Ο Κρυμμένος Θησαυρός του Πατρινού Καρναβαλιού γιορτάζει μισό αιώνα και το thebest.gr ανέτρεξε πίσω στα...περασμένα

Ήταν πριν ακριβώς πενήντα ολόκληρα χρόνια, το 1966 που στο πλαίσιο του Καρναβαλιού της Πάτρας, ένα από τα ελάχιστα αστικά καρναβάλια με την πλέον μακραίωνη παράδοση στον ελληνικό χώρο (θα προσθέταμε το μοναδικό) εντάχθηκε το παιχνίδι ή για την ακρίβεια όπως αρχικώς ονομαζόταν το «κυνήγι του Αποκριάτικου θησαυρού», το οποίο και έμελλε να αποτελέσει την επανάσταση και «ραχοκοκαλιά» των καρναβαλικών εκδηλώσεων στην πρωτεύουσα του κεφιού, την Πάτρα, σφραγίζοντας συνάμα ανεξίτηλα την εξέλιξη του θεσμού του Πατρινού Καρναβαλιού.

Αυτά αναφέρονται σε μία πολύ ωραία και συλλεκτικής αξίας έκδοση που είχε βγει το 2006 από την fresh communications μετά από έρευνα του Τηλέμαχου Τσαρδάκα και με φροντισμένα αναλυτικά κείμενα της Χαράς Αντιόχου, του Ηλία Κ. Ηλιόπουλου, της Αμαλίας Π. Παπαδοπούλου και του Πέτρου Ψωμά.

Η έκδοση τότε αφορούσε την συμπλήρωση των 40 χρόνων του Κρυμμένου Θησαυρού ενώ φέτος όπως όλοι γνωρίζουμε, το αγαπημένο αυτό παιχνίδι των καρναβαλικών ομάδων γιορτάζει τα πενηντάχρονα του.

Όλα ξεκίνησαν λοιπόν τον Οκτώβριο του ’65 όταν μία ομάδα Πατρινών πρότεινε στην επιτροπή εορταστικών εκδηλώσεων και στον τότε Δήμαρχο, τον αξέχαστο Θεόδωρο Άννινο να συμπεριλάβει στο πρόγραμμα του καρναβαλιού του ’66 μία αποκριάτικη παραλλαγή του προσκοπικού παιχνιδιού πλοήγησης, γνωστού ως παιχνίδι πόλεως.

Το συγκεκριμένο παιχνίδι παιζόταν στις Αθηναικές γειτονιές ως ραδιοφωνικό παιχνίδι επιβαινόντων σε αυτοκίνητα με παρουσιαστή τον μετέπειτα σκηνοθέτη Νίκο Μαστοράκη. Αυτόν κάλεσε τότε η Πάτρα και ήρθε και ανέλαβε την διοργάνωση του 1^ου αποκριάτικου κυνηγιού του Κρυμμένου Θησαυρού σε συνεργασία με την εταιρεία Shell και την συνδρομή των ΕΛΤΑ Πατρών και της λέσχης του ΟΤΕ.

Είναι άξιο αναφοράς πως το 1^ο αυτό παιχνίδι πραγματοποιήθηκε την προτελευταία Κυριακή της Αποκριάς, στις 13 Φεβρουαρίου του 1966 και έκτοτε καθιερώθηκε. Το ’79, που ήταν από τις χρονιές σταθμούς, η παρέλαση των γκρουπ του Κρυμμένου μεταφέρθηκε στην τελευταία Κυριακή της αποκριάς κάτι που ισχύει μέχρι σήμερα.

Πάντως το παιχνίδι είχε ξεκινήσει με τους καλύτερους οιωνούς και ζωηρή συμμετοχή και γι’ αυτό εξελίχθηκε τόσο θαυμάσια. Το λέμε αυτό μιας κι όπως αναφέρεται στην συγκεκριμένη έκδοση, στο πρώτο κιόλας κυνήγι είχαν συμμετάσχει 180 «πληρώματα» αυτοκινήτων από Πάτρα, Αθήνα και άλλες πόλεις.

Ένα από τα θέματα του πρώτου παιχνιδιού αφορούσε κι ένα μπικίνι και έχει μείνει ιστορική η φωτογραφία με την κοπέλα με το πουά μπικίνι που ποζάρει μπροστά στον Νίκο Μαστοράκη αλλά και τον Άλκη Στέα, ο οποίος μετά από επιστολή που έλαβε στις 12 Ιανουαρίου του 1967 από τον Θ. Άννινο κλήθηκε να αναλάβει εκείνος την εκτέλεση του παιχνιδιού για την ανεύρεση του Αποκριάτικου θησαυρού και έκτοτε ο αγαπητός παρουσιαστής που έσβησε το 1999, έγινε ο άνθρωπος και η φωνή του Πατρινού Καρναβαλιού για πάνω από τριάντα χρόνια!

Στο κείμενο αυτό θελήσαμε να επικεντρωθούμε περισσότερο (χωρίς διάθεση υποτίμησης των άλλων φάσεων του Κρυμμένου Θησαυρού και των γκρουπ όπως την περίφημη παντομίμα ή τα κουίζ) στις παρελάσεις και ιδίως στα πρώτα χρόνια που οι συμμετέχοντες καρναβαλιστές ήσαν λιγότεροι σε αριθμό.

Όπως αναφέρεται στην έκδοση της fresh communications, η παρέλαση των αυτοκινήτων γινόταν τα πρώτα χρόνια λίγο πριν ξεκινήσει το κυνήγι ενώ το τέλος της παρέλασης σηματοδοτούσε και την έναρξη του κυνηγιού. Η εκκίνηση δινόταν από την πλατεία Ομονοίας με τα αυτοκίνητα να πλαισιώνονται από άρματα και την Μπάντα του Δήμου Πατρέων.

Υποτυπώδεις αρχικά ήσαν οι μεταμφιέσεις των αυτοκινήτων που ως κανονισμός έγινε υποχρεωτικός από το ’67. Μόλις από τα μέσα του ’70 άρχισε να δίνεται βαρύτητα στις μεταμφιέσεις των συμμετεχόντων ενώ το 1971 ορισμένοι καρναβαλιστές χρησιμοποίησαν αναγκαστικά 2 αυτοκίνητα μιας και δεν χωρούσαν σε ένα!

Το 1975 ένα από τα καλύτερα πληρώματα της εποχής, οι Άφρονες Κλόουν κατέβηκαν από το αυτοκίνητο που θύμιζε τέντα τσίρκου λόγω της μεγάλης συμμετοχής ατόμων και παρέλασαν στο δρόμο πεζή με κίνδυνο να μηδενιστούν. Υπάρχει πάντως και μία ακόμη εκδοχή πως ένα άλλο γκρουπ οι Μαστροχαλαστήδες ήσαν αυτοί που βγήκαν πρώτοι από το αυτοκίνητο τους την ώρα της παρέλασης.

Σύντομα λοιπόν έμελλε να χαθεί η έννοια του πληρώματος αυτοκινήτου και σταδιακά τα κατοπινά χρόνια τα πληρώματα ή καρναβαλικές ομάδες ή γκρουπ άρχισαν πλέον να εμφανίζουν στην παρέλαση εντυπωσιακά άρματα ενώ ο αριθμός των συμμετεχόντων άρχισε να ανεβαίνει πολύ και ολοένα να αυξάνεται. Το 1979, από τις χρονιές σταθμός ένα πλήρωμα ονόματι Playmobil σημειώνει ρεκόρ συμμετοχής ήτοι 70 άτομα ενώ το ζήτημα της έμμεσης διαφήμισης απασχόλησε για 1^η φορά την επιτροπή εορταστικών εκδηλώσεων.

Την ίδια χρονιά ένα γκρουπ αφήνει εποχή με την ιδέα του, ήταν το Οικογενειακό Ενθύμημα όπου σ’ ένα άρμα διπλής όψεως οι καρναβαλιστές αναπαριστούσαν δύο «ζωντανές» οικογενειακές φωτογραφίες. Λέγεται πως τα μέλη του γκρουπ στάθηκαν ακίνητα επί 4 ώρες στην παρέλαση εντυπωσιάζοντας τους θεατές και φυσικά την κριτική επιτροπή.

Το ίδιο περίπου σκηνικό επανέλαβε η ίδια καρναβαλική παρέα και το 1980 αυτή τη φορά ποζάροντας ως αγάλματα με τίτλο «Άρμα Ηρωικόν και ευφρόσυνον». Μία χρονιά αργότερα ξαναφήνουν εποχή ως Ανθρωπάκια του Γαίτη με τον ίδιο τον καλλιτέχνη να συμμετέχει στο γκρουπ.

Πλέον κι ενώ ο Κρυμμένος Θησαυρός κοντεύει να συμπληρώσει δεκαπενταετία όλα σχεδόν τα πληρώματα έχουν κατέβει στο δρόμο με τις στολές και ιδέες τους να συναγωνίζονται επάξια η μία την άλλη.

Σατιρίζονται θέματα όπως η είσοδος της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Ήταν χαρακτηριστική και αξιομνημόνευτη η εμφάνιση ενός γκρουπ με 10 αυτοκίνητα βαμμένα στα χρώματα των μέχρι τότε χωρών της Ευρωπαικής κοινότητας (η Ελλάδα ήταν η 10^η χώρα που μπήκε τη χρονιά του 1981). Παράλληλα πολλά πληρώματα της εποχής εισήγαγαν την ιδέα των ρυθμικών χορευτικών σε συγχρονισμό κατά τη διάρκεια των παρελάσεων, συνήθεια που κρατήθηκε μέχρι και τη δεκαετία του ’90. Έκτοτε ελάχιστες ομάδες έβγαιναν με χορογραφίες στους δρόμους με λίγες εξαιρέσεις, όπως γκρουπ που έβγαζαν χορευτικές σχολές της πόλης ή γκρουπ που επέλεγαν να έχουν κάποιους χορευτές ως προπομπούς.

Η δεκαετία του ’80 βρήκε πολλά γκρουπ να δίνουν έμφαση στην κατασκευή και παρουσίαση αρμάτων. Μερικά παραδείγματα ήταν το τρένο –Καρναβαλοexpress του ’83, το Ποταμόπλοιο του ’85 αλλά και η Αυτοκρατορική Γαλέρα του 1984 με αποκορύφωμα το Διεθνές Αεροδρόμιο το 1986.

Ξεχωριστή δουλειά άρχισε να γίνεται και σε κατασκευές αλλά και στην χρήση πιο ασυνήθιστων υλικών. Το 1988 είχε βγει η Καρναβαλική Βιτρίνα με μία κατασκευή από καθρέπτη και γυαλί που επίσης τράβηξε τα βλέμματα των θεατών. Την περίοδο αυτή τα λεγόμενα πιο καλλιτεχνικά θέματα δείχνουν να κυριαρχούν όπως Βεντάλιες, Όνειρο θερινής νυκτός, Όσκαρ, Κομέντια ντελ Άρτε, Ο Κουρέας της Σεβίλλης του 1986 από το θρυλικό γκρουπ 37, Καμπούκι- Γιαπωνέζικο θέατρο το ’88 επίσης από το ίδιο γκρουπ, Οπτασία της ερήμου ενώ θρυλική έχει μείνει η συμμετοχή του πληρώματος Οι Αθάνατοι που μάλιστα έμειναν στην καρναβαλική ιστορία για την διαμαρτυρία τους στις σκάλες Αγίου Νικολάου και ως το πρώτο πλήρωμα που αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο του.

Στα μέσα του ’80 καθιερώνεται και μία άλλη αγαπημένη συνήθεια των γκρουπ, να κρατούν κάθε χρόνο ένα συγκεκριμένο νούμερο συμμετοχής που λειτουργεί αυτοπροσδιοριστικά για την κάθε καρναβαλική ομάδα.

Μία ακόμη σημαντική στιγμή που ίσως οι νεότεροι καρναβαλιστές δεν γνωρίζουν είναι πως πριν από 28 χρόνια το 1987 καθιερώθηκε και μία δεύτερη παρέλαση για τους καρναβαλιστές της Πάτρας και τα γκρουπ, ήταν η περίφημη νυχτερινή ποδαράτη που συνεχίζεται έως σήμερα και πραγματοποιείται το τελευταίο Σάββατο το απόγευμα προς βράδυ. Τότε η αρχική ιδέα ήθελε τα γκρουπ να διαλέγουν να παρελάσουν και με έναν πρωτότυπο τρόπο αυτοφωτισμού, κάτι που σταδιακά ατόνησε (κι είναι κρίμα) και δυστυχώς στην πορεία είδαμε κάποια γκρουπ ιδίως προς την ουρά της παρέλασης να βγαίνουν κρατώντας καπνογόνα!

Βέβαια δεν ξεχνάμε και το φαινόμενο με τα μπουκάλια μαυροδάφνη στα χέρια, από κάποιους καρναβαλιστές την ώρα των παρελάσεων που είναι πιο έντονο τα τελευταία χρόνια.

Την δεκαετία του ’90 άρχισε να παρατηρείται μία μεγαλύτερη στροφή σε κωμικά θέματα και αμφιέσεις ενώ η συνεχιζόμενη αύξηση του πλήθους των πληρωμάτων και των καρναβαλιστών δημιούργησε προβλήματα στην οργάνωση της παρέλασης και στην διάρκεια της. Ήταν η εποχή των μέσων του ’90 που χωρίς υπερβολή οι καρναβαλιστές είχαν φτάσει πλέον και ίσως ξεπερνούσαν τους 40.000!

Από το ’95 καθιερώθηκε τα πληρώματα να βγαίνουν στην παρέλαση με βάση την βαθμολογία που συγκέντρωναν στο παιχνίδι του Κρυμμένου θησαυρού. Την ίδια δεκαετία όπως θα θυμούνται οι παλιότεροι εμφανίζονται και τα πρώτα γκρουπ – «μαμούθ», τα αποκαλούμενα υπεράριθμα φτάνοντας αργότερα σε σημείο να παρελαύνει γκρουπ και με τρεις χιλιάδες, ίσως και περισσότερους καρναβαλιστές.

Τέλος να θυμίσουμε πως το 2000 άλλαξε η διαδρομή της παρέλασης και από την αφετηρία της πλ. Ομονοίας και πλ. Μαρούδα, τα γκρουπ οδηγήθηκαν στο τέρμα της Κορίνθου. Αντίθετα παρέμεινε ίδιο το τέρμα που είναι η πλατεία Πυροσβεστείου και η οδός Κιλκίς.

Το 2001 έγινε προσπάθεια να καθιερωθεί μία επιπλέον προκριματική παρέλαση την προτελευταία Κυριακή της αποκριάς, στο πλαίσιο και μίας προσπάθειας καταπολέμησης της αυξανόμενης εμπορευματοποίησης του θεσμού, όπως σημειώνεται στο βιβλίο για τα 40 Χρόνια του Κρυμμένου Θησαυρού - Ματιές στο Παιχνίδι του Πατρινού Καρναβαλιού, αλλά εν τέλει επικράτησαν μόνο οι δύο καθιερωμένες παρελάσεις του τελευταίου σαββατοκύριακου πριν την καθαρά Δευτέρα.

*Το βιβλίο προσφέρθηκε ευγενικά στο thebest.gr από τo βιβλιοπωλείο 38^ο 14 που βρίσκεται στην οδό Κολοκοτρώνη κάτω από την Κορίνθου στην Πάτρα και αξίζει να σημειωθεί πως στο συγκεκριμένο βιβλιοπωλείο θα βρει κάποιος συγκεντρωμένες κι άλλες εκδόσεις νέες και πιο παλιές, κάποιες συλλεκτικές για το Πατρινό καρναβάλι που αξίζει να ανακαλύψουν οι αναγνώστες Πατρινοί και επισκέπτες!

Eπιμέλεια - ΤΑΚΗΣ Γ. ΜΑΡΤΑΤΟΣ