Αναστασία Ρουσοπούλου: Ο πολιτιστικός τουρισμός ως καταλύτης ανάπτυξης περιφερειακών πόλεων- Διεθνή παραδείγματα

Είναι μεγάλη μου τιμή που βρίσκομαι εδώ σήμερα στην Πάτρα, την πόλη μου και έχω την ευκαιρία να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις και παραδείγματα σχετικά με τη δυναμική του πολιτιστικού τουρισμού και τον καταλυτικό του ρόλο στην ανάπτυξη των περιφερειακών πόλεων.

Ο πολιτιστικός τουρισμός αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική αναζωογόνηση των πόλεων ιδιαίτερα για τις περιφερειακές περιοχές οι οποίες συχνά παραμένουν εκτός του κεντρικού ενδιαφέροντος των μεγάλων τουριστικών προορισμών.

Σήμερα, στρατηγικές πολιτιστικές επενδύσεις έχουν τη δυνατότητα να μεταμορφώσουν μια πόλη σε παγκόσμιο πολιτιστικό προορισμό.

Η Πάτρα μπορεί να αποτελέσει ένα εξαιρετικό παράδειγμα όπου θα μπορούσαν να εφαρμοστούν συγκεκριμένες πρακτικές, καθώς είναι μια δυναμική πόλη με πολλές προοπτικές πολιτιστικής ανάπτυξης.

Η πόλη διαθέτει μια μακρά ιστορική παράδοση και φιλοξενεί και εκπαιδευτικά ιδρύματα που παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή της .

Λειτουργεί επίσης ως δορυφορική πόλη της Αθήνας με πληθυσμό κυρίως νέων ανθρώπων γεγονός που προσδίδει μια δυναμική προοπτική για τον πολιτιστικό τουρισμό.

Η έννοια της ανάπτυξης μέσω του πολιτιστικού τουρισμού αφορά όχι μόνο την αύξηση της τουριστικής κίνησης αλλά και την δημιουργία θέσεων εργασίας, την αναβάθμιση των υποδομών την αναζωογόνηση της τοπικής οικονομίας και την ενίσχυση της πολιτιστικής ταυτότητας της περιοχής.

Ιδιαίτερα για τις περιφερειακές πόλεις που συχνά πλήττονται από οικονομική και κοινωνική υποβάθμιση, ο πολιτιστικός τουρισμός μπορεί να λειτουργήσει ως αναζωογονητικός παράγοντας τοποθετώντας αυτές τις περιοχές στο επίκεντρο της παγκόσμιας πολιτιστικής κίνησης.

Παραδοσιακά, τα μουσεία βρίσκονταν στα κέντρα των πόλων αλλά σήμερα βρίσκονται σε μικρότερες και απομακρυσμένες περιοχές όπου διεθνούς φήμης αρχιτέκτονες δημιουργούν εντυπωσιακά αρχιτεκτονικά έργα Αυτά τα έργα συμβάλουν στην αναγέννηση των περιοχών καθώς αναβαθμίζουν το αστικό τοπίο και δημιουργούν νέες πολιτιστικές και κοινωνικές δυναμικές για κατοίκους και επισκέπτες.

Επιπλέον ο ρόλος των μουσείων έχει αλλάξει σημαντικά σήμερα. Δεν είναι απλώς χώροι έκθεσης και αποθήκευσης τέχνης αλλά τόπος δημιουργίας μοναδικών εμπειριών για τον επισκέπτη. Μέσω της αρχιτεκτονικής, τους σχεδιασμού και με τις επιμέλειες των εκθέσεων τα μουσεία στοχεύουν στη δημιουργία βιωματικών εμπειριών όπου επισκέπτης πλέον δεν είναι παθητικός απλώς παρατηρητής αλλά ενεργά συμμετέχουν στην εμπειρία της μετάδοσης της γνώσης.

 Θα ξεκινήσω με το παράδειγμα του Κατάρ μιας και εκεί μενω τα τελευταία χρόνια και εργάζομαι, καθως το Κατάρ αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα επιτυχούς ανάπτυξης πολιτιστικού τουρισμού καθιερώνοντας τη χώρα ως κορυφαίο διεθνή πολιτιστικό προορισμό.

 Εκμεταλλευόμενο της στρατηγική του θέση στην αγορά ενέργειας το Κατάρ έχει επιτύχει εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη η οποία του επιτρέπει να διαθέτει τους απαραίτητους πόρους για να επενδύσει και στην πολιτιστική του ανάπτυξη.

 Η χώρα εστιάζει στην ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου και από το μηδεν, μέσα σε λίγα χρόνια, έχει καταφέρει να δημιουργήσει πολιτιστικά προγράμματα και χώρους διεθνούς κλάσεις.

 Έχω κάποια παραδείγματα από τα υπάρχοντα μουσεία και πολιτιστικούς χώρους ή στούντιο καλλιτεχνών και χώρους . Οι επενδύσεις του Κατάρ, των πολιτισμών περιλαμβάνουν όχι μόνο την δημιουργία μουσείων αλλά και την ενίσχυση της δημόσιας τέχνης.

 Μέσω του Public Art Program η Ντόχα φιλοξενεί εμβληματικά γλυπτά και έργα τέχνης σε δημόσιους χώρους ενισχύοντας τη σύνδεση της πόλης με την παγκόσμια καλλιτεχνική σκηνή. Αυτά τα έργα τοποθετούνται σε πολύ διαφορετικούς χώρους όπως το αεροδρόμιο, το κέντρο της πόλης ή ακόμη και την έρημο με έργα καλλιτεχνών, όπως  Jeff Koons, Richard Cera, All of Reliance να έχουν γίνει πολλος έλξης για τους επισκέπτες.

Το Κατάρ επίσης προάγει τη δημιουργία Art Residences που ενδυναμώνουν τη διασύνδεση του διεθνούς καλλιτεχνικού κόσμου με την περιοχή. Αυτά τα Residences ενισχύουν την πολιτιστική ανταλλαγή και συμβάλουν στην ανάπτυξη της τοπικής καλλιτεχνικής σκηνής. Ενα από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα είναι το Εθνικό Μουσείο του Κατάρ στο οποίο και εργάζομαι, το οποίο σχεδιάστηκε από το Γάλλο αρχιτέκτονα Zannouvel και είναι εμπνευσμένο από το Ρόδο της Ερήμου, το Dessert Rose. Το Μουσείο αποτελεί πλέον αρχιτεκτονικό ορόσημο για την πόλη, ενώ η μόνιμη έκθεσή του παρουσιάζει την πλούσια ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά της χώρας.

 Επιπλέον, οργανώνει περιοδικές εκθέσεις που καλύπτουν θέματα σχετικά με το Κατάρ ή και τη σύγχρονη τέχνη προσφέροντας τους επισκέπτες μια πολιστική εμπειρία.

 Η επιτυχία του Κατάρ στον τομέα της πολιτιστικής ανάπτυξης βασίζεται σε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική που συνδυάζει την τοπική κληρονομιά με τη διεθνή πολιτιστική σκηνή ενισχύοντας τη θέση της χώρας ως παγκόσμιου πολιτιστικού προορισμού.

Η επένδυση σε τέτοια πολιτιστικά ιδρύματα όχι μόνο ενισχύει την εικόνα της χώρας ως πολιτιστικού προορισμού και προσελκύει τουρίστες αλλά και ενδυναμώνει τη σύνδεση των κατοίκων με την ιστορία και τις παραδόσεις τους δημιουργώντας έτσι ένα μεγάλο όφελος για την τοπική κοινωνία και τον τουριστικό τομέα.

 Στη συνέχεια έχω ένα παράδειγμα το οποίο είναι επίσης αρκετά εντυπωσιακό και είναι το παράδειγμα του Μουσείου του Λούβρου στη Λάνση της Γαλλίας όπου άνοιξε το 2012 και αναζωογόνησε σε μια πόλη που είχε υποστεί σοβαρή οικονομική και κοινωνική υποβάθμιση κυρίως λόγω της κατάρρευσης της βιομηχανίας άνθρακα.

Η δημιουργία του Μουσείου οδήγησε σε σημαντική οικονομική αναζωογόνηση. Οι επισκέπτες από όλο τον κόσμο ήρθαν για να δουν τις εκθέσεις από τη συλλογή του Λούβρου αυξάνοντας τη ζήτηση για τοπικές υπηρεσίες όπως ξενοδοχεία, εστιατόρια και καταστήματα. Η δημιουργία του Λούβρου Λάνς έφερε αναγκαίες αναβαθμίσεις και στις υποδομές της πόλης.

 Η περιοχή γύρω από το Μουσείο αναπτύχθηκε και μεταμορφώθηκε σε ένα νέο πολιτιστικό και τουριστικό κόμβο. Υπολογίζεται ότι η τοπική οικονομία σημείωσε αύξηση 60 εκατομμυρίων ευρω ετησίως από την ανάπτυξη του τουρισμού και των υπηρεσιών φιλοξενίας.

 Τέλος, έχω το παράδειγμα του Wittre Design Museum στο Weil am Rhein της Γερμανίας, το οποίο έφερε επανάσταση σε μια πολύ μικρή πόλη την οποία καθιέρωσε ως κέντρο της σχεδιαστικής κοινότητας. Η εντυπωσιακή αρχιτεκτονική του Μουσείου που φιλοξενεί συλλογές και εκθέσεις σχετικές με το σύγχρονο ντιζάιν και την αρχιτεκτονική ενίσχυσε τη τοπική οικονομία μέσω της αύξησης του τουρισμού και της ανάπτυξης των υποδομών.

Κλείνοντας θα λέγαμε ότι τα παραπάνω παραδείγματα αναδεικνύουν τη δυναμική του πολιτιστικού τουρισμού στην αναζωογόνηση μιας πόλης.

Ο πολιτιστικός τουρισμός αποτελεί έναν ισχυρό μοχλό ανάπτυξης και ανανέωσης για τις πόλεις και είναι ένα εργαλείο που αξίζει να αξιοποιηθεί για την ενίσχυση των τοπικών οικονομιών και την αναβάθμιση των κοινωνικών υποδομών.