197 χρόνια από το θάνατο του «Έλληνα» Byron

Δάνεισε στην ελληνική κυβέρνηση 4.000 λίρες στερλίνες («…ἤτοι διακόσιες χιλιάδες ὀθωμανικά γρόσια ἤ ἀλλιώς ἑκατό χιλιάδες φράγκα»). Το συγκεκριμένο δάνειο η κυβέρνηση θα το χρησιμοποιούσε για την πληρωμή του ελληνικού στόλου. Η σχετική σύμβαση έχει διασωθεί στο αρχείο του Μαυροκορδάτου:

«Οἱ ὑπογεγραμμένοι ἀπεσταλμένοι κύριοι Ὀρλάνδος καὶ Λουριώτης ὑπόσχονται ἐκ μέρους καὶ ἐν ὀνόματι τῆς προσωρινῆς Ἑλληνικῆς Διοικήσεως νὰ πληρώνουν τὴν εἰρημένην ποσότητα τῶν τεσσάρων χιλιάδων λιρῶν στερλινῶν πρὸς τὸν εὑγενή λόρδον, ἐντὸς ἕξ μηνῶν καθ’ ὅν καιρόν θέλει λάβει πέρας καὶ τὸ δάνειον τῆς Λόνδρας. Ἐάν ἐντὸς ταύτης τῆς περιόδου δὲν πληρώσουν, διὰ τὴν μὴ πραγμάτευσιν τοῦ εἰρημένου δανείου, ὑποχρεοῦνται ἐκ μέρους καὶ ἐν ὀνόματι τῆς Ἐλληνικῆς Διοικήσεως νὰ πληρώσωσι τόκον 4 τοις % κατ’ ἔτος ἀπὸ τῆς σήμερον μέχρι τῆς παντελοῦς ἐκπληρώσεως εἰς πάσαν ἀναζήτησιν».

Το δάνειο το πλήρωσαν οι Έλληνες στους μετέπειτα κληρονόμους του Μπάιρον, οι λίρες όμως χρησιμοποιήθηκαν από τον Μαυροκορδάτο και την «παρέα» του στον εμφύλιο πόλεμο. Με τα χρήματα αυτά εξαγόρασαν τους Ρουμελιώτες οπλαρχηγούς για να εισβάλουν στην Πελοπόννησο και να «τελειώνουν» με τους αντάρτες του Μοριά.

Στη συνέχεια, ο Μαυροκορδάτος ζήτησε καινούριο δάνειο, μέχρι την εξόφληση του οποίου υποθήκευσε τις αλυκές του Μεσολογγίου:

«Προσωρινή Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος.

Δηλοποιείται ὅτι ἐλήφθησαν παρὰ τοῦ ἐκλαμπρότατου Λόρδου Βύρωνος δάνεια τάλληρα τῆς Ἰσπανίας 3.000 ἐπάνω εἰς τὰ εἰσοδήματα τῶν ἀλυκῶν τοῦ Μεσολογγίου. Τὸ εἰσόδημα τῶν ἀλυκῶν μένει εἰς τὴν ἐξουσίαν τῆς ἐκλαμπρότητός του μέχρι τῆς ἀποπληρωμῆς τῆς εἰρημένης ποσότητος.

Ὑπογραφή Μαυροκορδάτος».

Ο φίλος και συνοδοιπόρος του στο Μεσολόγγι , κόμης Pietro Gamba, γράφει σχετικώς: «Τὴν 17η καὶ ἄλλο μέρος τοῦ δανείου ἐμετρήθη πρὸς τὸν Μαυροκορδάτον, ὅστις τὸ ἐζήτησε πρὸς πληρωμήν τοῦ μισθοῦ τῶν Σουλιωτῶν».

Τα διάφορα καθημερινά προβλήματα, η κακή διατροφή (εξεζητημένες δίαιτες), η υγρασία της περιοχής επηρέασαν την υγεία του. Πέθανε, στις 19 Απριλίου 1824. Λόγω της σκανδαλώδους ζωής του ο επίσκοπος του Αβαείου του Westminster δεν επέτρεψε να ταφεί ο Byron εκεί σ’ αυτό το ιστορικό γοτθικό ναό του Λονδίνου, που βρίσκονται οι τάφοι των βασιλιάδων και των μεγάλων ανδρών της Αγγλίας. Θάφτηκε τον Ιούνιο του 1824 σε οικογενειακή κρύπτη στο κοιμητήριο της εκκλησίας της Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής στο Hucknail του Nottingham.

Η Ελλάδα απεναντίας, μυριοτρόπως τίμησε τον Byron κατατάσσοντάς τον στο Πάνθεον των ηρώων του 1821. Πολύ νωρίς, δύο μήνες μετά τον ερχομό του στο Μεσολόγγι, στις 17 Μαρτίου 1824, «η πόλις Μεσολογγίου ευεργέτην αυτόν ανακηρύττει και πολίτην Μεσολογγίου». Μέσα στη φωτιά του εμφυλίου η κυβέρνηση του Κρανιδίου «πολύ εύκολα»  του απένειμε την ιδιότητα του Έλληνα πολίτη. Ο θάνατος του λόρδου μετατράπηκε σε εθνικό πένθος 21 ημερών. Ακόμη, με την υπ. αριθ. 1704, Περίοδος Β/22 Απριλίου 1824 του Εκτελεστικού η 5η Μαΐου ορίστηκε πανελλήνια ημέρα πένθους εις μνήμην του. Μετέπειτα, σχεδόν σε όλες τις ελληνικές πόλεις υπάρχουν δρόμοι και πλατείες προς τιμήν του. Δόθηκε το όνομά του στο δήμο του Βύρωνα Αττικής και σε πλατείες της χώρας υπάρχουν πολλά αγάλματα και προτομές του.

Και όμως ο ίδιος ο Byron στις αναφορές του, για τους σύγχρονούς του Έλληνες ήταν απαξιωτικός. Αναφερόμενος γι’ αυτούς στον γιατρό James Kennedy λέει: «Μ’ αρέσουν οι Έλληνες. Είναι γοητευτικοί, κατεργαρέοι με όλα τα ελαττώματα των Τούρκων, αλλά χωρίς το θάρρος τους. Μου αρέσει η υπόθεση της ελευθερίας του ελληνικού έθνους, μόνο που περιφρονώ τη σημερινή φυλή των Ελλήνων. Τους λυπάμαι, αλλά δε πιστεύω πως είναι καλύτεροι από τους Τούρκους. Πιστεύω μάλιστα ότι σε πολλά τους ξεπερνούν οι Τούρκοι»!!!

Ο «ελληνοποιημένος» λόρδος έμεινε στο Μεσολόγγι τρεις μήνες και δεκατέσσερεις ημέρες και έγινε εθνικός ήρωας. Δεν συμμετείχε σε καμία μάχη με τους Τούρκους. Όλη του την ενέργεια την κατανάλωσε συμμετέχοντας σε ραδιουργίες, βουτηγμένος στην πολιτική «σαλάτα» της εποχής, περνώντας τις ημέρες του με σκοποβολή και ιππασία. Δεν πέθανε μαχόμενος για να ελευθερωθούν οι ρωμιοί, απλά πέθανε από ασθένεια και ίσως από σύφιλη.

Που οφείλεται  λοιπόν η μεγάλη αποδοχή του, που αγγίζει τα όρια της εθνικής παράνοιας; Γιατί «μυθοποιήθηκε» τόσο;

χρονική στιγμή που πέθανε χρησίμευσε στη διάδοση του απελευθερωτικού αγώνα στην αντιδραστική Ευρώπη, γιατί αντικειμενικά το ποιητικό του μέγεθος ήταν τεράστιο.

Πολλοί δημιουργοί επηρεάστηκαν από τον τρόπο ζωής, τη σκέψη και την ποίησή του, και εκφράστηκαν εγκωμιαστικά για το έργο του, όπως: ο Johann Goethe, ο Percy Shelley, ο Giuseppe Mazzini, ο Walter Scott, ο Vissarion Belinsky, ο Friedrich Nietzsche, ο Heinrich Heine, ο Victor Hugo, ο Alphonse de Lamartine, ο Charles Baudelaire, ο Alexander Pushkin και πολλοί άλλοι.

Ο Goethe μάλιστα, θεώρησε την ποίησή του ως «κοσμικό ευαγγέλιο που λυτρώνει τον άνθρωπο από τα γήινα βάρη». Ο Victor Hugo αποκαλούσε την πατρίδα μας «Ελλάδα του Ομήρου και του Μπάιρον».

* Διασκευή, από «Μπάιρον ο ακόλαστος λόρδος», Κυριάκος Δ. Σκιαθάς, τα ερωτικά του ’21, Τόμος πρώτος, Έκδοση δεύτερη συμπληρωμένη, Εκδόσεις Διαπολιτισμός, Πάτρα 2019.