Του Ηλία Κ. Ηλιόπουλου
Όσοι θεατές παρακολούθησαν το προηγούμενο Σαββατοκύριακο τους "ΣΦΗΚΕΣ" σε σκηνοθεσία, διασκευή και δραματουργία της Λ. Κιτσοπούλου και δεν ήταν προϊδεασμένοι για το τι περίπου θα παρακολουθήσουν, πιστεύοντας πως αυτό που θα έβλεπαν δεν θα διέφερε και πολύ από μια κλασική - ό,τι κι αν σημαίνει αυτό - παράσταση Αριστοφάνη, είμαι σίγουρος πως δεν πρόκειται να ξαναπάνε στην Επίδαυρο αν δεν είναι βέβαιοι ότι το θέαμα με το οποίο θα έρθουν σε επαφή θα είναι της αρεσκείας τους. Και εδώ ακριβώς εδράζεται το ζήτημα: το τι αρέσει στον καθένα είναι απολύτως σχετικό καθώς όπως ακριβώς συμβαίνει σχεδόν με τα πάντα στη ζωή δεν υπάρχει αντικειμενικότητα στο γούστο και στις προτιμήσεις: από το φαγητό μέχρι το ντύσιμο και από την μουσική μέχρι την ζωγραφική, την λογοτεχνία και τον κινηματογράφο (προφανώς και το θέατρο), το τι αρέσει και τι όχι στον καθένα σχετίζεται με ένα σύνολο παραγόντων που έχουν να κάνουν με τις εμπειρίες, τις γνώσεις, το βαθμό ενασχόλησης και εμβάθυνσης στο συγκεκριμένο θέμα, το κατά πόσον είναι κάποιος διατεθειμένος να πειραματιστεί και να δοκιμάσει καινούργια πράγματα λιγότερο παραδοσιακά, καθώς και με αυτό που ονομάζουμε στο θέατρο "ορίζοντα προσδοκιών" του θεατή και έχει να κάνει με την διαδικασία πρόσληψης του έργου και της συγκεκριμένης παράστασης.
Και αυτό είναι και το ενδιαφέρον με την τέχνη γενικά, ότι δηλαδή ο καλλιτέχνης αυτό που επιδιώκει μέσα από το έργο του είναι να εκφραστεί με τα μέσα που επιλέγει, να επικοινωνήσει με το κοινό μέσα από κώδικες και "σημεία" που ορίζουν το σημασιολογικό και συμβολιστικό πλαίσιο της δημιουργίας του καθώς και να διατυπώσει κάποιους προβληματισμούς και ερωτήματα χωρίς όμως να έχει "έτοιμες" απαντήσεις. Τις απαντήσεις τις ψάχνει ο καθένας μας ξεχωριστά και ο τρόπος με τον οποίο επιλέγει ο κάθε καλλιτέχνης να εκφραστεί διαφέρει. Κάποιοι μεταξύ των οποίων και η Λ. Κιτσοπούλου επιλέγουν να το πραγματώσουν μέσω του σοκ και της πρόκλησης, επιδιώκοντας έτσι μια πιο ενεργή και άμεση διάδραση με το κοινό. Και βεβαίως δεν είναι η πρώτη και προφανώς ούτε η τελευταία που χρησιμοποιείται αυτή η μέθοδος: Από τον Φουτουρισμό και τον Μαρινέττι ήδη από τις αρχές του 20 αιώνα ("…θέλουμε να καταστρέψουμε τα μουσεία, τις βιβλιοθήκες και τις ακαδημίες κάθε είδους…» "ένα βρυχώμενο αυτοκίνητο είναι πιο όμορφο από τη Νίκη της Σαμοθράκης") που κολλούσε… τσίχλες στα καθίσματα προκειμένου να "βγάλει" από την άνεση της αναπαυτικής του θέσης τον παθητικό θεατή, και το "θέατρο της σκληρότητας" που καθιέρωσε από την εποχή του Μεσοπολέμου ο Αντονέν Αρτώ παρουσιάζοντας εικόνες σκληρές και σοκαριστικές μέσα όμως σε ένα τελετουργικό και αρχέγονο πλαίσιο, μέχρι την "ιέρεια" της performance Μαρίνα Αμπράμοβιτς η οποία δοκίμαζε τις αντοχές του κοινού όταν μεταξύ άλλων χάραζε με ξυράφι το δέρμα της και έπειτα ξάπλωνε πάνω σε παγοκολώνες, τον Πέτερ Χάντκε που έβαλε τέσσερις ηθοποιούς να βρίζουν το κοινό (καταλήγοντας μετά την πρεμιέρα συγγραφέας και συντελεστές στο…κρατητήριο) και μέχρι την παράσταση - performance του Καστελούτσι το θέμα της οποίας αποτύπωνε και μιμείτο την αστυνομική βία (και η οποία φιλοξενήθηκε και στην χώρα μας στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του ιδρύματος Ωνάση), τα παραδείγματα είναι αρκετά και κατά την γνώμη μου καταλήγουν σε μια κοινή συνισταμένη.
Ζούμε σε μια εποχή και σε ένα κόσμο παράλογο - εξ ου και και το Θέατρο του Παραλόγου που προέκυψε ως αντίδραση των θεατρανθρώπων στον παραλογισμό του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου - και για αυτό πολλοί καλλιτέχνες αποφασίζουν να “αφυπνίσουν” και να ευαισθητοποιήσουν το κοινό επιλέγοντας να προκαλέσουν ένα σοκ στον ψυχισμό του προκειμένου να βγάλουν στην επιφάνεια ξεχασμένα συναισθήματα και “κοιμισμένες” αντιδράσεις. Η διαδικασία αυτή είναι σίγουρα μια δύσκολη και “επίπονη” διαδικασία για το ευρύ κοινό που δεν είναι έτοιμο και διατεθειμένο συνήθως να ανταποκριθεί σε κάτι τέτοιο, στις περιπτώσεις όμως που αυτό θα συμβεί τότε μπορεί να καταστεί μια άκρως αποκαλυπτική και ενδεχομένως δημιουργική εμπειρία.
Ηλίας Κ. Ηλιόπουλος
Θεατρολόγος - Εκπαιδευτής Ενηλίκων
Μ.Α. Αρχαίο Θέατρο και σύγχρονη πρόσληψη
Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος με το ΣΠΙΡΑΛ
Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr