Γεώργιος Σισίνης: Ηγέτης της Επανάστασης στην Ηλεία

Του Λεωνίδα Μαργαρίτη, Επιτ. Δικηγόρου και Προέδρου Εταιρείας Λογοτεχνών Ν.Δ. Ελλάδος

Η Εθνική μας μνήμη, νοερός ανατόμος του χρόνου, νοερή γέφυρα κάτω από τα κατάβαθα νερά και τις καταχνιές του παρόντος μας πάει πίσω στις κρυσταλλένιες πηγές του παρελθόντος και αναβλύζουν απ’ τις Ολύμπιες κορφές της φυλής για να πιούμε απ’ τ’ αθάνατο νερό τους.

Μας ξαναγυρίζει στο ιστορημένο εθνικό μας παρελθόν-στη ρίζα, πίσω στις πανάρχαιες μήτρες της φυλής-και μας αντιπαραθέτει προς αυτό.

Γιατί χωρίς μια τέτοια αντιπαράθεση δεν μπορεί να νοηθεί το παρόν και να ανακαλύψει αν συγγενεύει με το παρελθόν.

Δεν μπορεί αλλιώς να αποκτήσει συνείδηση για τον εαυτό του αν δεν πάει πέρα από τη στιγμή, αν δεν απλωθεί στο παρελθόν.

Η σύγκριση και η εξαγωγή θάρρους και ενδυνάμωσης, σήμερα είναι ακόμη πιο αναγκαία, δεδομένου ότι έχουμε και σήμερα τον ίδιο επίβουλο εχθρό να έχει καταπατήσει με το βρώμικο πόδι του Αττίλα τη μισή Μαρτυρική και Ηρωική μας Κύπρο και να στέκεται προ των πυλών κραδαίνων μαχαίρι και φωτιά και να απειλεί να καταλύσει το καθεστώς του Ελληνικότατου Αιγαίου και των ματοβαμμένων από τους ίδιους νησιών μας.

Είναι υποχρέωσή μας να αποδίδουμε τιμή στους προγόνους μας που αγωνίστηκαν, που δεν υπολόγισαν τη ζωή τους, την περιουσία τους, την άνεσή τους, προκειμένου να χαρίσουν σε μας ένα τόπο ελεύθερο.

Οι αγωνιστές του 21,για τους πολλούς περιορίζονται συνήθως στις μορφές του Κολοκοτρώνη, του Καραϊσκάκη, του Αθανασίου Διάκου, του Οδυσσέα Ανδρούτσου, του Κανάρη, του Μιαούλη της Μπουμπουλίνας του Υψηλάντη.

Τους διαφεύγουν, φυσικά αρκετοί αγωνιστές των οποίων το μερίδιο στη συμμετοχή της διεξαγωγής του αγώνα είναι εξίσου τεράστιο ώστε να φθάσουμε να πούμε ότι ο Κολοκοτρώνης δεν θα πετύχαινε τίποτε στα Δερβενάκια, στους Μύλους και στα άλλα πεδία των μαχών, εάν δεν υπήρχε η Γαστούνη, που τότε Γαστούνη σήμαινε Γεώργιος Σισίνης και Γεώργιος Σισίνης σήμαινε: Στρατηγός-Επαναστάτης-Τροφοδότης του Ελληνικού Στρατεύματος.

Κατά τα προεπαναστατικά χρόνια τα πιο αξιόλογα κέντρα στον κάμπο της Ηλείας ήταν ο Πύργος και η Γαστούνη.

Η Γαστούνη, όμως ήταν πληθυσμιακά πολύ πιο μεγάλη απ’ τον Πύργο, τόσο γιατί σ’ αυτήν υπάγονταν διοικητικά και τα άλλα χωριά της πεδινής Ηλείας, όσο και από το γεγονός ότι στα χρόνια της Φραγκοκρατίας υπήρξε αξιόλογο φέουδο.

Εκτός των ανωτέρω η Γαστούνη ήκμαζε εμπορικά και οικονομικά και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Τόση δε ήταν μεγάλη η φήμη της που όταν μιλούσαν για τον Πύργο, έλεγαν: o Πύργος της Γαστούνης. Η Γαστούνη κατά τα χρόνια της Επαναστάσεως ήταν πρωτεύουσα της Επαρχίας και συγκέντρωνε πολλές οικογένειες Τούρκων.

Ο Φιλήμων γράφει σχετικά: «Εν τη πατρίδι του-εννοεί τον Σισίνη-Γαστούνη ενεφόλευον υπέρ τας τριακόσιες οικογένειαι Τουρκικαί. Αλλ’ έπί του τραχήλου και της μίας και της άλλης των δύο πόλεων-επαρχιών επέκειντο κακόν δεινότερο οι Λαλαίοι (μάχιμοι και φανατικοί ως άπαντες οι εξωμόται Τούρκοι).

Εν γένει δε, της μεν Γαστούνης πολιτικό Κέντρο ήτο ο Γεώργιος Σισίνης, πολλού πνεύματος, πατριωτισμού και δραστηριότητος ανήρ, του δε Πύργου, ο Χαράλαμπος Βιλαέτης».

Σχετικά με τον πληθυσμό της Γαστούνης αναφέρω από ένα στατιστικό πίνακα που μας δίδει ο RANK σε μετάφραση Π. Καλιγά, ο οποίος δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Πανδώρα» το έτος 1862 (Τόμος ΙΒ και ΙΓ’) συγκριτικά προς την πόλιν των Πατρών είχε 16.847 και αι Πάτραι 11.918.

Το ότι η Γαστούνη ήταν πολυπληθέστερη του Πύργου, προκύπτει και από το γεγονός ότι η μεν Γαστούνη κατέβαλε κάθε χρόνο 4.443 χαράτσια, ενώ ο Πύργος μόλις 632.

Φυσικό ήταν αυτή η αξιόλογη πόλη να παρακολουθείται εντατικά στις κινήσεις της και να επιβλέπεται πολυειδώς και πολυτρόπως και μάλιστα από τις πλούσιες και επιφανέστερες οικογένειες των Τούρκων της περιοχής.

Ο πληθυσμός της Γαστούνης κατά τους χρόνους της εξέγερσης απετελείτο από Χριστιανούς και Τούρκους.

Τη φρούρηση των Τούρκων, που κατ’ άλλους σύγχρονους περιηγητές ανήρχοντο σε 1.200 οικογένειες είχαν αναλάβει 200 επίλεκτοι άνδρες της Τούρκικης Στρατιωτικής Δύναμης.

Για το σκοπό αυτό κυρίως διωρίζετο εκάστοτε Διοικητής της Γαστούνης ανώτερος εν ενεργεία αξιωματικός του Τούρκικου Στρατού, ο οποίος επιλεγότανε και ετοποθετείτο από τον πανίσχυρο Πασά της Τριπολιτσάς.

Το μόνο παρηγορητικό στοιχείο για τους Έλληνες της περιοχής ήταν ότι οι Τούρκοι της Γαστούνης για προσωπικές τους διαφορές, δεν διέκειντο φιλικώς προς τους Τουρκαλβανούς του Λάλα, οι οποίοι αποτελούσαν πανίσχυρη και επικίνδυνη στρατιωτική δύναμη και ενομίζετο μάλιστα ότι σε περίπτωση εξέγερσης των κατοίκων της πεδινής Ηλείας δεν θα έσπευδαν εις βοήθειά τους, αν και τελικώς οι προβλέψεις τους δεν επαληθεύτηκαν.

Στα προεπαναστατικά χρόνια λάμψανε σημαντικές μορφές στην Ηλεία, όπως ο Λυκούργος Κρεστενίτης, ο Γεώργιος Μήτσος, οι Αυγερινοί, ο Χαράλαμπος Βιλαέτης, ο Θαλής Θεοδωρίδης που υπήρξε και ιδιαίτερος γραμματέας του Γεωργίου Σισίνη και φυσικά η πιο εξέχουσα φυσιογνωμία του αγώνα της Ηλείας, ο Επαναστάτης Στρατηγός Γεώργιος Σισίνης.

Η οικογένεια Σισίνη, από τους αρχαίους χρόνους είχε τις ρίζες της στη Γαστούνη.

Κάποιος απόγονός τους κατά τον μεσαίωνα εγκατέλειψε τη γενέτειρα του και εγκαταστάθηκε στη Βενετία όπου ασχολήθηκε ευδόκιμα με το εμπόριο και τιμήθηκε μάλιστα από την Ενετική Δημοκρατία με τίτλο ευγενείας, διέθετε οικόσημο και σφραγίδα.

Απογόνους του Σισίνη συναντάμε ένα διάσημο Ιεράρχη της Κωνσταντινουπόλεως καθώς και ένα στρατηγό στο Ρωσικό Στρατό.

Ο πατέρας του στρατηγού Σισίνη ονομάζονταν Χρύσανθος και είχε λάβει για σύζυγο του μια Γαλλίδα με το όνομα Βικτωρία, καθολική το θρήσκευμα.

Από το γάμο του με τη Βικτωρία απέκτησε τέσσερες γιούς, το Νικόλαο, τον Πέτρο, το Μιχαήλ και τον Γεώργιο και μια θυγατέρα την οποία έλαβε για σύζυγο ο Σωτήρης Χαραλάμπης από τα Καλάβρυτα.

Ο Γεώργιος γεννήθηκε το έτος 1766 ήταν δε προικισμένος με πολλές αρετές, με ευφυΐα με ευρεία για την εποχή του μόρφωση και υπήρξε άριστος στους τρόπους, δεν άργησε μάλιστα να διακριθεί μεταξύ των συμπολιτών του και να γίνει προεστώς.

Από πολλούς εθεωρείτο γιατρός και ειδικότερα από τους Τούρκους της περιοχής.

Στην πραγματικότητα όμως ο Σισίνης δεν είχε σπουδάσει ιατρική ούτε είχε λάβει δίπλωμα φυσικά, παρ’ όλα αυτά εθεωρείτο σπουδαίος γιατρός.

Ίσως επειδή είχε πατέρα ιατρό και τρεις αδελφούς ιατρούς, με πλούσια βιβλιοθήκη στη διάθεσίν του με ευρωπαϊκή εμφάνιση, έδινε την εντύπωση γιατρού πέρα από το γεγονός ότι η φιλομάθειά του και η ευφυΐα του τον είχαν κάνει κατά το ήμιση τουλάχιστον ιατρό.

Ο Γεώργιος Σισίνης κληρονόμησε από τον πατέρα του τεράστια περιουσία αλλά δεν επαναπαύθηκε σ’ αυτό αλλά και ο ίδιος εργάζονταν.

Τόσο πριν από την επανάσταση όσο και κατά την διάρκεια αυτής ο Σισίνης ζούσε ηγεμονικά.

Ο Φίνλεϋ ο οποίος ως γνωστόν άλλωστε δεν διεκρίνετο για τον φιλελληνισμό του αναφέρει τα εξής για τη ζωή του Σισίνη:

«Ούτος εκληρονόμησε το αγέρωχον και πολλά ελαττώματα των Τούρκων. Διετήρει τον οίκον του μετά μεγάλης επιδείξεως. Εν μεν τοις σταύλοις είχε πάντοτε καλούς ίππους της ιππασίας, πολυτελώς επισεσαγασμένους εν δε τη αυλή του πολλούς οπλισμένους. Ουδέποτε εξήρχετο της οικίας του άνευ εφίππου τε και πεζής συνοδείας οπλισμένης μάλιστα διά Περσικών όπλων. Απεκελείτο Μπέης.»

Ο Aμερικανός Σαμουήλ Χάου γράφει για το Σισίνη:

«Eίναι λίαν επιδέξιος, ευγενής τους τρόπους και ευγενέστερος την φιλοξενίαν ήν επιδαψιλεύει τοις ξένοις, αγαπάει περιπαθώς τα συγγράμματα και σαν προεστώς της Πελοποννήσου προξενεί θαυμασμό διά των γνώσεων του εκ της εξωτερικής φιλολογίας».

Μολονότι ο Γεώργιος Σισίνης ζούσε πλούσια και άνετα όπως μας πληροφορούν διάφοροι συγγραφείς, τον φλόγιζε η αγάπη και η πίστη για την απελευθέρωση της Πατρίδας του.

Είναι από τους πρώτους που υπέγραψε την αναφορά προς τον Μέγα Ναπολέοντα με την οποία οι Έλληνες ζητούσαν την συνδρομή του για την απελευθέρωση της Ελλάδος.

Το 1819 ο Σισίνης κατηχήθηκε στα μυστικά της Φιλικής Εταιρείας και έγινε μέλος της.

Στις αρχές του 1820 πολλοί μυημένοι αρχιερείς και προύχοντες μεταξύ των οποίων και ο Σισίνης μετά από σύσκεψη απεφάσισαν και έστειλαν τον Παπαρηγόπουλο στην Κωνσταντινούπολη, στις Ηγεμονίες Μολδοβλαχίας και στη Ρωσία για να οργανώσει τον αγώνα και να ζητήσει βοήθεια γι’ αυτόν.

Όταν οι Τούρκοι της Τριπολιτσάς άρχισαν να υποπτεύονται τις κινήσεις των Ελλήνων, ο Πασάς της Τριπολιτσάς κάλεσε τους προύχοντες της Πελοποννήσου και μεταξύ αυτών και το Σισίνη να πάνε στην Τρίπολη με πρόθεση να τους χρησιμοποιήσει για ομήρους σε περίπτωση ξεσηκωμού.

Ο Σισίνης με αρκετές προσποιήσεις απέφευγε προφασιζόμενος αρρώστια, μα τελικά αποφάσισε να πάει κι αυτός μια και δεν μπορούσε πλέον να αναβάλει μήπως κινήσει ακόμη περισσότερες υποψίες στον Πασά.

Όταν έμαθε την απόφαση του Σισίνη ο Παλαιών Πατρών Γερμανός έστειλε τον Πρωτοσύγκελο του Βησσαρίωνα μαζί με τον Επίσκοπο Κερνίτσης Προκόπιο στη Γαστούνη με τους οποίους έστειλε στο Σισίνη μια επιστολή στην οποία έγραφε μόνο δύο λέξεις: «που υπάγεις;».

Έτσι μ’αυτή την επιστολή ο Σισίνης απέφυγε όσα υπέφεραν οι άλλοι προύχοντες της Πελοποννήσου που αναγκάστηκαν να πάνε στην Τρίπολη.

Έτσι ο Σισίνης μπόρεσε με μεγαλύτερη ευκολία και ευχερεια να προετοιμαστεί δραστήρια για την έναρξη του αγώνα.

Και όταν η περιπόθητος ημέρα της εξέγερσης πλησίαζε τότε άρχισαν οι εντατικές προπαρασκευές για την κήρυξη της.

Αμέσως τα μοναστήρια της πεδινής Ηλείας μεταβάλλονται σε επαναστατικούς πυρήνες και τα κελιά τους γεμίζουν μπαρουτόβολα, τσακμακόπετρες και στουπιά.

Ο Σισίνης έχει ετοιμάσει τα πάντα και περιμένει να δοθεί το σύνθημα της εξέγερσης και να ακουστεί η εθνεγερτήρια σάλπιγγα.

Επί τέλους στις 27 Μαρτίου 1821 φθάνει εις τα ορεινότερα μέρη της Ηλείας το κήρυγμα του αγώνα και στις 29 διαδίδεται μέχρι τον Κάμπο της Γαστούνης.

Το χαρμόσυνο τούτο άγγελμα μεταφέρεται από χωριό σε χωριό και από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Οι πρώτες χαρμόσυνες κραυγές δονούν την Ηλειακή ατμόσφαιρα.

Τότε ο Γεώργιος Σισίνης μαζί με το συγγενή του Ιωάννη και τον Επίσκοπο Κερνίκης Προκόπιο υψώνουν υπερήφανοι και ατρόμητοι τη σημαία της Επαναστάσεως στο Μοναστήρι τότε της Παναγίας της Καθολικής όπως ονομάζεται.

Στις διαταγές του τρέχουν ολοπρόθυμοι οι Βαρθολομαίοι με τον Κοτσαύτη, οι Ανδραβιδαίοι με τον Καπετάν Κωνσταντή Δημητρόπουλο και οι Κελεβαίοι με τον Γεώργιο Παπαχαραλαμπόπουλο.

Κοντά σ’ αυτούς προσέρχονται απτόητοι και αποφασιστικοί και οι άλλοι κάτοικοι της πεδινής Ηλείας κατά μικρές ομάδες με διάφορους καπετανέους με την στερά απόφαση να πεθάνουν η να ελευθερωθούν.

Αφού έδιωξε τους Τούρκους της Γαστούνης οι οποίοι άλλοι έφυγαν για το Κάστρο του Χλεμούτσι και άλλοι για το Λάλα, όπλισε αμέσως 300 άνδρες και έφυγε για τη Μανωλάδα να καθαρίσει ολοκληρωτικά την πεδινή Ηλεία από τους Τούρκους.

Οι 300 οπλίτες του Σισίνη έγιναν από τη φήμη 1000 και οι Τούρκοι της Ηλείας πανικόβλητοι φεύγουν για να προστατευθούν στα ισχυρότερα κάστρα που βρίσκονταν στα χέρια των Τούρκων.

Να πως περιγράφει το γεγονός ο ιστορικός Κόκκινος:

«Οι 300 οπλίται του Σισίνη φθάνουν στο Χλεμούτσι μαζί με τον Χαράλαμπο Βιλαέτη από τον Πύργο οδηγούντα 217 συμπολίτες του συμπράττουν και οι χωρικοί της Ηλείας. Το Χλεμούτσι πολιορκείται.

Οι Τούρκοι προσπαθούν να κάνουν έξοδο διά να διαλύσουν τους πολιορκητές. Κατακόβονται. Φονεύεται ο Αβδά-Αγάς εκ των Τούρκων αρχηγών και αι χανούμισσαι αρχίζουν τον θρήνον:-Aλλάχ, Αλλάχ πως σκοτώνουν τους εφεντάδες των τα σκυλιά οι ραγιάδες».

Ο Γερμανός από τας Πάτρας παρακαλεί το Σισίνη δι’ επιστολής του να κρατήσει ακόμη την πολιορκία διά να κατορθωθεί η άλωσις του Φρουρίου των Πατρών, μάλιστα ο Γερμανός έστειλε και βοήθεια τον οπλαρχηγό Σαγιά.

Αλλά ενώ οι Τούρκοι του Χλεμουτσίου ήσαν έτοιμοι να παραδοθούν, αγγέλλεται ότι καταφθάνουν 400 ένοπλοι Τούρκοι Λαλαίοι.

Τα πράγματα μεταβάλλονται αμέσως. Συντονίζεται η επίθεσης των Λαλαίων και η έξοδος των πολιορκουμένων και το Ελληνικό σώμα διαλύεται.

Ο Σισίνης παρ’ όλα αυτά δεν πτοείται, δεν το βάζει κάτω ανασυντάσσει τις δυνάμεις του και καταφεύγει στη Μανωλάδα όπου υποδέχεται το σώμα των επτανησίων με τους Ανδρέα και Κωνσταντίνο Μεταξά.

Έτσι ουσιαστικά μετά τη λύση της πολιορκίας του Χλεμουτσίου οι Τούρκοι απεχώρησαν από την περιοχή της Γαστούνης και έφυγαν άλλοι για του Λάλα και άλλοι για την Πάτρα.

Στην πεδινή Ηλεία δεν παρέμεινε καμιά εχθρική δύναμη αλλά ούτε ήταν δυνατόν να παραμείνει διότι η αναμέτρηση με τους ηρωικούς Ηλείους με τον Γεώργιο Σισίνη θα απέβαινε σε βάρος των.

Ο Γεώργιος Σισίνης πρωτοστάτησε επίσης στις μάχες κατά των Λαλαίων Τούρκων. Συγκεκριμένα χαρακτηριστικό είναι το εξής:

Προτού επιτεθούν οι Έλληνες κατά του Λάλα, έστειλαν με τον Παναγή Μεσάρη από το Αργοστόλι ένα τελεσίγραφο.

Μάλιστα ο Μεσάρης πήγε επιδεικτικά οπλισμένος, επίσημα με λευκή σημαία μεταξωτή, για να δείξουν οργανωμένο Ελληνικό στρατό και κράτος.

Στο τελεσίγραφο έγραφαν: «Από εμάς τους αρχηγούς των Ελλήνων σε σας αγάδες του Λάλα. Να φύγετε. Αν μείνετε θα χαθείτε. Το κρίμα στο λαιμό σας».

Οι Λαλαίοι απάντησαν: «Τα Εφτάνησα είναι στην Αγγλία τη φίλη μας. Αν ο Θεός εσήκωσε τα κεφάλια των ραγιάδων να σηκώσουν κεφάλι θα φάνε το κεφάλι τους. Νησιώτες να τραβηχτήτε. Μην ακούτε τα ψέματα του ψευτο-Γιώργη του Σισίνη, τα’ Αυγερινού και του Παλιο-Μοσχούλα, που θα πάρουν και τους ραγιάδες και σας του Νησιώτες στο λαιμό τους…».

Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός στα απομνημονεύματα του γράφει:

«Aπό τη Γαστούνη εξεστράτευσαν κατ’ αυτών-των Λαλαίων, ο Γεώργιος Σισίνης, με τους στρατιώτες της Γαστούνης και Πύργου, μετά των οποίων συνεστράτευσαν και οι Κεφαληναίοι, τριακόσιοι περίπου με τέσσερα κανόνια. Μετά το ξεκαθάρισμα της φωλιάς εκείνης των Τούρκων Λαλαίων στις νικηφόρες μάχες του Πούσι ο Γεώργιος Σισίνης εξεστράτευσεν εις Πάτρας» και ο Γερμανός συνεχίζων τα απομνημονεύματα του γράφει: «…διασκορπισθέντων των άλλων έμεινεν εις την πολιορκίαν των Πατρών ο Ανδρέας Ζαΐμης με μερικούς στρατιώτες, τοποθετημένους εις Πριναρόκαστρο και ο Γεώργιος Σισίνη, τοποθετημένος εις το Μετόχι του Ομπλού….Διασκορπισθέντων δε και των λοιπών στρατιωτών ολίγον έλειψε, προσθέτει να αιχμαλωτίσουν και τον Σισίνη φεύγοντα».

Έτσι ο Σισίνης ασχολούμενος αποκλειστικά σαν Επαναστάτης-Πολέμαρχος εξηγείται γιατί δεν έλαβε μέρος ούτε στη Συνέλευση των Καλτετζών ούτε στην Συνέλευση της Επιδαύρου και μόνον στη τελευταία μνημονεύεται από τον Μαμούκα σα μέλος του Βουλευτικού σώματος.

Μα και στη Εθνοσυνέλευση του Άστρους δεν έλαβε σπουδαίο μέρος αλλά απλώς αναφέρεται σ’ αυτήν σαν πληρεξούσιος.

Ο Σισίνης με το δαιμόνιο μυαλό που διέθετε έβλεπε ότι ο αγώνα των Ελλήνων θα έπαιρνε χρόνο και διαπίστωνε ότι θα απαιτήσει ακόμη μεγαλύτερες θυσίες και μάλιστα οικονομικές.

Γι’ αυτό κατέληξε στη σκέψη να κατασκευάσει τούρκικα νομίσματα. Έτσι έκανε πράξη τη σκέψη του αφού προμηθεύτηκε μηχανές και υλικό. ΄Αρχισε να κατασκευάζει νομίσματα όχι ολωσδιόλου κίβδηλα αλλά με μικρότερη του κανονικού αναλογία, πολυτίμου μετάλλου.

Αυτή η δουλειά του απέφερε τεράστιο κέρδος.

Τα νομίσματα αυτά έστελνε στο Τουρκικό Κράτος και προμηθεύονταν διάφορα καταναλωτικά αγαθά και ιδίως πολεμοφόδια γιατί θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο ίδιος συντηρούσε τα πολεμικά σώματα τόσο τα δικά τους όσο και των γιών του.

Ίσως θεωρηθεί υπερβολή εάν αναφέρουμε ότι η όλη τροφή για τους αγωνιστές προέρχονταν από το Σισίνη.

Συγκεκριμένα ο Αρχιστράτηγος της Πελοποννήσου Κολοκοτρώνης στις διηγήσεις του περί των συμβάντων της Ελληνικής φυλής προς τον Γεώργιο Τσερτσέτη, ο οποίος έγραψε καθ’ υπαγόρευση του, αναφέρει:

«Η τροφή όλου του στρατεύματος ήρχετο από Γαστούνη. Τόσον τακτική ήταν η ζωοτροφία, τέσσερες χιλιάδες σφαχτά , ογδοήκοντα κεφάλια γελάδια, ψωμί από τη Γαστούνη. Η Γαστούνη ήτο μελίσσι άτρυγο και μας τα έστελνε όλα ο Σισίνης. Όσα ετρώγαμε την εβδομάδα μας τα έμβαζαν οπίσω και ήτο πάντοτε οι τέσσερες χιλιάδες.

Η πράξη της κοπής κίβδηλων νομισμάτων από το Σισίνη ίσως θεωρηθεί κατακριτέα αλλά μπροστά στην προσφορά του την τόσο μεγάλη άλλωστε όπως μας μαρτυράει ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης, νομίζουμε ότι η πράξη του ήταν εθνοφελής.

Η πράξη της κιβδηλοποιίας του Σισίνη κατά τη διάρκεια του αγώνα έδωσε αφορμή στο συντάκτη των «Ελληνικών Χρονικών» του Μεσολογγίου να γράψει διάφορα πικρόχολα άρθρα κατά του Σισίνη.

Νομίζω όμως ότι ο αρθογράφος δεν θα αποτολμούσε να γράψει λιβέλους κατά του Σισίνη αν γνώριζε καλά τι έκανε για την πατρίδα και τον αγώνα ο επαναστάτης Σισίνης.

Πικρά έγραψε για το Σισίνη, ο Γορδων, ο οποίος αναφέρει ότι ο Λόντος και ο Σισίνης εισέπρατταν τα εισοδήματα των επαρχιών των επί τη προφάσει να μεταχειρισθώσιν ταύτα εν τη πολιορκία των Πατρών.

Ο Πρώτος μάλιστα προσθέτει έλαβε προς τούτο και εκ του Δημοσίου εις είδη και εις χρήματα 2.000.000 γροσίων.

Αλλά εάν κάτι τέτοιο δεχτούμε ότι αληθεύει δεν θα κατέληγαν να πεθάνουν φτωχοί και ο πρώτος μάλιστα καταχρεωμένος.

Ο Σισίνης δεν ανεμείχθη καθόλου στην προπαρασκευή του εμφυλίου πολέμου, μόλις όμως εξερράγη κηρύχθηκε αντάρτης.

Πολλοί Πελοποννήσιοι εκινήθηκαν εναντίον του περισσότερο από φθόνο αλλά ο Σισίνης με τους δικούς του τους έδιωξε.

Όταν όμως εισέβαλαν οι Στερεοελαδίτες στην Πελοπόννησο ο Σισίνης διέφυγε στην Ζάκυνθο και από εκεί παραδόθηκε στα χέρια της νέας Κυβέρνησης, η οποία τον έστειλε στην Ύδρα.

Στην Ύδρα εστάλη και ο γιος του ο Χρύσανθος.

Τότε όλη η περιουσία του Σισίνη και η πλούσια βιβλιοθήκη του καθώς και το νομισματοκοπείο λεηλατηθήκαν.

Το μεγαλύτερο μαράζι του Σισίνη από αυτή τη συμφορά ήταν η καταστροφή της βιβλιοθήκης του.

Μετά την χορηγηθείσα αμνηστία ο Σισίνης ελευθερώθηκε από την Ύδρα και έτρεξε να συμπράξει μετά των άλλων στρατηγών για να αποκρούσει τον Ιμπραήμ και να σώσει την Επανάσταση και την Πατρίδα.

Θα τον βρούμε στα Δερβενάκια επικεφαλής των Ηλείων και σ’ όλες τις μάχες σχεδόν κατά του Ιμπραήμ.

Η δραστηριότητα του Σισίνη καταφαίνεται και από την παρατιθέμενη επιστολή του προς τον Κολοκοτρώνη.

«Εκλαμπρότατε αρχηγέ Κύριε Θ. Κολοκοτρώνη

Διά της παρούσης ημών αναφοράς, αναφέρω προς την Εκλαμπρότητά σας ότι από διάφορα γράμματά μου είσθε πληροφορημένος τα εδώ, ήδη δε τη λέγω ότι ημείς δεν λείπομεν από του να πολεμώμεν με τους εις Πάτρας εχθρούς σχεδόν καθημερινώς οι οποίοι και δεν λείπουν από την Κάτω Αχαΐαν πότε 500,πότε 800 και πότε 1000 και να μετακομίζουν τα ξύλα και κεραμίδια των οσπιτιών εις τας Παλ. Πάτρα.

Αρχηγέ ημείς έχομεν χρείαν από έξη κανόνια του κάμπου…

Εκ Γαστούνης τη 13 Σεπτεμβρίου 1825

Ο Πρόθυμος των Επιταγών

Γεώργιος Σισίνης

Και άλλη

«Εξοχώτατε στρατηγέ Κολοκοτρώνη,

Ημείς ολημερινώς έχομεν πόλεμον με τους Τούρκους και προχτές εβγήκα και επήγα εις Παλαιόπολιν να συστήσωμεν στρατόπεδον,και πάλιν από διάφορά αίτια εγύρισα οπίσω, μας λείπουν όλα τα αναγκαία και καμίαν προκοπήν δεν κάμνομεν ,και πως έχει να γένη δεν ηξεύρω…

Τη 14 Οκτωβρίου 1825 Γαστούνη

Ο αδελφός σου Γεώργιος Σισίνης

Ο Σισίνης όταν αργότερα συνήλθε στο Άστρος η Εθνοσυνέλευσις εξελέγη μέλος της Κυβερνητικής Επιτροπής.

Με την Κυβέρνηση Ζαΐμη εργάσθηκε πρόθυμα και για την απόκρουση του εχθρού αλλά και διά την σύγκληση της διακοπείσης Τρίτης Εθνοσυνέλευσης.

Ο Πρόεδρος της Κυβερνητικής Επιτροπής με μερικά μέλη της επιτροπής πήγαν στην Αίγινα και προσκάλεσαν εκεί τους πληρεξουσίους.

Ο Σισίνης πήγε στην Ερμιόνη. Πολλοί ακολούθησαν το Σισίνη και τον εξέλεξαν Πρόεδρο.

Τελικά επήλθε συμφωνία στις δύο παρατάξεις.

Σπουδαίο ρόλο μεσολαβητικό έπαιξε ο Σισίνης και η Εθνοσυνέλευση πραγματοποιήθηκε τελικά στη Τροιζήνα.

Τα δύο αντιμαχόμενα μέρη εξέλεξαν το Σισίνη οριστικό Πρόεδρο της Εθνοσυνέλευσης.

Στην Προεδρία του Σισίνη ψηφίσθηκαν τα σπουδαιότερα από τα ζητήματα όπως η αίτηση μεσολάβησης της Αγγλίας προς την Υψηλή Πύλη, η εκλογή του Ιωάννη Καποδίστρια ως Κυβερνήτη της Ελλάδος, η αρχιναυαρχία του Κόχραν και η αρχιστρατηγία του Τζούρτζ.

Στην Προεδρία του Σισίνη συνέβησαν και αρκετά δυσάρεστα του αγώνα.

Έπεσε στο πεδίο της Μάχης ο άριστος των Στρατηγών της Ελλάδος ο Καραϊσκάκης και αποδεκατίστηκε το άνθος του Ελληνικού Στρατού στην Αττική.

Σ’ όλα αυτά τα γεγονότα ο Πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης Σισίνης έδειξε έμφυτη σύνεση, μετριοπάθεια, αφοβία και γενναιότητα.

Περιστατικά, γραμματείς του…

-Αντιδικία στρατιωτών για ένα σπαθί με ασημένια λαβή και θήκη.

Ο Σισίνης φημιζόταν πολύ για τη φιλοξενία του ιδίως των ξένων και ειδικότερα των φιλελλήνων.

Όταν μάλιστα ήρθε εις την Ελλάδα ο Στρατηγός Ροζαρέλη ο οποίος διοργάνωσε τακτικό στρατό υπό τον Ιωακείμ Ναπολέοντα ,ο Σισίνης τόσο ενθουσιάστηκε για τον ερχομό του επισήμου εκείνου ξένου που κατά τα «Ελληνικά Χρονικά»:

«Έστειλε για προϋπάντησή του τον γενναίον στρατηγόν υιόν του κ.Χρύσανθον και άλλους πολλούς γενναίους και ευγενείς νέους με τους οποίους έως Γαστούνην εσυνωδεύθη όπου από τον ρηθέντα κύριον Σισίνη έλαβεν όλα τα σημεία μίας γενναίας και καθαράς φιλοξενείας. Ο Στρατηγός Ροζαρέλη υποσχεθείς να διδάξει την πολεμικήν τούτους τους πολεμικούς νέους, έκαμε να κατασκευασθώσι πεντακόσιαι λόγχαι διά το ιππικόν. Ο ίδιος ούτος στρατηγός δεν γνωρίζει με ποίους λόγους να εξηγήσει την ευχαρίστησίν του, βλέπων το τόσον αγχίνουν των Ελλήνων, μάλιστα δε των Κυρίων Χρυσάνθου και Μιχαήλου υιών του ευγενεστάτου Κυρίου Σισίνη μετά τινών άλλων ευγενών νέων, ώστε με δέκα ημερών διδασκαλίαν και γύμνασιν κατά το ιππικόν έμαθον και εκείνον του συντάγματος, δι’ ού εσυνήθισαν και οι ίπποι των να ενεργούν και εκείνο της Κυβερνήσεως της λόγχης και του σπαθιού τα οποία αποκαθιστούν την δύναμιν του ιππικού…» (Ελληνικά Χρονικά τόμος Β΄ ΄Εκδοσις Β)

Τον Φεβρουάριο του 1822 ο Κολοκοτρώνης ερχόμενος προς την Πάτρα έγινε με ενθουσιασμό δεκτός στη Γαστούνη όπου ο Σισίνης του επεφύλαξε εγκάρδιο υποδοχή και του παρέθεσε γεύμα διοργανώσας μάλιστα ολόκληρη γιορτή με σφαχτά και κρασιά με χορούς και τραγούδια.

Ο Σισίνης υπεστήριξε πάρα πολύ την εκλογή του Καποδίστρια ως Κυβερνήτου και τον θεώρησε ως άγκυρα σωτηρίας της πατρίδος από την αναρχία, τον υποδέχθηκε με ευχαρίστηση και ειλικρίνεια και διορίστηκε μάλιστα και μέλος του Πανελληνίου.

Όταν όμως ήλθε το ζήτημα της εκλογής οριστικού Ηγεμόνα της Ελλάδος και μάλιστα του Λεοπόλδου, ο Σισίνης ενόμισε ότι ο Καποδίστριας κρυφά αντιτασσότανε, πράγμα που έκανε το Σισίνη να βρεθεί αντίπαλος του Καποδίστρια.

Παρ’ όλα αυτά όμως ο Σισίνης δεν αναμείχθηκε σε καμιά αντεθνική πράξη, τιμούσε και σεβότανε τον Καποδίστρια για τις σπάνιες και πολλές αρετές του.

Επειδή όμως διαφώνησε με την πολιτικήν του ο Σισίνης αποσύρθηκε στη Γαστούνη και ιδιώτευε.

Εκεί αρρώστησε από ένα οξύ φλογιστικό νόσημα και πέθανε το 1831, δεκατέσσαρες μέρες μετά το τραγικό τέλος του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.

Όταν έφτασε στο Σισίνη η είδηση για το θάνατο του Καποδίστρια ακούστηκε να λέει: «Δυσαρεστούμαι μεγάλως διά τον θάνατον τοιούτου μεγάλου ανδρός εγώ δεν επεθύμουν τον θάνατο του Καποδίστρίου αλλά μόνον την περιστολήν της απολυτου πορείας του. Κακόν τούτο και ολέθριον. Ας είδωμεν πως και που θέλομεν καταντήσει».

Πιστεύω ότι θα ήταν άσκοπο να διαβάσω και μερικά δημοτικά ποιήματα-τραγούδια που η Λαϊκή Μούσα συνέθεσε για την αίγλη και την αντριωσύνη των Σισιναίων και λέω των Σισιναίων γιατί εκτός από τον Γεώργιο Σισίνη μαζί του πολέμησε ο συγγενής του Ιωάννης, οι γιοί του Χρύσανθος και Μιχαήλ, ο πρώτος αναδειχθείς άξιος στρατηγός ενδόξου πατρός και ο δεύτερος επί Καποδιστρίου κατατάχθηκε Ίλαρχος του Ιππικού.

Θα κλείσω με ένα απόσπασμα Δημοτικού Τραγουδιού με τίτλο: ΟΙ ΛΑΛΙΩΤΙΣΣΕΣ που έχει περιλάβει στην «ΗΛΕΙΑΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΟΛΟΓΙΑ»του, ο αγαπητός μου φίλος ποιητής και πεζογράφος αείμνηστος Τάκης Δόξας. (Πύργος Ηλείας 1963)

ΟΙ ΛΑΛΙΩΤΙΣΣΕΣ

Λουκίσια με τα κρύα νερά ,με τους πολλούς καντάλους αν ελθει το Ρωμαίϊκο ούλες το Μάη να στρίφτε

-Τι νάν’κείνα που φαίνονται, τι ναν’ κείνα πουρχόνται,

Μην είν’μπαϊράκια τούρκικα,μην τάστειλε ο πασιάς μας;

Δεν ειν’ μπαϊράκια τούρκικα,δεν τάστειλε ο πασιάς μας

Παρά είν’μπαϊράκια κλέφτικα κι είναι των Πλαπουταίων!

Κλαίνε μανούλες για παιδιά, κλαίνε και για τους άνδρες

Κλαίει και μια χανούμισσα για τον μοναχογιό της

τι οι Μωραϊτες έρχονται μαζί με τους Νησιώτες

ήρθαν τα Πυργιωτόπουλα κι ο Γιώργης ο Σισίνης.

Στο Πούσι ρίζωσε η ορδή, στην Κάπελη ειν’ οι βίγλες.

Μας ήρθανε οι αρματωλοί κι ο Κόλλιας ο Πλαπούτας,