62ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης- Ερωτικά ξυπνήματα και προκαταλήψεις από κάθε άκρη της γης

Του Γιάννη Μουγγολιά

Συνεχίζονται οι προβολές των πολύ καλών ταινιών που περιλαμβάνει το διεθνές διαγωνιστικό τμήμα του 62ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

H αριστουργηματική ταινία του C.B.Yi «Moneyboys», συμπαραγωγής Ταϊβάν, Σουηδίας, Γαλλίας και Βελγίου είναι αναμφίβολα η καλύτερα ταινία από όσες έχουν έως τώρα προβληθεί στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα. Η ταινία τον περασμένο Ιούνιο επιλέχτηκε να συμμετάσχει στο τμήμα «Ένα κάποιο βλέμμα» του Φεστιβάλ Καννών.

Η υπόθεση παρακολουθεί τον Φέι που εργάζεται παράνομα ως ζιγκολό για να συντηρήσει την οικογένειά του, ωστόσο όταν συνειδητοποιεί ότι τα μέλη αυτής είναι πρόθυμα να δεχτούν τα χρήματά του αλλά όχι τον τρόπο ζωής του και την ομοφυλοφιλία του, δημιουργείται μια μεγάλη κατάρρευση στις σχέσεις τους. Μέσω της σχέσης του με τον Λονγκ, ο Φέι φαίνεται ικανός να βρει μια νέα πνοή στη ζωή, αλλά στη συνέχεια συναντά τον Σιαολάι, τον έρωτα της νιότης του, που τον φέρνει αντιμέτωπο με τις ενοχές του καταπιεσμένου παρελθόντος του.

Ο Ταϊβανέζος σκηνοθέτης κινηματογραφεί με απίστευτο οίστρο, δυναμισμό και ευαισθησία φωτίζοντας με μοναδικό τρόπο τη διάσταση αλλά και την βίαιη αντιπαράθεση και σύγκρουση της μεγαλούπολης και των αγροτικών περιοχών στην Κίνα των ημερών μας. Και το κάνει καταθέτοντας μια συγκινητική εξερεύνηση της κινεζικής μετανάστευσης από την ύπαιθρο σε μια πόλη που αισθάνεται αυθεντικά συναισθηματική και αυτάρκης παρά το γεγονός ότι είναι γεμάτη με αταίριαστες στιγμές και λεπτομέρειες. Ωστόσο η ματιά του εκκινεί με οπτική γωνία από τον κόσμο του περιθωρίου και παρότι έχει ως κεντρικό θέμα την ανδρική πορνεία, μια σχεδόν απαγορευμένη περιοχή, δημιουργεί ένα σπάνιο κινηματογραφικό κομψοτέχνημα. «Πρέπει να αγαπάς και να αποδέχεσαι τον εαυτό σου καταρχήν για να μπορείς να δώσεις αγάπη και σεβασμό στους άλλους ως αντάλλαγμα». Με αυτή την λογική προσεγγίζει ο C.B.Yi το έτσι κι αλλιώς αιχμηρό θέμα του. Με επιρροές από το σινεμά των Ozu, Haneke, Buñuel, Wong Kar-Wai, Kubrick, Bresson, Tarkowsky, απόλυτα ενσωματωμένες και φιλτραρισμένες στο προσωπικό του σύμπαν, ο C.B.Yi τεκμηριώνει κινηματογραφικά με γερές δόσεις ποίησης την πεποίθηση ότι πρέπει να μάθουμε πώς να αφήνουμε πίσω μας το παρελθόν και πως άνθρωποι δεν πρέπει να ζουν με ντροπή για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Η αρχική σκέψη του σκηνοθέτη ήταν να γυρίσει το φιλμ στην Κίνα ωστόσο επικράτησε τελικά η άποψη τα γυρίσματα να γίνουν στην Ταϊβάν. Ο Yi γεννήθηκε στην Κίνα, αλλά μετανάστευσε στην Αυστρία ως έφηβος. Πριν το «Moneyboys», που αποτελεί την παρθενική του σκηνοθεσία σε ταινία μεγάλου μήκους, έχει στο ενεργητικό του ντοκιμαντέρ και μικρού μήκους ταινίες.

Η ταινία «Η Κλάρα μόνη», σκηνοθετικό ντεμπούτο στις ταινίες μεγάλου μήκους της μισής Κωσταρικανής μισής Σουηδής σεναριογράφου και σκηνοθέτριας Νάταλι Άλβαρες Μεσέν είναι ένα θαυμάσιο κινηματογραφικό δοκίμιο για τον πόθο που αφυπνίζεται μέσα σε μακρόχρονες συνθήκες ύπνωσης. Η ταινία ξετυλίγεται με επίκεντρο μια σαραντάχρονη γυναίκα, την Κλάρα που έχει αρνηθεί τον γήινο κόσμο και λόγω της ισχυρής ικανότητάς της να συναισθάνεται και να αλληλεπιδρά με τα φυσικά φαινόμενα θεωρείται και αντιμετωπίζεται από τον περίγυρο ως μια μικρή «αγία» που ακούει, επικοινωνεί και σχετίζεται με την Παναγία. Ως θεραπεύτρια είναι ο ζωτικός κινητήριος μοχλός της οικογένειάς της αλλά και της ευρύτερης κοινότητας. Κάποια στιγμή όμως όταν η Κλάρα γνωρίσει τον νεαρό σύντροφο της ανιψιάς της, έρχονται τα πάνω κάτω στη ζωή της και ξυπνά ο ερωτικός πόθος μέσα της που τη συνεπαίρνει και την οδηγεί να δραπετεύσει από τον ασφυκτικό καταπιεστικό κλοιό της μητέρας της αλλά και από τη θρησκευτική μέγγενη που κατατρώει τις σεξουαλικές επιθυμίες της. Η σταδιακή απομάκρυνση από την θρησκευτική επήρεια και η ανάγκη της να «ξεδιψάσει» το σώμα της εντέλει θα θεραπεύσει αυτή την ίδια που έως τώρα θεράπευε τους άλλους.

Η ταινία δονείται από μια μυσταγωγική, μεταφυσική, συχνά τελετουργική ατμόσφαιρα που χαρακτηρίζει την αρχική ζωή της Κλάρα. Εξίσου τελετουργικό και βαθιά αισθαντικό είναι το πέρασμά της στη σεξουαλική ζωή και στην επικράτεια του πόθου. Χαρακτηριστική είναι η σκηνή που κάνει μπάνιο στο ποτάμι με τον νεαρό-αντικείμενο του πόθου της και ενώ αρχικά όταν μπαίνει κρυώνει και διστάζει, μετά αναβαπτίζεται και βγαίνει χαρούμενη και γελαστή. Εκεί ξετυλίγεται και ο ακόλουθος διάλογος, αντιπροσωπευτικός των δυο έως τότε διαφορετικών κοσμοθεωριών τους:

-Σαντιάγκο: «Ξέρεις πού τελειώνει το ποτάμι;»

Κλάρα: «Το ποτάμι δεν τελειώνει πουθενά».

-Σαντιάγκο: «Τελειώνει, εκεί κοντά στη θάλασσα».

Η ταινία αποτελεί ένα ελεγειακό κινηματογραφικό ποίημα που τυγχάνει μιας σπουδαίας σκηνοθετικής δουλειάς. Άλλοτε με κοντινά πλάνα στα πρόσωπα την ηρώων της και άλλοτε με θαυμάσια πλάνα της φύσης και των εσωτερικών χώρων, η Νάταλι Άλβαρες Μεσέν σκιαγραφεί τους χαρακτήρες της αλλά και σηματοδοτεί τη μετάβαση της Κλάρα. Η φύση πλέον κυριαρχεί σαν συνένοχος στην «αμαρτία» ενώ αποδυναμώνεται η θρησκευτική της υπόσταση. Η Μεσέν δημιουργεί σκηνές σπάνιας ομορφιάς και έντασης όπως η πυρπόληση του ιερού χώρου-σπιτιού και του αγάλματος-ομοιώματος της Παναγίας μέσα από την οποία ανοίγει ο δρόμος της αναγέννησης της Κλάρας μέσα από τις στάχτες.

Δεν πρόκειται για κάποιο ασεβές και βέβηλο φιλμ αλλά για μια κινηματογραφική εμπειρία που υφαίνεται κόμπο κόμπο με συμβολισμούς, χωρίς στιγμή να αμελεί την ψυχολογική φόρτιση και τη γλώσσα του σώματος αλλά και της καρδιάς.

Εξαιρετική η ερμηνεία της Wendy Chinchilla Araya, στην απόκοσμη, εκφραστική και γεμάτη αιχμές, πόνο και σωματικούς παλμούς Κλάρα.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες ταινίες βλέπουμε και στο τμήμα «Γνωρίστε τους γείτονες» όπου προβάλλονται πρώτες ή δεύτερες ταινίες από τη «γειτονιά» μας, οι οποίες αποτυπώνουν την ανθρωπογραφία της περιοχής με μια ξεχωριστή καλλιτεχνική ματιά. Έτσι στην ταινία «Bebia, à Mon Seul Désir», συμπαραγωγής Γεωργίας και Ηνωμένου Βασιλείου, η Γεωργιανή Γιούγια Ντομπράτσκους δημιουργεί μια ευαίσθητη, εκφραστική ταινία με υπνωτιστική εξπρεσιονιστική ατμόσφαιρα και ντοκιμαντερίστικη γραφή. Η ιστορία στρέφεται γύρω από τον ερχομό στο χωριό που μεγάλωσε της Αριάντνα, ενός μοντέλου που εργάζεται στην Τιφλίδα, προκειμένου να παρευρεθεί στην κηδεία της γιαγιάς της. Με τον ερχομό της ξανατονώνεται η αντιπαράθεση με τη μητέρα της, ενώ η αποστολή της είναι να ξεδιπλώσει ένα κουβάρι νήμα 25 χιλιομέτρων που ξεκινά από το νοσοκομείο πέθανε έως το κρεβάτι που πέθανε. Ολοκληρώνοντας την αποστολή της και συμμετέχοντας στα μοιρολόγια που θέλει η παράδοση του χωριού, πλέον η Αριάντνα είναι εντελώς διαφορετική. Πρόκειται για μια εξαιρετική ταινία που προσεγγίζει τον ρόλο της γυναίκας.

Τέλος η ταινία «Ο θάνατος ενός παρθένου και η αμαρτία του να ζεις» του George Peter Barbari από τον Λίβανο σχολιάζει μοναδικά την πορεία τριών νέων προς το χάσιμο της παρθενιάς τους από μια πόρνη και την κατάκτηση της πλαστής ανδρικής υπερηφάνειας. Μια σπουδαία ταινία με σκηνοθετικές εμπνεύσεις και μια διεισδυτική άποψη. Ο κεντρικός ήρωας, ένας από τους τρεις φίλους γυρίζει τη ματιά του εντός και προσπαθεί να αντιληφθεί τη ζωή του μέσα από την εσωτερικότητα και την ενδοσκόπηση.