιστη νόμιμη συγκρότηση συνδυασμών, που έχει ενισχύσει τα πολύ αρνητικά για την ποιότητα των θεσμών φαινόμενα των ‘γεμισμάτων’ με μη πραγματικά ενδιαφερόμενους υποψήφιους (φίλους, γείτονες, γιαγιάδες, θείους, παππούδες κ.ο.κ.).

Δικαιολογείται κάθε ανησυχία ότι συλλογικά αυτοδιοικητικά όργανα, με μόνιμη έλλειψη πλειοψηφίας των περιφερειαρχών ή δημάρχων, η κατά περίπτωση διαμορφούμενη, θα αποτελέσουν θερμοκήπια συναλλαγής και μόνιμης αναβολής των δύσκολων αποφάσεων.

Σοβαρές πρακτικές δυσχέρειες

Επιπλέον, το ίδιο το ψηφοδέλτιο – σεντόνι θα οδηγήσει, φοβάμαι, σε πλήθος πρακτικών δυσχερειών όπως καθυστέρηση της ψηφοφορίας, σύγχυση των ψηφοφόρων, πολλαπλασιασμός των συνεπωνυμιών με ότι συνεπάγεται αυτό.

Θα ήταν πολύ προτιμότερο επομένως, να παραμείνουν τα χωριστά ψηφοδέλτια κάθε συνδυασμού με παράλληλη μείωση του αριθμού των μίνιμουμ απαιτούμενων ονομάτων πχ στο 1/3 του συνόλου των θέσεων.

Ένα άλλο σημείο που σίγουρα θα μειώσει την ιδεολογική και πολιτική πολυφωνία που σήμερα χαρακτηρίζει τα δημοτικά και –ιδίως- περιφερειακά Συμβούλια θα είναι η προτεινόμενη επιβολή ορίου 5% για την εκλογή υποψηφίου Δημάρχου ή περιφερειάρχη ως δημοτικού ή περιφερειακού Συμβούλου. Ο αποκλεισμός παρατάξεων του 2%, 3% ή 4%, θα οδηγήσει σε πολιτικά ολιγοπώλια και σαφέστατα θα πλήξει όχι μόνο την αναλογική εκπροσώπηση αλλά και τη διαφάνεια, με δεδομένο ότι μικρές, συχνά μονοπρόσωπες παρατάξεις, είναι πιθανότερο να είναι έξω από «παιχνίδια» και από κοινού σιωπηρές αποδοχές καταστάσεων, ιδίως σε έργα, προμήθειες, οικονομικά.

Συμπέρασμα: Αν δεν θέλουμε Δήμους και περιφέρειες ανίκανους να πάρουν αποφάσεις και έρμαια πολιτικοιδεολογικά ανερμάτιστων και ασπόνδυλων συλλογικών οργάνων, καλό είναι να περιοριστούμε όσον αφορά αλλαγές των εκλογικών διατάξεων στην απλή αναλογική για την συγκρότηση των συμβουλίων (ή έστω μείωση της αναλογίας των 3/5).

Χωριστά ψηφοδέλτια και ψηφοδέλτια – σεντόνια μπορεί να ευνοήσουν την κυβερνητική πλευρά (αν σταθούν οι σχετικές εκτιμήσεις) αλλά θα βλάψουν σοβαρά την ικανότητα της ικανότητα της Αυτοδιοίκησης να λειτουργεί ομαλά και να παράγει έργο.

* Υποψήφιος αντιπεριφερειάρχης Αχαΐας το 2010, με την «Οικολογική Δυτική Ελλάδα»