Κριτικό σημείωμα της Μάρως Γαλάνη, Πατρινής χορογράφου, ποιήτριας και πανεπιστημιακού
Υπάρχουν σκηνοθέτες που πατάνε στα γνωστά, κι άλλοι που διαρκώς ανοίγουν καινούριους σκηνικούς δρόμους.
Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός τολμά ξανά να φτιάξει έναν προσωπικό κώδικα επικοινωνίας ανάμεσα στο αρχαίο και στο σύγχρονο, ανάμεσα στον λόγο και τη σιωπή, ανάμεσα στο φως και στη σκιά.
Η παράσταση «ζ, η, θ Ο ξένος», Οδύσσεια του Μιχαήλ Μαρμαρινού στην Επίδαυρο ήταν μια επιτελεστική εμπειρία, ένα κάλεσμα, μια επιτυχημένη απόπειρα να δούμε, να ακούσουμε, να αισθανθούμε αλλιώς. Ένα πρότυπο απόδοσης του Έπους.
Κάποιοι/ες χαρακτήρισαν τις ερμηνείες «αμήχανες». Είναι μια άποψη που συχνά εκφέρεται από οπτικές που εμμένουν σε παγιωμένες προσδοκίες περί “καλής” ερμηνείας, περί ευανάγνωστης θεατρικής εικόνας, περί γραμμικότητας. Προέρχεται ενδεχομένως από ένα αισθητικό βλέμμα εξοικειωμένο με συμβατικές θεατρικές νόρμες, που δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τη δυναμική των σύγχρονων ή μεταδραματικών προσεγγίσεων.
Η "κριτική" του τύπου «δεν με έφτασε ο λόγος του Ομήρου» δεν είναι πρόβλημα της παράστασης, πιθανά αντανακλά μια διαφορετική αισθητική εκπαίδευση ή συνήθεια που δεν επιτρέπει πάντα το άνοιγμα προς νέους τρόπους πρόσληψης και είναι αλήθεια ότι αν δεν έχεις έρθει σε πρόσφατη επαφή με το ομηρικό κείμενο, ενδέχεται να δυσκολευτείς να παρακολουθήσεις).
Αντίστοιχη είναι και η κριτική για αμήχανη υποκριτική των ερμηνευτών. Όταν αρνείσαι να αφεθείς, να εμπλακείς, όταν δεν προσεγγίζεις το έργο ως συμμετοχή είναι αναμενόμενο να χάσεις την απόλαυση της παράστασης. Ίσως και να αποτελούν απορριπτικές αντιδράσεις που φανερώνουν αμηχανία απέναντι σε ένα σκηνικό σύμπαν υψηλής ευαισθησίας και πολυπλοκότητας.
Η ποιητική μεγαλοφυία του σκηνοθέτη Μιχαήλ Μαρμαρινού, που ανοίγει συνεχώς νέους σκηνικούς δρόμους με τόλμη και ευαισθησία, δεν καθοδηγεί τους ηθοποιούς σε μια "ασφαλή" αναπαράσταση. Ο μάγος Μαρμαρινός ξέρει όσο κανένας άλλος να μεταπλάθει πάνω στη δροσερή απειρία των νεαρών ηθοποιών /στο χορό των «αμήχανων ερμηνευτριών» των φιλενάδων της Ναυσικάς. Τις προσκαλεί να βαθύνουν στην αμηχανία τους, να την αποκαλύψουν ολόκληρη. Δεν την "διορθώνει". Τη βαθαίνει, τη μεταπλάθει σε οργανική έκφραση και την εντάσσει στη δροσιά που ερμηνευτικά χρειαζόταν για τον χορό. Το ίδιο κάνει και με τη νεαρή ηθοποιό Κλέλια Ανδριολάτου που υποδύεται την νεαρή βασιλοπούλα. Την οδηγεί να γίνει η ίδια Ναυσικά.
Η σκηνή της πλύσης στον ποταμό, με τα υφάσματα απλωμένα στο σχοινί, το καλάμι που το ψηλώνει είναι καθαρή εικαστική ποίηση. Στη θάλασσα των Φαιάκων, στις εκβολές του ποταμού, το σκηνικό με τις καλαμιές, το φως, η ελιά που φτάνει ως εκεί, κι ό Οδυσσέας ημίγυμνος, αποκαμωμένος ξαπλωμένος κάτω από τον ίσκιο της. Η φύση δεν είναι σκηνικό φόντο, είναι παρούσα. Για ποια αμήχανη αρχή της παράστασης μιλάνε άραγε;
Ναι η παράσταση ξεκινάει αργά, αλλά γιατί να το δούμε αυτό «αδυναμία»; Γιατί να μην την εκλάβουμε ως μια ρυθμική πρόσκληση. Στην αρχή απαλή προς τον θεατή να αφεθεί να μπει στην παράσταση, να συγχρονιστεί με το άχρονό της. Να τη δούμε ως αυτό που ζητάει ο σκηνοθέτης εξ αρχής, ο οποίος μας προσκαλεί γενναιόδωρα σε μια μαγική, ολιστική εμπειρία θεάτρου.
Και έπειτα, το τραπέζι. Ομοτράπεζοι οι άνθρωποι γίνονται πιο ανθρώπινοι. Το μοίρασμα του φαγητού, αγαπητή επιλογή του Μαρμαρινού (ήδη από τον Εθνικό Ύμνο) επιστρέφει εδώ με νέα δύναμη. Στήνει, με βαθιά γνώση και ποιητική ευφυΐα, ένα σύμπαν εικαστικό, χοροθεατρικό, ρυθμικό και μαγικό, εξαίσιο! που τους χωράει όλους — κι ο Οδυσσέας παύει να είναι ξένος.
Ο Χάρης Φραγκούλης, ως Οδυσσέας, έδωσε μια υψηλής υποκριτικής στάθμης ερμηνεία με φωνή και σώμα, κλιμακωτή [από την κούραση, τη σύγχυση, την ευαισθησία, την τρυφερότητα, την υπόγεια φορτισμένη θεατρική δράση, ως τη βαθιά σπαρακτικά ειλικρινή ερμηνεία του τέλους].
Η Έλενα Τοπαλίδου, λιγότερο με τον λόγο και περισσότερο με την κίνηση, συνόψισε την βασιλική φιγούρα της Αρήτης. Εδώ φάνηκε ξανά η μαεστρία του σκηνοθέτη να αναδείξει τον ιδιότυπο πλούτο του κάθε ερμηνευτή, να τον στρέψει στην εσωτερική του δύναμη, χωρίς να τον αφήσει να παραδοθεί στην ευκολία του.
Ο κοκκινομάλλης Χρήστος Παπαδημητρίου, ως βασιλιάς Αλκίνοος, ερμήνευσε με ήρεμη δύναμη τον φιλόξενο και ευγενή αρχηγό των Φαιάκων, κρατώντας το βλέμμα του στον ξένο και στον πυρήνα της φιλοξενίας.
Συγκινητική η διεθνούς φήμης μεσόφωνος Λένια Ζαφειροπούλου ως Αοιδός Δημόδοκος, με τη σκηνική παρουσία και το εύρος της φωνητικής ευκαμψίας της (είναι σαν να έχουν οξυνθεί παρουσία και φωνή, θαρρείς εξαιτίας των περιορισμών όρασης που η ερμηνεύτρια έχει) συντέλεσαν ώστε να αποτελέσει μια παρουσία σπάνιας εσωτερικότητας.
Ιδιαίτερες οι τρεις κοπέλες μουσικοί (Εύη Καζαντζή, Άλμπα Λυμτσιούλη και Αλίκη Μάρδα) με τις ερμηνείες τους στο τσέλο ήταν συνεχώς επί σκηνής και λειτούργησαν ως βασικό μέρος του αφηγηματικού σώματος της παράστασης.
Η επιλογή της εμβληματικής μετάφρασης του Δημήτρη Μαρωνίτη, λειτούργησε εξαιρετικά. Ο λόγος έρεε με πυκνότητα και σαφήνεια, γείωνε και απογείωνε το ποιητικό σώμα της παράστασης.
Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός αφηγήθηκε αριστουργηματικά μια πολύ παλιά ιστορία, και μίλησε με ενσυναίσθηση, για την υποδοχή και αποδοχή του Ξένου -μίλησε γι’ αυτό που απασχολεί τον σύγχρονο κόσμο, για τη βαθιά ανθρώπινη ανάγκη να ξέρεις ότι κάποιος, κάπου, θα σε ακούσει και θα σε δεχτεί.
Συντελεστές
Μετάφραση: Δημήτρης Μαρωνίτης
Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Μαρμαρινός
Παίζουν:
Χάρης Φραγκούλης (ο Ξένος: ο Οδυσσέας)
Έλενα Τοπαλίδου (Αρήτη)
Χρήστος Παπαδημητρίου (Αλκίνοος)
Κλέλια Ανδριολάτου (Ναυσικά)
Γαλάτεια Αγγέλη (Νύμφη, κόρη κάποιου Δύμαντα, θεά Αθηνά)
Ερατώ Μαρία Μανδαλενάκη (Νύμφη, φίλη της Ναυσικάς- συνομήλικη)
Στέλλα Παπανικολάου (Νύμφη, φίλη της Ναυσικάς- συνομήλικη)
Χριστίνα Μπακαστάθη (Νύμφη, φίλη της Ναυσικάς- συνομήλικη)
Ηλέκτρα Γωνιάδου (θεά Αθηνά, γυναίκα των Φαιάκων)
Κλειώ Δανάη Οθωναίου (θεά Αθηνά, γυναίκα των Φαιάκων)
Γιάννης Χαρίσης (Εχένηος, Αρχηγός και Σύμβουλος των Φαιάκων)
Φωτεινή Τιμοθέου (Ευρυμέδουσα, γυναίκα των Φαιάκων)
Νίκος Καπέλιος (Αρχηγός και Σύμβουλος των Φαιάκων, κραυγή του Ηφαίστου)
Γιάννης Βάρσος (Ευρύαλος, νέος των Φαιάκων)
Νικόλας Γραμματικόπουλος (Κλυτόνηος, νέος των Φαιάκων)
Νεκτάριος Θεοδώρου (Ελατρεύς, Αρχηγός και Σύμβουλος των Φαιάκων)
Κωστής Καπελλίδης (Aμφίαλος, θεά Αθηνά, κήρυκας, Άρης, νέος των Φαιάκων)
Νίκος Κουκάς (Λαοδάμας, νέος των Φαιάκων)
Τίτος Μακρυγιάννης (Θόων, νέος των Φαιάκων)
Γιάννης Τομάζος (Άλιος, νέος των Φαιάκων)
Λένια Ζαφειροπούλου (Τυφλός Αοιδός Δημόδοκος, Αφροδίτη)
ΕΜΕΙΣ / ΦΑΙΑΚΕΣ: Κλέλια Ανδριολάτου, Γαλάτεια Αγγέλη, Ερατώ Μαρία Μανδαλενάκη, Χριστίνα Μπακαστάθη, Στέλλα Παπανικολάου, Ηλέκτρα Γωνιάδου, Κλειώ Δανάη Οθωναίου, Έλενα Τοπαλίδου, Χρήστος Παπαδημητρίου, Γιάννης Χαρίσης, Φωτεινή Τιμοθέου, Νίκος Καπέλιος, Γιάννης Βάρσος, Νικόλας Γραμματικόπουλος, Νεκτάριος Θεοδώρου, Κωστής Καπελλίδης, Νίκος Κουκάς, Τίτος Μακρυγιάννης, Γιάννης Τομάζος, Λένια Ζαφειροπούλου
Μουσικοί επί σκηνής- τσέλο: Εύη Καζαντζή, Άλμπα Λυμτσιούλη, Αλίκη Μάρδα
Δραματουργική επεξεργασία: Ελένη Μολέσκη– Μιχαήλ Μαρμαρινός
Σκηνογραφία: Γιώργος Σαπουντζής
Σχεδιασμός κοστουμιών: Ελευθερία Αράπογλου
Μουσική σύνθεση: Άντης Σκορδής
Χορογραφία: Gloria Dorliguzzo
Σχεδιασμός φωτισμού: Ελευθερία Ντεκώ
Μάσκες: Μάρθα Φωκά
Α΄ βοηθός σκηνοθέτη: Ελένη Μολέσκη
Β΄ βοηθός σκηνοθέτη: Αλεξία Παραμύθα
Βοηθός σκηνογράφου: KατερίναΖυρπιάδου
Βοηθός ενδυματολόγου: Ερνέστα Χατζηλεμονίδου
Βοηθός χορογράφου:Στέλλα Μαστοροστέριου
Βοηθοί φωτισμού: Νάσια Λάζου, Σωτήρης Ρουμελιώτης
Μουσική διδασκαλία: Παναγιώτης Μπάρλας
Συνεργάτης από πλευράς ΚΘΒΕ για σκηνικά και κοστούμια: Δανάη Πανά
Oργάνωση παραγωγής: Εύα Κουμανδράκη.
Η βασική φωτ. έχει credit: Mike Rafail.
Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr