ΚΟΥΣΤΟΓΕΡΑΚΟ

Τα καζάνια με το γαμοπίλαφο

Το οδοιπορικό μας ξεκινάει από την νότια Κρήτη στον νομό Χανίων και το Κουστογέρακο, ένα μικρό  χωριό σκαρφαλωμένο στα Λευκά ‘Όρη, αθέατο από χαμηλά , χωρίς ιδιαίτερο παραδοσιακό χρώμα ,επίνειο της Σούγιας. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι πρόκειται για ένα χωριό που έχει πληρώσει ακριβό τίμημα  στους αγώνες για την ελευθερία του τόπου τους.

Αναφέρεται σε χειρόγραφα 800 ετών σαν Χριστού Γεράκι και από εδώ κατάγονταν ο αρχηγός της επανάστασης κατά των Ενετών το 1527 Γεώργιος Καντανολέων (ή Γεώργιος Γαδανολέος - Λυσογιώργης).

Στο Κουστογέρακο υπάρχει μόνο ένα καφενείο για την παρέα και το αγνάντι και λίγοι μόνιμοι κάτοικοι αλλά το Δεκαπενταύγουστο ανεβαίνουν όλοι οι Κουστογερακιώτες από τα Χανιά ,την Σούγια και άλλες πόλεις με οικογένειες και φίλους και στο χωριό αντιλαλούν τραγούδια και μπαλωθιές.

Σαν τελειώσει η λειτουργία στην εκκλησία της Παναγίας, στο προαύλιο έχουν στηθεί μεγάλα καζάνια που βράζει το γαμοπίλαφο με κατσίκι και στάκα, το οποίο είναι μαγειρεμένο ολονυχτίς από τους ηλικιωμένους του χωριού και τρώνε όλοι οι επισκέπτες  ξένοι και Έλληνες. Στην συνέχεια όλοι επισκέπτονται τα σπίτια των συγγενών και φίλων όπου σε τρατάρουν ρακί, σκαλτσούνια με ορεινό μέλι και τις απαραίτητες μπαλωθιές για το καλωσόρισμα.

ΣΑΜΑΡΙΝΑ

Ο Τρανός Χορός

«Παιδιά της Σαμαρίνας, κι ας είστε λερωμένα» θα τραγουδήσουν μαζί με άλλα γνωστά δημοτικά τραγούδια και θα σύρουν τον Τρανό Χορό στο προαύλιο της εκκλησίας την επομένη ημέρα του Δεκαπενταύγουστου όσοι βρεθούν τις ημέρες αυτές στο βλαχοχώρι των Γρεβενών, στη Σαμαρίνα.

Εδώ, ψηλά στην Πίνδο, σε υψόμετρο 1.600 μέτρων βρίσκεται το ψηλότερο χωριό των Βαλκανίων. Το όνομά του σήμερα είναι, Σαμαρίνα παράφραση της έκφρασης «Στα Μαρίνα» που σημαίνει Αγία Μαρίνα στην βλάχικη διάλεκτο.

Το γλέντι αρχίζει ανήμερα μετά τη θεία λειτουργία όπου ψήνονται αρνιά στις αυλές κερνώντας συγγενείς και φίλους υπό τον ήχο των κλαρίνων και της τσαμπούνας .Την επομένη στο προαύλιο της εκκλησίας ένας μεγάλος λαϊκός χορός -ο λεγόμενος Τρανός- πραγματοποιείται με μπροστάρηδες τους γεροντότερους του χωριού, οι οποίοι είναι ντυμένοι με τις παραδοσιακές φορεσιές των Βλάχων.

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

Ο Κάτω Χορός

Στην Κάρπαθο της καρδιάς μου, με τα κρυστάλλινα νερά, τα ορεινά μονοπάτια και το καταπράσινο τοπίο, το πιο κατανυκτικό πανηγύρι πραγματοποιείται στον παραδοσιακό οικισμό της Ολύμπου σε υψόμετρο 310 μέτρων .Στην αρχή της γιορτής, στην πλατεία μπροστά στην εκκλησία της Παναγίας, οι μουσικοί παίζουν τον πένθιμο Κάτω Χορό, στον οποίο τραγουδούν αποκλειστικά μόνο οι άντρες. Τραγουδούν καθιστοί, με ένα κλαδάκι βασιλικό στο πέτο και πίνοντας  κρασί.

Στη συνέχεια, και ενώ βασιλεύει ο ήλιος και χάνεται το αιγαιοπελαγίτικο φως, με τη συνοδεία λαούτου και λίρας ξεκινάει ο χορός στον οποίο χορεύουν μόνο οι γυναίκες με τις λαμπρές παραδοσιακές στολές της Καρπάθου.

Ο χορός αργός και πάντα με σταθερό βήμα και κατανυκτική διάθεση κρατά για ώρες και η συμμετοχή στο πανηγύρι είναι μια μαγευτική εμπειρία ζωής.

ΚΟΥΦΟΝΗΣΙΑ

Με τα καΐκια στην Παναγιά

Τον Δεκαπενταύγουστο γιορτάζει η Παναγία στο εκκλησάκι της στο Κάτω Κουφονήσι. Οι πιστοί μεταφέρονται δωρεάν με τον θρυλικό  οχηματαγωγό «ΣΚΟΠΕΛΙΤΗ» και με άλλα μικρά πλεούμενα.

Μετά τη εορταστική  λειτουργία προσφέρεται φαγητό το οποίο έχει προετοιμαστεί  από τους κατοίκους , κεφτέδες, τυρί, σύκα  γλυκά και κατόπιν όλοι μαζί  μεταφέρονται με τα καΐκια, τα οποία κάνουν αγώνες για το ποιό θα περάσει το άλλο στο Πάνω Κουφονήσι. Με την επιστροφή στήνονται αυτοσχέδια γλέντια στα οποία συμμετέχουν ντόπιοι και ξένοι.

ΜΑΚΑΡΟΥΝΕΣ  ΚΑΡΠΑΘΟΥ

Υλικά (4 άτομά)

1 kg αλεύρι σκληρό

600 ml νερό –περίπου

1 κ.γ. κοφτό αλάτι

Για το σερβίρισμα

3 μεγάλα κρεμμύδια

3 κ.σ. φρέσκο βούτυρο

400 γρ. σιτάκα Καρπάθου*

αλάτι, φρεσκοτριμμένο πιπέρι

Εκτέλεση

Αναμειγνύουμε το αλεύρι με το αλάτι και τα 4/5 του νερού και ζυμώνουμε για να πάρουμε μια εύπλαστη ζύμη (προσθέτουμε όσο νερό χρειαστεί).

Την αφήνουμε 30' να ξεκουραστεί. Την ακουμπάμε σε μια αλευρωμένη επιφάνεια και παίρνοντας μικρά κομμάτια πλάθουμε κορδόνια (μπαστουνάκια) με διάμετρο περίπου 1/2 εκ. Κατόπιν τα κόβουμε με μαχαίρι ανά 4 εκ. περίπου.

Πιέζουμε με τις άκρες των δαχτύλων μας κάθε κομματάκι σαν να το σπρώχνουμε, έτσι ώστε να σχηματίσει κοιλότητα. Πασπαλίζουμε τις μακαρούνες με λίγο αλεύρι και τις αφήνουμε να στεγνώσουν περίπου μία ώρα. Στο μεταξύ κόβουμε τα κρεμμύδια σε ροδέλες, ζεσταίνουμε το βούτυρο και τα σοτάρουμε μέχρι να μαλακώσουν και να αρχίσουν να παίρνουν χρώμα.

Ρίχνουμε αλάτι και πιπέρι και τα κρατάμε. Βάζουμε αρκετό νερό με αλάτι να βράσει. Τινάζουμε να φύγει το πολύ αλεύρι και ρίχνουμε τις μακαρούνες σε δύο-τρεις δόσεις στο νερό. Τις αφήνουμε να βράσουν μέχρι να ανέβουν στην επιφάνεια και τις βγάζουμε με τρυπητή κουτάλα. Έχουμε βάλει 1/3 φλ.τσ. από το νερό της κατσαρόλας σε βαθύ σκεύος και έχουμε διαλύσει μέσα σ' αυτό τη σιτάκα.

Ρίχνουμε τις βρασμένες μακαρούνες μέσα στη σιτάκα και ανακατεύουμε. Όταν τελειώσουν όλες, ζεσταίνουμε το σοταρισμένο κρεμμύδι, το ρίχνουμε από πάνω μαζί με το βούτυρο του τηγανιού και σερβίρουμε.

*Σιτάκα ένα ρευστό πρόβειο τυρί με πεντανόστιμη ξινή γεύση και πλούσιο σώμα. Μπορεί να αντικατασταθεί όμως και με καλό στραγγιστό γιαούρτι. Γίνεται με ιδιαίτερη διαδικασία, από γίδινο ή αιγοπρόβειο γάλα, κυρίως στην Κάσο και την Κάρπαθο. Αν δεν έχουμε, μπορούμε να σερβίρουμε τις μακαρούνες με φρέσκο βούτυρο και τριμμένο τυρί ή να αντικαταστήσουμε τη σιτάκα με ένα φρέσκο τυρί σαν την ξινομυζήθρα ή το κατίκι, ακόμα και με γιαούρτι στραγγιστό. 

Σημ. Οι μακαρούνες είναι φρέσκο παραδοσιακό ζυμαρικό των Δωδεκανήσων, κυρίως της Κάσου, της Καρπάθου και της Καλύμνου. Συχνά γίνονται και σε σχήμα μακρόστενου ζυμαρικού, σαν στενές ταλιατέλες. Σερβίρονται συχνά με σιτάκα και ροδισμένα κρεμμύδια ή μόνο με τα κρεμμύδια και το βούτυρό τους που τα ονομάζουν "τσίκνωση".