Η Ευρώπη οφείλει να υπερασπιστεί τα σύνορα της Νότιας Μεσογείου

Η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι αντιμέτωπη με μια αυξανόμενη μεταναστευτική πίεση, αυτή τη φορά από τη θαλάσσια οδό νοτίως της Κρήτης. Το φαινόμενο δεν είναι τυχαίο ούτε συγκυριακό. Συνιστά αποτέλεσμα της σταδιακής αποσταθεροποίησης περιοχών όπως η Λιβύη, σε συνδυασμό με τη σκόπιμη εργαλειοποίηση της μετανάστευσης από δυνάμεις όπως η Τουρκία, οι οποίες χρησιμοποιούν ανθρώπινες ζωές ως γεωπολιτικό μοχλό πίεσης.

Η μεταναστευτική ροή που παρατηρείται τις τελευταίες εβδομάδες φέρει χαρακτηριστικά συντονισμένης επιχείρησης. Δεν πρόκειται για απλούς ανθρώπους που μετακινούνται από απελπισία· πρόκειται για μεταφορές πληθυσμών με τη συνδρομή διακινητών, που φαίνεται να δρουν υπό την ανοχή —αν όχι την καθοδήγηση— κρατικών ή παρακρατικών μηχανισμών. Η Λιβύη, με τις αντικρουόμενες φατρίες και τη γενικευμένη αστάθεια, έχει εξελιχθεί σε βασικό ορμητήριο διακίνησης ανθρώπων. Την ίδια στιγμή, η Άγκυρα διατηρεί ένα ύποπτο ενδιαφέρον για την περιοχή και, σε αρκετές περιπτώσεις, έχει αποδειχθεί πρόθυμη να «ανοίγει» τις μεταναστευτικές ροές, είτε προς τον Έβρο είτε προς το Αιγαίο.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να αφεθεί μόνη της. Η θαλάσσια οδός νοτίως της Κρήτης εξελίσσεται σε νέο δίαυλο λαθραίας εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και η απουσία άμεσης αντίδρασης από τις Βρυξέλλες ενισχύει το αίσθημα εγκατάλειψης που νιώθουν χώρες της πρώτης γραμμής, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Μάλτα.

Η λύση δεν είναι ούτε η εσωστρέφεια ούτε η μετακύλιση ευθυνών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να αποδείξει έμπρακτα ότι τα εξωτερικά της σύνορα είναι κοινά, αδιαπραγμάτευτα και υπό συλλογική προστασία. Και αυτό σημαίνει, στην παρούσα συγκυρία, τη δημιουργία ναυτικής δύναμης αποτροπής νοτίως της Κρήτης, με τη συμμετοχή ευρωπαϊκών μέσων, πλοίων και προσωπικού.
Μια τέτοια δύναμη θα έχει ως στόχο την αποτροπή παράνομων διελεύσεων, τη διάσωση ανθρώπων σε κίνδυνο, αλλά και την αποδόμηση των δικτύων διακινητών. Η επιχείρηση θα πρέπει να λειτουργεί στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και με σαφή αποφασιστικότητα να προστατεύσει τα σύνορα της Ένωσης.

Οφείλουμε να διακρίνουμε ανάμεσα στους πραγματικούς πρόσφυγες, που χρήζουν διεθνούς προστασίας, και στους οικονομικούς μετανάστες που μετακινούνται μέσω οργανωμένων δικτύων παράνομης διακίνησης. Δεν μπορεί κάθε βάρκα που αποπλέει από τη Λιβύη να αποτελεί αυτόματα απόδειξη ανθρωπιστικής κρίσης. Χρειάζεται μηχανισμός ταυτοποίησης, επιστροφών, αλλά και συμφωνιών επανεισδοχής με τρίτες χώρες.

Ο ανθρωπισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως εργαλείο υπονόμευσης της ασφάλειας των κρατών-μελών της Ε.Ε. Ούτε μπορεί η αλληλεγγύη να σημαίνει αποδοχή του χάους. Η Ευρώπη οφείλει να δείξει ότι έχει τη βούληση και τα μέσα να προστατεύσει τις αξίες της, αλλά και τα σύνορά της.

Η Ε.Ε. έχει ευθύνη να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας την καθιστά εκ των πραγμάτων φρουρό της ευρωπαϊκής ηπείρου. Όμως αυτός ο ρόλος απαιτεί και την ανάλογη υποστήριξη. Χωρίς συντονισμένη ευρωπαϊκή δράση, χωρίς ουσιαστική στρατηγική αποτροπής και χωρίς πολιτική βούληση, η Μεσόγειος κινδυνεύει να εξελιχθεί όχι σε γέφυρα πολιτισμών, αλλά σε σύνορο αδυναμίας και διάλυσης.
Η Ελλάδα δεν είναι μόνη — αρκεί η Ευρώπη να το αποδείξει.

Η ώρα της ευρωπαϊκής ευθύνης είναι τώρα.