“The Kodak Impact” ή όταν ιατρικές πρακτικές γίνονται μέρος της καθημερινότητας μας

Διαφημιστική καμπάνια του Υπουργείου Υγείας των Η.Π.Α. για την επιδημία γρίπης του 1918

Όταν τον Δεκέμβριο του 2019 βγήκε η είδηση για ένα νέο είδος ιού που πρωτοεμφανίστηκε στην Κίνα κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τις τεράστια επίδραση που θα είχε η επακολουθείσα πανδημία στο ρου της Ιστορίας. Πέραν των οικονομικών, εργασιακών και κοινωνικών αλλαγών που προκάλεσε, είχε τεράστιο αντίκτυπο και στην επιστήμη της Ιατρικής.

Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθώ με αυτό που μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ως ‘Ιατρική του τελικού χρήστη’ (παραφράζοντας όρο τεχνολογίας). Ιστορικά, έχει παρατηρηθεί τουλάχιστον άλλες δύο φορές τεχνικές της ιατρικής επιστήμης να έχουν μαζική και τεράστια επίδραση στην ανθρωπότητα. Πρώτη φορά συνέβη στο πόλεμο της Κριμαίας (1853-1856), όπου σε νοσοκομείο της Ιταλίας η νοσηλεύτρια Florence Nightingale εφάρμοσε τη τεχνική πλύσης των χεριών ως μέθοδο αποτροπής εξάπλωσης λοιμώξεων μεταξύ των ασθενών. Δεύτερη  φορά ήταν στη πανδημία γρίπης Α τη περίοδο 1918-1919, όπου τότε εφαρμόστηκε στα νοσοκομεία η πολιτική του αερισμού μέσω ανοιχτών παραθύρων ως τρόπο επιβράδυνσης της εξάπλωσης του ιού. Και ενώ η τεχνική του φυσικού αερισμού έχει καθιερωθεί σχεδόν αυθόρμητα -χωρίς απαραίτητα να έχει προηγηθεί ιατρική συμβουλή- σε πολλά σπίτια που έχουν μέλος της οικογένειας με ιογενή λοίμωξη, κάτι αντίστοιχο δεν είχε επιτευχθεί για το πλύσιμο των χεριών (ακόμη και η πανάκριβη καμπάνια του CDC της Αμερικής τη δεκαετία του ’80 για τη μείωση των τροφιμογενών λοιμώξεων δεν πέτυχε να αναμενόμενα). Μέχρι που ήρθε η πανδημία COVID-19 και το πλύσιμο των χεριών απέκτησε ευρεία αποδοχή (όλοι μας πλέον έχουμε ένα αντισηπτικό χεριών στο σπίτι), κάτι που επηρέασε την εξέλιξη της συγκεκριμένης πανδημίας , ενώ σίγουρα θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε οποιαδήποτε πιθανή μελλοντική επιδημία και πανδημία μας επιφυλάσσει το μέλλον. Πλέον τόσο ο φυσικός αερισμός όσο και η υγιεινή των χεριών αποτελούν μόνιμο κληροδότημα της ιατρικής επιστήμης στην ανθρωπότητα.

Επιπρόσθετα η πανδημία COVID-19 μας έμαθε μια νέα λέξη, το ‘self-testing’. Και ενώ σαν όρος είναι κάτι καινούριο, σαν διαγνωστική πρακτική υπάρχει εδώ και πολύ καιρό. ‘Self-testing’ είναι  οποιοδήποτε διαγνωστικό εργαλείο χρησιμοποιείται από τον ίδιο τον ασθενή. Έτσι λοιπόν ‘self-testing’ είναι η μέτρηση της θερμοκρασίας σώματος, η μέτρηση του σωματικού βάρους, η μέτρηση του κορεσμού οξυγόνου κτλ. Ουσιαστικά με τον όρο ‘self-test’ επανεισάγαμε σε αυτή τη κατηγορία το πιο φθηνό διαγνωστικό τεστ που έχει φτιάξει ποτέ η ιατρική, το rapid-test(ανοσοχρωματογραφία). Μέχρι πριν τη πανδημία η χρήση του ήταν περιορισμένη στη διάγνωση της εγκυμοσύνης (τεστ κυήσεως), κατά τη διάρκειά της βοήθησε πολύ στην αναχαίτηση εξάρσεών της, ενώ στο μέλλον προορίζεται να επεκταθεί η χρήση του σε πολλές ασθένειες( ήδη ετοιμάζεται να βγει στην αγορά self-test για τον ιό HIV).

Για τα αρνητικά της πανδημίας COVID-19 μπορούμε να πούμε πάρα πολλά. Για τα θετικά της ακόμη είναι νωρίς να αποφανθούμε, όμως μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι βοήθησε στο να αποκτήσει ο απλός πολίτης επιπλέον θεραπευτικά και διαγνωστικά εργαλεία που θα μπορεί να τα χρησιμοποιεί μόνος του, καθιστώντας τον με αυτό το τρόπο όχι μέρος του προβλήματος (όπως κατά καιρούς ήθελαν να μας πουν διάφορα πολιτικά αφηγήματα) αλλά ουσιαστικό κομμάτι της αντιμετώπισης κάθε σημαντικής υγειονομικής κρίσης.

“All models are wrong, but some are useful” – George E.P. Box, Άγγλος μαθηματικός

*Ο Σωτηρόπουλους Χρήστος διατηρεί το μικροβιολογικό εργαστήριο Alphalab.

 www.alpha-lab.gr

Insta:alphalabpatra