Νάντια Φωσκόλου: Παρουσιάζει στην Πάτρα την παράσταση της "Παραλήπτης Άγνωστος" και μιλά στο thebest.gr

Η Νάντια Φωσκόλου, Ελληνίδα σκηνοθέτις στην Αμερική φέρνει για δυο μέρες την παράσταση της "Παραλήπτης Άγνωστος" της Kathrine Kressmann Taylor απόψε και αύριο στο act. Η παράσταση μιλάει για το ναζισμό και είχε βραβευτεί ως η καλύτερη short-term παράσταση στην Αθήνα την περασμένη σεζόν.

Λίγο πριν την παράσταση μίλησε στο thebest.gr...

Πείτε μας μερικά πράγματα για την Kathrine Kressmann Taylor και για τον «Παραλήπτη Άγνωστο». Τι είναι αυτό που σας έκανε να ανεβάσετε το συγκεκριμένο έργο;

To πρώτο στοιχείο που με γοήτευσε όταν διάβασα το έργο ήταν η κλασική δομή του: πόσο αριστοτεχνικά δομημένο είναι, ότι το παρακολουθείς σαν καλοφτιαγμένο θρίλερ, με ισχυρή δόση σασπένς. Διαβάζεται μονορούφι και συγκλονίζει. Το ερωτεύτηκα αμέσως, και δέχτηκα την πρόταση του Δημήτρη Αλεξάκη και της Φωτεινής Μπάνου, καλλιτεχνικών διευθυντών του πολυχώρου Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων, να το μεταφράσω και να το σκηνοθετήσω.

Όσο για την Kathrine Kressmann Taylor, τη συγγραφέα, είναι εξίσου γοητευτικό και συγκλονιστικό το να συνειδητοποιήσει κανείς ότι το δημοσίευσε το 1938, δηλαδή πριν καν ξεσπάσει επισήμως ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος! Και όμως, όταν διαβάζεις ή βλέπεις επί σκηνής τον «Παραλήπτη Άγνωστο», νιώθεις ότι η συγγραφέας συνέλαβε την τραγικότητα του καταστροφικότερου ίσως κεφαλαίου της παγκόσμιας ιστορίας, πριν καν αυτό ολοκληρωθεί.

Ο «Παραλήπτης Άγνωστος» μιλάει για το ναζισμό. Πώς είναι να σκηνοθετεί κανείς μια παράσταση για ένα πολιτικό θέμα που παραμένει – δυστυχώς – επίκαιρο σε μια εποχή εντάσεων ειδικά στη χώρα μας;

Το έργο σε φέρνει αντιμέτωπο με ένα από τα θεμελιώδη ερωτήματα όχι μόνο του θεάτρου ή της τέχνης, αλλά της ζωής γενικότερα: το Καλό και το Κακό. Ο ναζισμός, ιστορικά, αποτέλεσε την ενσάρκωση του Απόλυτου Κακού. Δεν χωράει συζήτηση σε αυτό, το έχει αποδείξει η Ιστορία. Οπότε είναι φυσικό κάθε έργο τέχνης το οποίο σε προσκαλεί/προκαλεί να δεις τον εαυτό σου μέσα σε μια αντίστοιχη κατάσταση, να σε αφυπνίζει και να σε συγκλονίζει. Το πώς και το γιατί όμως το πετυχαίνει αυτό, έχει να κάνει όχι με το θέμα, αλλά με το πώς προσεγγίζεται το θέμα μέσα από μια συγκεκριμένη ιστορία. Δεν μπορεί να γίνει επιτυχημένη παράσταση για τον ναζισμό γενικά, ως θέμα. Μπορεί όμως –και πρέπει- να γίνει παράσταση για μια συγκεκριμένη ιστορία ανθρώπων που έρχονται αντιμέτωποι με το ερώτημα του ναζισμού. Το έργο, η παράσταση, κερδίζει τον θεατή διότι παρακολουθεί βήμα-βήμα τη μεταμόρφωση του Μάρτιν Σούλσε, του ενός εκ των δύο πρωταγωνιστών, από δημοκρατικό πολίτη σε φανατικό υποστηρικτή του Χίτλερ.

Λέει ο Μάρτιν: «Υπάρχουν κινήματα πολύ μεγαλύτερα από τους ανθρώπους που τα απαρτίζουν, κι εγώ είμαι μέρος του κινήματος.»

Βλέπουμε να ξεδιπλώνεται μπροστά μας ο κίνδυνος όταν γοητευθείς από κάτι μεγάλο, να χάσεις τον εαυτό σου (και να προδώσεις ό,τι πραγματικά αγαπάς). Και επειδή ιστορικά εμείς ξέρουμε ότι ο ναζισμός είναι αποδεδειγμένα το Απόλυτο Κακό, επειδή ξέρουμε τι συνέβη στην Παγκόσμια Ιστορία, μπορούμε να δούμε πόσο μεγάλο λάθος κάνει ο Μάρτιν όταν προσχωρεί σε αυτό το κίνημα.

Και το έργο προχωράει ακόμη πιο πέρα: τον βάζει να έρχεται έπειτα αντιμέτωπος με την ευθύνη της επιλογής του. Όταν η προσχώρηση του Μάρτιν στο καθεστώς θα του γυρίσει μπούμερανγκ, και θα βρεθεί ο ίδιος στη θέση του διωκόμενου από το καθεστώς το οποίο υπηρετούσε φανατικά, θα εξομολογηθεί το λάθος του -ότι δείλιασε να προσπαθήσει να σώσει το αγαπημένο πρόσωπο του αδελφικού του φίλου. Τώρα όμως είναι πλέον αργά, και θα υποστεί τις συνέπειες της επιλογής του.

Εμείς εστιάζουμε στους ήρωες και στις επιλογές τους, και αφήνουμε το κοινό να κάνει τις αναγωγές σε σχέση με το σήμερα, και με την πολιτική κατάσταση όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο.

Ποιο είναι το μέλλον της παράστασης;  Έχετε κάτι καινούργιο στα σχέδιά σας;

Ο «Παραλήπτης Άγνωστος» παίχτηκε με επιτυχία (πήρε εξαιρετικές κριτικές και ψηφίστηκε Καλύτερη short-term Παράσταση του 2015 στα βραβεία του All4fun) για τρεις συνεχόμενες χρονιές (2014-2016) στον πολυχώρο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων στην Αθήνα. Πέρυσι ξεκινήσαμε περιοδεία ανά την Ελλάδα. Όσο η παράσταση συνεχίζει να γίνεται δεκτή με θέρμη, εμείς σκοπεύουμε να τη συνεχίσουμε.

Για να μιλήσω από την προσωπική μου οπτική ως σκηνοθέτη, είναι χαρακτηστικό ότι η παράσταση βρίσκεται στην 5^η συνεχή θεατρική σαιζόν της, και εγώ έχω κάνει έκτοτε άλλες πέντε νέες σκηνοθεσίες. Και εξακολουθώ να επιστρέφω στον «Παραλήπτη»! Το βασικό κίνητρο για αυτήν την επιστροφή είναι η ενθουσιώδης ανταπόκριση του κοινού.

Θεωρώ το έργο της Kressmann Taylor ως μοντέρνο κλασικό έργο. Το καλοκαίρι που μας πέρασε σκηνοθέτησα για πρώτη φορά στη ζωή μου αρχαία ελληνική τραγωδία, τον Ηρακλή Μαινόμενο του Ευριπίδη, σε αγγλόφωνη off-Broadway παραγωγή. Το έργο μιλούσε για την αξία της φιλίας και για το πώς μπορεί η φιλία να αποδειχθεί σωτήρια και να σώσει μια κατεστραμμένη ζωή. Βρίσκω ενδιαφέρουσα την αναλογία με τον «Παραλήπτη», ένα έργο το οποίο μιλάει για την καταστροφή μιας φιλίας, μέσα από την προδοσία και την εκδίκηση.

Φέτος το καλοκαίρι θα σκηνοθετήσω στη Νέα Υόρκη την παγκόσμια πρεμιέρα ενός νέου έργου γύρω από τη ζωή του Σεργκέι Ντιάγκιλεφ, του θρυλικού ιμπρεσάριου, ιδρυτή των Ballets Russes, γραμμένο από τον βραβευμένο συγγραφέα και μόνιμο συνεργάτη μου, Nathan Wright. Ανάμεσα στις πολλές συνεργασίες μας, συγκαταλέγεται και η σκηνοθεσία μου του έργου τού Wright Peninsula στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Fringe της Νέας Υόρκης (2013). Η παράσταση τιμήθηκε με το βραβείο Παράστασης Συνόλου και επελέγη για τα Fringe Encores.

Ζείτε και δημιουργείτε στην Αμερική, αλλά διατηρείτε και την επαφή σας με τα Ελληνικά θεατρικά πράγματα. Πώς σας φαίνεται αυτό;

Σκηνοθεσία είναι η τέχνη να εντοπίζεις και να αναδεικνύεις τις αλλαγές, τις μεταβολές σε μια ιστορία. Οπότε το ότι ισορροπώ μεταξύ Αμερικής και Ελλάδας, αν μη τι άλλο με κρατά σε διαρκή σκηνοθετική εγρήγορση! Συνεχώς παρατηρώ τις διαφορές από τον έναν τόπο στον άλλον –και το πώς αλλάζει μέσα στον χρόνο κάτι που νόμιζες ότι ήξερες.

Η ουσία της θεατρικής πρακτικής είναι η συνεργασία, όπως διδάσκει άλλωστε η Ανν Μπόγκαρτ, καθηγήτριά μου στο Μεταπτυχιακό Σκηνοθεσίας Θεάτρου του Παν/μίου Columbia, του οποίου είμαι απόφοιτος. Αν δεν υπάρχει χημεία, «έρωτας» μεταξύ των συνεργατών, θέατρο δεν γίνεται. Είμαι τυχερή που έχω εξαιρετικούς κοντινούς συνεργάτες (ηθοποιούς, σκηνογράφους, ενδυματολόγους, φωτιστές, συγγραφείς, συνθέτες κλπ) και στις δύο χώρες, άρα ανά πάσα στιγμή μπορώ να στραφώ είτε στον έναν είτε στον άλλον «πυρήνα» για να δημιουργήσουμε παραστάσεις μαζί.

Το να κάνεις θέατρο είναι ένας τεράστιος αγώνας, είτε βρίσκεσαι στο Μανχάτταν είτε βρίσκεσαι στο Μεταξουργείο. Αν και νομίζω ότι οι δυσκολίες είναι περισσότερες στη Νέα Υόρκη (ο θεατρικός χώρος και χρόνος ακόμη κοστίζουν λιγότερο στην Ελλάδα από ό,τι στη Νέα Υόρκη), παρ’όλα αυτά, ακόμη πνέει στη Νέα Υόρκη ένας αέρας που κάνει τη συνεργασία μεταξύ καλλιτεχνών πιο ελεύθερη, με πιο ευρύ ορίζοντα. Στην Ελλάδα νιώθεις μεγαλύτερο βάρος.