Χριστούγεννα ή Xmass

«Μου φτάνει που τα χρόνια φυλάνε Χριστούγεννα για το τέλος τους», γράφει ο μεγάλος Έλληνας ποιητής και νομπελίστας Οδυσσέας Ελύτης. Λόγος λιτός, ποιητικός, μα βαθύς.

Γιατί πράγματι, όσο κι αν κουράζει ο χρόνος, όσο κι αν βαραίνει από πτώσεις, λάθη και σκοτάδι, στο τέλος του στέκει πάντα η Γέννηση του Χριστού. Σαν έσχατη ελπίδα. Σαν φως που δεν σβήνει. Σαν ένα λυχνάρι σε ενα θεοσκότεινο δωμάτιο. Σαν υπόσχεση ότι ο Θεός δεν εγκατέλειψε τον άνθρωπο. Και όμως, κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, γεννιέται μέσα μου το ίδιο ερώτημα. Γιορτάζουμε άραγε αυτό το Φως ή απλώς μια ωραία συνήθεια; Μήπως φτάσαμε να κρατάμε τα Χριστούγεννα στο τέλος του χρόνου, αλλά να αφήνουμε τον Χριστό έξω από τη ζωή μας;

Τα Χριστούγεννα δεν είναι απλώς μια συγκινητική γιορτή του χειμώνα. Δεν είναι μόνο ανάμνηση παιδικών χρόνων, ούτε μαγευτική ατμόσφαιρα με στολίδια, λαμπιόνια, ζεστό καφέ και τζάκι. Όλα αυτά είναι εξωτερικά και φθαρτά. Όπως γράφει ο Φώτης Κόντογλου, «την πνευματική χαρά και την ουράνια αγαλλίαση που νοιώθει ο χριστιανός από τα Χριστούγεννα, δεν μπορεί να τη νοιώσει όποιος τα γιορτάζει μοναχά σαν μια συγκινητική συνήθεια» και εδώ αποκαλύπτεται το τραύμα της εποχής μας, που γιορτάζουμε, αλλά δεν μετέχουμε στο μυστήριο. Η Εκκλησία μας δεν γνώρισε ποτέ Χριστούγεννα κοσμικά. Γνωρίζει μόνο τη Γέννηση του Χριστού, το φοβερό και ανείπωτο γεγονός της ενανθρωπήσεως του Θεού. Ο Θεός δεν έμεινε μακριά από τον άνθρωπο, κατέβηκε στην Γη. Έγινε άνθρωπος. Μπήκε στη φτώχεια, στον πόνο, όχι όμως στην αμαρτία.

«Μοναχά ο ορθόδοξος χριστιανός γιορτάζει τα Χριστούγεννα πνευματικά», λέει ο Κόντογλου. Γιατί μόνο αυτός τα ζει μέσα στην Εκκλησία, μέσα στην υμνωδία, μέσα στη λατρεία. Μόνο αυτός γνωρίζει ότι η χαρά των Χριστουγέννων δεν είναι ψυχολογική ανάταση, αλλά δωρεά Θεού. Είναι εκείνη μια θέρμη παράδοξη που δεν έρχεται από τον κόσμο, αλλά από το Άγιο Πνεύμα. Σήμερα όμως, απλώνεται παντού ένα άλλο πνεύμα. Χριστούγεννα χωρίς Χριστό. Φώτα χωρίς το Φως. Ευχές χωρίς προσευχή. Ο Χριστός περιορίζεται σε ένα σύμβολο, σε ένα βρέφος στρομπουλό και χορτάτο χωρίς να σκεφτόμαστε πως αυτό το βρέφος, ο νηπιόμορφος Θεος, θα ανέβει στον Σταυρό, χωρίς να σκεφτόμαστε πως ο Θεός δεν γεννήθηκε για να μας συγκινεί γεννήθηκε για να μας σώσει.

Η ίδια η Γέννησή Του είναι μάθημα ταπείνωσης. Πού γεννήθηκε; Μέσα σε μια φάτνη, σ’ ένα παχνί, γράφει ο Κόντογλου, για να νιώσουμε «την ανείπωτη συγκατάβαση του Θεού». Μακριά από το σπίτι της η Θεοτόκος, ξένη σε ξένον τόπο. Το βόδι και το γαϊδούρι να Τον ζεσταίνουν με την ανασαμιά τους. Τσομπάνηδες να Τον προσκυνούν και ανάμεσα στα αρνιά, ο Αμνός του Θεού. Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος μας θυμίζει πως «η ταπεινοφροσύνη είναι στολή της θεότητας». Αυτή τη στολή φόρεσε ο Χριστός για να μπορέσει ο άνθρωπος να Τον αντικρίσει χωρίς να καεί από τη δόξα Του. Χωρίς ταπείνωση, Χριστούγεννα δεν υπάρχουν, υπάρχει μόνο  μιά εξωτερική γιορτή.

Γι’ αυτό και η Εκκλησία μάς καλεί αυτές τις μέρες σε προσευχή, νηστεία, μετάνοια. Να αφήσουμε την καρδιά μας να γεμίσει από «την ευωδία της υμνωδίας» και από εκείνη τη γλυκιά πνευματική φωτοχυσία που αγιάζει όλη την κτίση. Η φάτνη δεν βρίσκεται μόνο στη Βηθλεέμ, είναι η ταπεινή καρδιά. Εκεί μόνο γεννιέται ο Χριστός.

Δεν γράφω αυτά σαν δάσκαλος, αλλά σαν σαν ακροατής,σαν άνθρωπος που παλεύει. Μπορεί να μην είναι καρπός οξυγράφου ή πολυγράφου ανθρώπου διανοούμενου ή κάποιου επιστήμονα ή κάποιου κατά κόσμον σοφού που φέρει νωπές τις σφραγίδες κάποιου ανωτάτου ιδρύματος αλλά ό,τι έγραψα είναι περίσσευμα  ειλικρινούς καρδίας που συχνά παρασύρεται από το κοσμικό πνεύμα και ξεχνά το ουσιώδες. Μα όσο περνούν τα χρόνια, τόσο περισσότερο καταλαβαίνω το βάθος του λόγου του Ελύτη, "μου φτάνει που τα χρόνια φυλάνε Χριστούγεννα για το τέλος τους". Γιατί αν στο τέλος του χρόνου και στο τέλος της ζωής στέκει ο Χριστός, τότε υπάρχει ελπίδα. Ας τολμήσουμε, λοιπόν, να Του δώσουμε χώρο. Όχι στα λόγια, αλλά στην καρδιά και τότε τα Χριστούγεννα δεν θα είναι απλώς το τέλος του χρόνου, αλλά η αρχή της σωτηρίας μας.