Προστατευόμενες περιοχές και στη Δυτική Ελλάδα: Αλλάζουν όλα στη διαχείρισή τους

Στη ριζική αλλαγή του μοντέλου λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας προχωρεί το υπουργείο Περιβάλλοντος, το οποίο θα συμπεριλάβει τις νέες ρυθμίσεις στο νομοσχέδιο που καταρτίζει αυτήν την περίοδο και αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση έως το τέλος του μήνα. Βάσει του νέου μοντέλου, θα υπάρχει ένας ενιαίος κεντρικός φορέας, ο οποίος θα εποπτεύεται από το υπουργείο και θα αποτελεί ουσιαστικά τη μετεξέλιξη του σημερινού Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΚΠΑΑ), ενώ οι υπάλληλοι θα αξιολογηθούν μέσω κριτηρίων ΑΣΕΠ, θα υπάρχουν σαφή οργανογράμματα και θα προβλέπεται η λειτουργία τους και τα Σαββατοκύριακα.

Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος, ο Ενιαίος, κεντρικός φορέας θα έχει διοικητικό συμβούλιο, αλλά και όλη την αναγκαία στελέχωση προκειμένου να γίνεται μια σοβαρή διαχείριση, όπως προβλέπεται από το νόμο, τη Διεύθυνση Βιοποικιλότητας και με βάση τα διαχειριστικά σχέδια που εκπονούνται θα υπάρξουν αντίστοιχες περιοχές στη χώρα. Όπως επισημαίνεται σε σχετικό ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου, στις προστατευόμενες περιοχές, αρκετοί από τους υφιστάμενους, εξειδικευμένους υπαλλήλους, θα λάβουν αναβαθμισμένο ρόλο. «Ένας εξ αυτών θα είναι επικεφαλής σε κάθε νέο τμήμα ανά όλη τη χώρα. Ουσιαστική παρέμβαση θα είναι η στελέχωση του νέου σχήματος μέσω αξιολόγησης βάσει κριτηρίων ΑΣΕΠ».

Οι τρεις βασικές ρυθμίσεις του νέου ευρωπαικού μοντέλου Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών περιλαμβάνουν:

- Προγραμματική σύμβαση με τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις ή ό,τι αφορά στις αρμοδιότητες των Αποκεντρωμένων, με συγκεκριμένες υποχρεώσεις των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων για τα δάση, τα νερά και τη φύλαξη των προστατευόμενων περιοχών.

- Προγραμματική σύμβαση με τις Περιφέρειες με συγκεκριμένες υποχρεώσεις για τα έργα ήπιας, πράσινης, βιώσιμης ανάπτυξης.

- Δημιουργία Επιτροπών σε κάθε μία από τις προστατευόμενες περιοχές. Στις Επιτροπές θα συμμετέχει τόσο η τοπική κοινωνία όσο και η κοινωνία των πολιτών και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι οποίες θα λειτουργούν συμβουλευτικά προς τον φορέα και τις τοπικά τμήματα.

Αυτό το μοντέλο προσιδιάζει σε πολλά ευρωπαϊκά σχήματα όπως στην  Αυστρία, την Ιρλανδία, τη Σλοβακία. Στόχος του υπουργείου, όπως επισημαίνεται, «είναι να γίνει μια καινούρια εθνική προσπάθεια για την ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος, αξιοποιώντας όλους τους διαθέσιμους εθνικούς και κοινοτικούς πόρους».

Η αλλαγή του μοντέλου διαχείρισης, η οποία θα συμπεριληφθεί στο νομοσχέδιο που θα ενσωματώνει και τις νέες προτάσεις για τις περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις, τη ρύθμιση για τις οικιστικές πυκνώσεις, ρυθμίσεις για τα δάση και τους δασικούς χαρτες, συζητήθηκε σήμερα κατά τη διάρκεια της τακτικής συνάντησης του υπουργού Περιβάλλοντος, Κωστή Χατζηδάκη με τους εκπροσώπους των περιβαλλοντικών οργανώσεων παρουσία και του γενικού γραμματεα Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, Κωνσταντίνου Αραβώση.

«Οι συγκεκριμένες  ρυθμίσεις προσπαθούν να συνδυάσουν την προστασία του περιβάλλοντος με την προσπάθεια η χώρα να προχωρήσει μπροστά αναπτυξιακά χωρίς αγκυλώσεις και δογματισμούς. Ο κοινός στόχος αυτός είναι μια πραγματικά πράσινη πολιτική που θα έχει ως τελικό στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη» σημείωσε ο κ. Χατζηδάκης.

Ο ίδιος ζήτησε τις προτάσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων για τα συγκεκριμένα ζητήματα σημειώνοντας ότι η κυβέρνηση θέλει να διαβουλευτεί πριν παρουσιάσει τη δική της πρόταση. Διευκρίνισε ωστόσο ότι «δεν είμαστε καταδικασμένοι φυσικά να συμφωνούμε - ούτε κι εσείς άλλωστε συμφωνείτε πάντοτε μεταξύ σας - αλλά νομίζω ότι είμαστε υποχρεωμένοι να συζητούμε διότι έχουμε πιστεύω έναν κοινό στόχο».

Ανεπαρκής η δράση των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, σύμφωνα με το υπουργείο
«Ελλιπές και με περιορισμένα αποτελέσματα» χαρακτηρίζει το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία των 36 Φορέων των προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες αντιστοιχούν περίπου στο 1/3 της έκτασης της χώρας, το υπουργείο Περιβάλλοντος.

«Παρά τις προσπάθειες που κάνουν πολλά από τα Διοικητικά Συμβούλια των Φορέων δεν μπορούν να ανταποκριθούν ούτε στις πιο απλές από τις αρμοδιότητες τους, όπως  αυτές της καθαριότητας και  της φύλαξης» σημειώνει το υπουργείο προσθέτοντας ότι ως αποτέλεσμα συχνά η χώρα διασύρεται διεθνώς από εικόνες ντροπής με  νεκρά ψάρια στην λίμνη Κορώνεια, λόφους σκουπιδιών στη Νήσο Χρυσή, νεκρά υδρόβια πουλιά στην λίμνη Κάρλα,  αυθαίρετα στη Ζάκυνθο  κλπ.  

«Επιπλέον, η χώρα εγκαλείται πολύ συχνά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ευρώπης για διάφορες περιβαλλοντικές παραβάσεις σε προστατευόμενες περιοχές (λ.χ. Ζάκυνθος, Κυπαρισσιακός Κόλπος, Λίμνη Παμβώτιδα κλπ)» τονίζεται, ενώ στην ανεπάρκεια των φορέων αποδίδεται και η παραπομπή της χώρας μας στο Ευρωπαικό Δικαστήριο τον περασμένο Ιούλιο για ελλιπή προστασία της βιοποικιλότητας στις προστατευόμενες περιοχές.

Η ηγεσία του υπουργείου αναγνωρίζει το ζήτημα της υποχρηματοδότησης των φορέων τονίζοντας ότι η χρηματοδότησή τους θα έπρεπε να είνα πιο ουσιαστική, αλλά προσθέτει ότι ακόμη και στις περιπτώσεις όπου υπήρχε χρηματοδότηση μέσω του ΕΣΠΑ, οι Φορείς Διαχείρισης σε πολλές περιπτώσεις δεν μπόρεσαν να απορροφήσουν τους σχετικούς πόρους.

Ως βασικά «αγκάθια» στη λειτουργία των φορέων προβάλλει:

- Τα δεκάδες διοικητικά συμβούλια που διορίζει η εκάστοτε πολιτική ηγεσία κεντρικά για όλη την Ελλάδα, πολλά εκ των οποίων υπολειτουργούν ή δε λειτουργούν καθόλου, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις απαρτίζονται από ανεπαρκή για το συγκεκριμένο ρόλο άτομα: «Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα προέδρου Φορέα Διαχείρισης που είναι γυμναστής και σε άλλο συνταξιούχος οδοντίατρος 81 ετών» αναφέρεται.  

- Τις μικρές, ατελείς διοικητικές δομές που απασχολούν μερικούς υπαλλήλους (συνήθως γραμματείς, φύλακες και κάποιους επιστήμονες), οι οποίοι σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο επιστημονικό και διαχειριστικό έργο των φορέων (πχ. επιστημονική παρακολούθηση ειδών χλωρίδας και πανίδας, ειδικοί στη διαχείριση κοινοτικών προγραμμάτων), παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των υπαλλήλων. «Στην πραγματικότητα, τα οργανογράμματα των Φορέων αυτών καταρτίστηκαν όχι με βάση τις πραγματικές επιχειρησιακές ανάγκες, αλλά με βάση το προσωπικό που υπήρχε» σημειώνεται. Ως παράδειγμα αναφέρεται το ζήτημα των ξεναγήσεων σε πολλούς φορείς και το γεγονός ότι υπάρχει Φορέας για τον οποίο ενώ δεν υπάρχει ζήτηση για ξεναγήσεις υπηρετούν 3 ξεναγοί, την ώρα που σε άλλους φορείς με μεγάλη επισκεψιμότητα υπάρχει ένας ή και ...κανένας ξεναγός.

Βάσει των στοιχείων του υπουργείου, οι Φορείς, με ελάχιστες εξαιρέσεις, αδυνατούν να προσελκύσουν πράσινες επενδύσεις στις προστατευόμενες περιοχές, με αποτέλεσμα οι τοπικές κοινωνίες να μην μπορούν να επωφεληθούν από δραστηριότητες όπως ο οικοτουρισμός και η βιολογική γεωργία, ενώ τα Διοικητικά Συμβούλια των 36 Φορέων σπανίως  έχουν απαρτία για να συνεδριάσουν, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει στοιχειώδης συντονισμός και σχεδιασμός στη δράση τους. «Σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, οι πρόεδροι των ΔΣ ζουν μόνιμα και εργάζονται σε περιοχές εκατοντάδων χιλιομέτρων μακριά από την έδρα του Φορέα».

Κι αυτό την ώρα που εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη ανομοιογένεια μεταξύ των Φορέων καθώς οι οκτώ νέοι φορείς που ιδρύθηκαν το 2018 δε διαθέτουν κτίριο και δεν μπορούν να λάβουν καμία χρηματοδότηση δεδομένου ότι δεν εχουν ούτε μόνιμο προσωπικό. Επιπροσθέτως οι φύλακες των Φορέων έχουν μεν καθήκοντα φύλαξης, ωστόσο, δεν διαθέτουν ανακριτικές αρμοδιότητες με αποτέλεσμα να μην μπορούν να διενεργήσουν ελέγχους και να επιβάλλουν επιτόπου πρόστιμα ώστε να είναι αποτελεσματική η φύλαξη.

Επίσης, όπως υπογραμμίζεται στο σημείωμα του υπουργείου, οι φορέίς λειτουργούν μόνο τις καθημερνές «ενώ οι προστατευόμενες περιοχές της χώρας αποτελούν ή θα έπρεπε να αποτελούν πόλους έλξης ιδίως τα Σαββατοκύριακα».

πηγη