Πάτρα: Οι προτάσεις του "Κοινοτικόν" για το Διεθνές Φεστιβάλ

Το Κοινοτικόν ανταποκρινόμενο θετικά στην πρόσκληση που απηύθυνε ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Οργανισμού για τη διατύπωση απόψεων των δημοτικών παρατάξεων αναφορικά με το Διεθνές Φεστιβάλ Πάτρας απέστειλε το παρακάτω κέιμενο στο οποίο σκιαγραφείται το όραμά του υποστηριζόμενο από μία σειρά ενδεικτικών προτάσεων-δράσεων ως προς την υλοποίησή του.

ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΝΑ ΑΝΟΙΧΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ

Τοποθέτηση-πρόταση του ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΝ για το Διεθνές Φεστιβάλ Πάτρας

Ανταποκρινόμενοι θετικά στην πρόσκληση που απηύθυνε ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Οργανισμού, κ. Θωμόπουλος, για τη διατύπωση απόψεων των δημοτικών παρατάξεων αναφορικά με το Διεθνές Φεστιβάλ Πάτρας, δημοσιοποιούμε τις πιο κάτω σκέψεις:

Για το «Κοινοτικόν», το Φεστιβάλ της Πάτρας οφείλει να είναι Φεστιβάλ Τεχνών και όχι μονοθεματικό όπως έχει καταλήξει τα τελευταία χρόνια, δηλαδή κατά κύριο λόγο φεστιβάλ μουσικών παραστάσεων/συναυλιών. Θέατρο, κινηματογράφος, χορός, λαϊκή τέχνη, τέχνη του δρόμου, εικαστικά, λογοτεχνία πρέπει επίσης να υπηρετούνται και να προβάλλονται, σε μια αναλογία όσο πιο ισότιμη. Το φεστιβάλ θα πρέπει να έχει μια προοπτική πολύπλευρης σύνθεσης: της τοπικής δημιουργίας με την πανελλαδική και τη διεθνή, της ερασιτεχνικής με την επαγγελματική, της παράδοσης με την πρωτοπορία, της εμπορικότητας με την αισθητική εκζήτηση. Κριτήρια του σχεδιασμού του να είναι η ποιότητα (με δεδομένη, βέβαια, τη σχετικότητα του όρου) και μια συνολική αντίληψη, που θα οδηγεί το φεστιβάλ να λειτουργεί τελικά ως καταλύτης όσμωσης μεταξύ των καλλιτεχνών, του διοργανωτή, του κοινού και της τοπικής κοινωνίας, παράγοντας ένα δημιουργικό μίγμα αλληλεπίδρασης και συλλογικής και ατομικής ανάτασης. Ο προσδιορισμός του «Διεθνούς» θα πρέπει να υπηρετηθεί με συνέπεια και επίγνωση του βάρους του, αλλιώς να καταργηθεί ως μικρομεγαλισμός και επαρχιωτισμός που δεν μας αντιστοιχεί σαν πατρινή κοινωνία. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η προσπάθεια να ξεφύγει από τα στενά και συχνά περιοριστικά όρια του Αρχαίου Ωδείου και να επεκταθεί σε όλες τις περιοχές της πόλης κάνοντας χρήση και άλλων υποδομών (Κάστρο, Παλαιό Νοσοκομείο, Πολιτεία, Θέατρο Κρήνης, θεατράκια παραλιακής, Νότιο Πάρκο, Πλαζ, Σιδηροδρομικός Σταθμός Παπαφλέσσα, προαύλιο Λαδόπουλου, Πανεπιστήμιο, ΤΕΙ, πλατείες, προαύλια εκκλησιών κ.λπ.), ανοιχτών δημόσιων χώρων (ιδιαίτερα στις γειτονιές), ακόμα και ιδιωτικών χώρων με ιδιαίτερη ατμόσφαιρα (Αχάια Κλάους, κτήμα Παρπαρούση, κ.λπ.). Τέλος, οφείλει να λαμβάνει υπ’ όψιν τις ανάγκες όλων των πολιτών αναγνωρίζοντας τις διαφοροποιήσεις που υπάρχουν στο κοινωνικό σώμα (σε ηλικία, κοινωνική θέση, εκπαιδευτικό επίπεδο, περιοχή κατοικίας, κ.ά.) καταρτίζοντας ένα πρόγραμμα που όλοι/ες θα βρίσκουν γεγονότα να  παρακολουθήσουν και να εμπλακούν. Με άλλα λόγια το Φεστιβάλ θα πρέπει να πάρει τη μορφή ενός ανοικτού πολιτιστικού εργαστηρίου στο οποίο θα κυοφορούνται νέες προτάσεις και ιδέες και θα τους δίνεται η δυνατότητα να δοκιμαστούν στην πράξη και να συνυπάρξουν με ώριμες καλλιτεχνικά εκδηλώσεις.

Ο σκελετός του προγράμματος θα αποτελείται από:

α) Ήδη πετυχημένες απόπειρες στο πλαίσιο του φεστιβάλ (π.χ. διεθνές τριήμερο τζαζ).

β) Καλλιτεχνικά πεδία και προσπάθειες συνδεδεμένες είτε με την ιστορική-πολιτιστική παράδοση της περιοχής (π.χ. Θέατρο Σκιών, μουσικό θέατρο, κ.λπ.) είτε με τη σύγχρονη πολιτιστική της παραγωγή (Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων, Πολυφωνική, Δημ. Ωδείο, ΔΗΠΕΘΕ, κ.λπ.).

γ) Προτάσεις δημιουργών και σχημάτων από όλη την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό σε όλα τα πεδία της καλλιτεχνικής δραστηριότητας, που θα προκύψουν μετά από πανελλήνιο και διεθνές ανοιχτό κάλεσμα του Πολιτιστικού Οργανισμού και μια αντίστοιχη έντονη καμπάνια από μέρους του Δήμου.

δ) Επιτυχημένες εμπορικά και καλλιτεχνικά προσπάθειες της αμέσως προηγούμενης περιόδου.

ε) Παραγωγές τις οποίες, μέσα από πρωτότυπες διαδικασίες, οι ίδιοι οι κάτοικοι της πόλης - αλλά και της ευρύτερης περιοχής γενικότερα – μπορούν να προτείνουν ή να επιλέγουν και επιπλέον να συμμετέχουν εθελοντικά στην οικονομική ενίσχυσή τους, εγκαταλείποντας το ρόλο του παθητικού θεατή/πελάτη του φεστιβάλ.

Οι τελικές επιλογές θα πρέπει να γίνονται με βάση κριτήρια όπως το επίπεδο της δημιουργίας, η συνεκτικότητα και σαφήνεια της πρότασης, ο προηγούμενος αντίκτυπος (αν δεν πρόκειται για πρωτότυπη παραγωγή προορισμένη ειδικά για το φεστιβάλ), θεματικούς ή άλλους περιορισμούς που μπορεί να ορίζει ο Πολιτιστικός Οργανισμός από τα πριν, το οικονομικό κόστος, η συμβατότητα με τις εν γένει υποδομές του Δήμου, κ.ά. Σημαντικό είναι σε κάθε καλλιτεχνικό πεδίο να γίνεται προσπάθεια την τελική παραγωγή (παράσταση, συναυλία, έκθεση, κ.λπ.) να τη συνοδεύει ένας κύκλος σεμιναρίων, εργαστηρίων, ομιλιών, που προσδίδει σφρίγος και συνεκτικότητα στο όλο εγχείρημα, εμπλέκει ακόμα περισσότερο το κοινό με την καλλιτεχνική δημιουργία και δημιουργεί παρακαταθήκη στην πόλη και τους πολίτες. Σε αυτό θα βοηθούσε, για παράδειγμα, ο από τα πριν καθορισμός θεματικών ενοτήτων στο πρόγραμμα, όπου αυτό είναι εφικτό. Στο ίδιο πνεύμα, θα πρέπει να γίνει προσπάθεια, ώστε σε αυτές τις συνοδευτικές της κύριας παραγωγής δραστηριότητες να υπάρχει προσανατολισμός σύνδεσης του καλλιτεχνικού αντικειμένου με παράλληλες εκπαιδευτικές δράσεις που θα αφορούν στους μαθητές της πόλης.

Σε οργανωτικό επίπεδο, πέρα από το πρόσωπο/πρόσωπα που θα έχουν την ευθύνη για την οργανωτική δουλειά και την ταυτόχρονη, όσο το δυνατόν μεγαλύτερη, εμπλοκή του συνόλου των μελών του Δ.Σ. του Πολιτιστικού Οργανισμού, θα πρέπει να δημιουργηθεί μια αριστίνδην - άμισθη - καλλιτεχνική επιτροπή, που θα αποτελείται από καταξιωμένους δημιουργούς ή θεωρητικούς της τέχνης από κάθε καλλιτεχνικό πεδίο με καθαρά συμβουλευτικό και αξιολογικό ρόλο. Ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα για το άνοιγμα του φεστιβάλ σε παραγωγές και προτάσεις αλλά και για την προσέλκυση θεατών ή επισκεπτών στην πόλη είναι η συνεχής και πλήρης παρουσία του σε επίπεδο ιστοσελίδας και μέσων κοινωνικής δικτύωσης, δημιουργώντας και ένα ξενόγλωσσο τμήμα που ταυτόχρονα θα συνδεθεί  με τους μηχανισμούς τουριστικής προβολής της χώρας και πιο συγκεκριμένα με την τουριστική υποδομή που εκτείνεται στη γεωγραφική περιοχή από την Κυλλήνη ως το Αίγιο και τη Ναύπακτο.

Όσον αφορά στο κρίσιμο πεδίο των οικονομικών του φεστιβάλ, ο όποιος σχεδιασμός και οι επιλογές δεν μπορούν παρά να λαμβάνουν υπ’ όψιν τα άθλια οικονομικά του Δήμου, την κακή οικονομική κατάσταση των δημοτών και την πολιτική πρόθεση να απολαμβάνουν τις παραστάσεις και τα δρώμενα του φεστιβάλ, όσο το δυνατόν περισσότεροι συμπολίτες μας, χωρίς τους εισοδηματικούς αποκλεισμούς που δημιουργεί η υψηλή τιμή των εισιτηρίων. Συνεπώς, εκτός από μια συστηματική δουλειά που μπορούν να κάνουν οι υπηρεσίες του Δήμου και η ΑΔΕΠ για τη συμμετοχή σε χρηματοδοτούμενα προγράμματα που αφορούν στον πολιτισμό (και που δυστυχώς θα αποδώσει σε βάθος χρόνου και όχι την πρώτη χρονιά – ενδεικτικά αναφέρουμε το πρόγραμμα Creative Europe που είναι ήδη ενεργό και δέχεται προτάσεις, το Interreg, το CAPS, κ.λπ.), μπορούν να ληφθούν και άλλα μέτρα. Για παράδειγμα, η έκδοση και προπώληση κάρτας πολλαπλών παραστάσεων, η οποία θα επιφέρει σημαντικότατη έκπτωση στο κόστος για αυτούς που θα θέλουν να παρακολουθήσουν πολλά ή όλα τα γεγονότα του φεστιβάλ, προσφέροντας παράλληλα και προκαταβολικά μια ανάσα ρευστότητας στη διοργάνωση∙ η έκδοση και πώληση συνοδευτικού υλικού των παραστάσεων ή των καλλιτεχνικών δρώμενων∙ η αίτηση μικρής εθελοντικής οικονομικής συνδρομής μέσω διαδικτύου (crowdfunding, αν δεν υπάρχουν νομικοί περιορισμοί για το Δήμο)∙ η κατοχύρωση και η ανάδειξη της επωνυμίας του Φεστιβάλ Πάτρας (brand name) και η πώληση αντίστοιχων αναμνηστικών∙ η όσο το δυνατόν συστηματικότερη αποφυγή παραστάσεων και εκδηλώσεων που προωθούνται από ατζέντηδες, καθώς το κόστος ανεβαίνει σημαντικά∙ η λελογισμένη χρήση χορηγιών από ιδιώτες με βασικό κριτήριο ότι η δραστηριότητά τους δεν έχει προκαλέσει αρνητικά την κοινωνία (π.χ. εργατικές διαφορές, μόλυνση περιβάλλοντος, επιβάρυνση δημόσιας υγείας, κ.ά.)˙ και τέλος, η εξ αρχής και ξεκάθαρη στάση απέναντι σε καλλιτέχνες, παραγωγούς και ατζέντηδες ότι η αμοιβή τους θα έχει εν πολλοίς χαρακτήρα ανταποδοτικότητας, δηλαδή θα σχετίζεται άμεσα με τις εισπράξεις (με δεδομένη από την αρχή και γνωστή σε όλους τους ενδιαφερόμενους την τιμολογιακή πολιτική του Δήμου στο θέμα των εισιτηρίων). Ο ελέω κράτους πετσοκομμένος προϋπολογισμός του Δήμου είναι οπωσδήποτε ένας περιοριστικός και ανασχετικός παράγοντας για το φεστιβάλ, αλλά από την άλλη μια έξυπνη και ξεκάθαρη τακτική από πλευράς του διοργανωτή Δήμου, μπορεί να δώσει χώρο σε υψηλής ποιότητας και καλλιτεχνικής συνειδητότητας παραγωγές, απομακρύνοντας τις αρπαχτές και τα φτηνιάρικα αλλά ακριβοπληρωμένα θεάματα.

Τελειώνουμε το σημείωμά μας με κάποιες ενδεικτικές προτάσεις:

• Να γίνει το τριήμερο τζαζ, αρχικά, η αιχμή του δόρατος για τον διεθνή χαρακτήρα του φεστιβάλ. Μια ήδη πετυχημένη και πανελλαδικά αναγνωρισμένη προσπάθεια μπορεί να αυξήσει γεωμετρικά την απήχηση του φεστιβάλ (ακόμα και εκτός συνόρων), εφόσον ο Δήμος ρίξει ιδιαίτερο βάρος στην άρτια διοργάνωση του γεγονότος και κυρίως στην εντατική διάδοσή του σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό.
• Να δημιουργηθεί μόνιμη θεματική γύρω από το Θέατρο Σκιών. Η Πάτρα απετέλεσε την κοιτίδα του Θεάτρου Σκιών (Καραγκιόζη) στη χώρα και διαθέτει μια αξιόλογη και αναζωογονημένη τρέχουσα παραγωγή όπου πολλοί άνθρωποι, κάθε ηλικίας, εμπλέκονται στην τέχνη αυτή. Μια θεματική, όπου αρχικά θα απευθύνεται σε σχήματα και καλλιτέχνες από όλη την Ελλάδα και εκτός από τις παραστάσεις θα συνοδεύεται από σεμινάρια, θεωρητικές εκδηλώσεις, κατασκευές, θα μπορούσε να δημιουργήσει μια μεγάλη δυναμική γύρω από το φεστιβάλ. Στόχος, να μετατραπεί στην πορεία η θεματική αυτή σε αυτόνομο φεστιβάλ Θεάτρου Σκιών, διεθνούς χαρακτήρα, όπου θα συμμετέχουν και παραγωγές από άλλες χώρες που έχουν Θέατρο Σκιών (Βαλκάνια, Αίγυπτος, Τουρκία, Ινδονησία, Κίνα, κ.α.).
• Να χρησιμοποιηθούν δομές και χώροι στο παραλιακό μέτωπο (από Πλαζ έως Νότιο Πάρκο) για τη δημιουργία μιας κινηματογραφικής ενότητας με θεματικό κάθε φορά χαρακτήρα (π.χ. προσεκτικά επιλεγμένες ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου με θέμα τη θάλασσα, τη μετανάστευση, κ.λπ.). Παράλληλα, η προσπάθεια να επαναλειτουργήσει ο κινητός κινηματογράφος με προβολές σε δημόσιους χώρους στις γειτονιές, θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην πολιτιστική ζωή των συνοικιών. Η κινηματογραφική ενότητα θα μπορούσε να συνοδεύεται τους μήνες πριν το φεστιβάλ από ένα ανοιχτό κάλεσμα του Δήμου σε ερασιτεχνικές δημιουργίες μικρού μήκους από κατοίκους της πόλης μας και της ευρύτερης περιοχής, οι οποίες θα αξιολογηθούν από επιτροπή κινηματογραφικών ειδικών και οι 3-5 καλύτερες θα προβληθούν σε πανηγυρική εκδήλωση στο πλαίσιο της κινηματογραφικής ενότητας του φεστιβάλ και θα προωθηθούν από τον Δήμο στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας.
• Να υπάρξει επικέντρωση στο ζήτημα της παραδοσιακής μουσικής, όπου η πόλη δείχνει να έχει μια έντονη εμπλοκή δεκάδων νέων ανθρώπων. Ο χαρακτήρας αυτής της θεματικής δεν θα αφορά μόνο στη συναυλιακή προσπάθεια διατήρηση της παραδοσιακής μουσικής αλλά θα επικεντρώνεται και στην προβολή δημιουργιών που συνδέουν την παραδοσιακή μουσική με σύγχρονα ακούσματα και αναζητήσεις σύνθεσης που αναδεικνύουν τη ζωτικότητά της και την επικαιρότητά της. Και εδώ το συναυλιακό κομμάτι θα πρέπει να συνοδεύεται από εργαστήρια, σεμινάρια, αφιερώματα, θεωρητικές εκδηλώσεις κ.ά.
• Να υπάρξει διακριτή ενότητα για την τέχνη του Θεάτρου, που ήδη στην πόλη μας αφορά σε εκατοντάδες ανθρώπους που με τον έναν ή άλλον τρόπο εμπλέκονται στη θεατρική δημιουργία. Η μεγάλη εμπειρία της καλλιτεχνικής διεύθυνσης και των στελεχών του ΔΗΠΕΘΕ, δίνει τη δυνατότητα στον Δήμο να χρησιμοποιήσει αυτήν την πείρα και τις γνώσεις στην κατάρτιση ενός αξιόλογου θεατρικού προγράμματος και για την αξιολόγηση των όποιων προτάσεων υπάρξουν.
• Να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην τέχνη του δρόμου (θέατρο δρόμου, χορός δρόμου, παντομίμα, ακροβάτες-τσιρκολάνοι, δημιουργία γκράφιτι, κ.λπ.) που ακουμπά ιδιαίτερα τη νεολαία και παράλληλα μπορεί να ασκηθεί σε οποιονδήποτε δημόσιο χώρο, στις γειτονιές, σε συμβολικά σημεία, κ.α.
• Να ενταχθεί στο πρόγραμμα του φεστιβάλ το παντελώς απόν μέχρι σήμερα πεδίο των εικαστικών τεχνών. Θα μπορούσαν να οργανωθούν εκθέσεις (όχι κατ’ ανάγκην στους «γνωστούς» εκθεσιακούς χώρους, αλλά οπουδήποτε μέσα στην πόλη) με έργα άλλων δημοτικών πινακοθηκών της χώρας ή με έργα ανώτατων σχολών καλών τεχνών και να δοθεί ένας χαρακτήρας στο φεστιβάλ ως γεγονότος ανάδειξης και παρουσίασης νέων καλλιτεχνών από όλη τη χώρα και έξω από αυτήν. Στο ίδιο πνεύμα πρέπει κατά τη γνώμη μας να κινηθούν και προσπάθειες στο πεδίο του χορού και της λογοτεχνίας, που επίσης απουσιάζουν από το πρόγραμμα του φεστιβάλ όλα αυτά τα χρόνια.
• Να παρουσιαστούν παραγωγές στις οποίες υπάρχει αλληλεπίδραση πολλαπλών καλλιτεχνικών αντικειμένων, π.χ. προβολές αριστουργημάτων του βωβού κινηματογράφου με συνοδεία ζωντανής μουσικής, εκδηλώσεις που συνδυάζουν Λόγο και Μέλος, εγκαταστάσεις ήχου-εικόνας-εικαστικών, κ.ά.
• Πέρα από την αμιγώς καλλιτεχνική δραστηριότητα, να διερευνηθεί η ανάπτυξη μιας ενότητας αφιερωμένης στον πολιτισμό της γαστρονομίας, καθώς από τα πιο αυθεντικά πολιτισμικά στοιχεία ενός τόπου, συχνά αποκαλυπτικά της ιστορίας του και των αλληλεπιδράσεων με άλλους τόπους, είναι η γαστρονομία. Θα μπορούσε, δε, να πάρει από την αρχή έναν υπερτοπικό και διεθνή χαρακτήρα (κατ’ αρχάς με Ιταλία, Βαλκάνια, μεσογειακή Ανατολή), να διασυνδεθεί με την καλλιτεχνική δημιουργία (μουσική, χορός, λογοτεχνία) αλλά και με ντόπιες παραγωγικές προσπάθειες.
• Να δημιουργηθεί η κατάλληλη τεχνολογική πλατφόρμα η οποία θα δίνει τη δυνατότητα στο κοινό είτε να προτείνει στην καλλιτεχνική επιτροπή, είτε να επιλέγει προτάσεις της επιτροπής ή τρίτων και να χρηματοδοτεί μέσω εργαλείων τύπου crowdfunding τις εκδηλώσεις. Με τα παραπάνω, παρέχεται η δυνατότητα ανάδειξης και γνωριμίας σε ένα ευρύτερο κοινό, καλλιτεχνών και μορφών τέχνης που είναι εκτός κυκλωμάτων προώθησης, αλλά ταυτόχρονα χαίρουν εκτίμησης ενός σημαντικού μέρους της κοινωνίας.

Πιστεύουμε ότι οι προτάσεις μπορούν να είναι πολλές, να είναι πρωτότυπες και να αναδυθούν από παντού, αν η Δημοτική Αρχή προσεγγίσει το φεστιβάλ σαν ένα ζωντανό εργαστήρι πολιτιστικής παρέμβασης και δημιουργίας στην τοπική κοινωνία, σαν εργαλείο προβολής της πόλης και προσέλκυσης επισκεπτών (με όσα οφέλη αυτό σημαίνει για τη χειμαζόμενη τοπική οικονομία) και αν αφήσει τα «εκατό λουλούδια» της καλλιτεχνικής δημιουργίας να ανθίσουν. Για να συμβούν αυτά, όμως, θα πρέπει να ξεφύγει από τη δύναμη της συνήθειας που μετατρέπει τη διοργάνωση του φεστιβάλ σε αγγαρεία, από τις ποικίλες ευκολίες και την καταθλιπτική επίκληση του «λεφτά δεν υπάρχουν» και να στηριχτεί απροκατάληπτα σε δημιουργικούς ανθρώπους από όλα τα «μήκη» και τα «πλάτη» της Πατρινής κοινωνίας.

Με την ευκαιρία αυτή και στα πλαίσια της συζήτησης που ανοίγει για το Φεστιβάλ της Πάτρας και τη μορφή που θα θέλαμε αυτό να πάρει, θα θέλαμε να κάνουμε ένα κάλεσμα σε συλλογικότητες ή πολίτες που ενδιαφέρονται και ασχολούνται με πολιτιστικές δράσεις ή δραστηριοποιούνται καλλιτεχνικά, να μας αποστείλουν όποιες προτάσεις, ιδέες, εμπειρίες έχουν ή να έλθουν σε επικοινωνία μαζί μας για περαιτέρω συζητήσεις έτσι ώστε να (συν)διαμορφωθεί ένα ολοκληρωμένο όραμα στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό και υλοποιήσιμο.

Η επικοινωνία μπορεί να γίνει είτε στέλνοντας σχόλιά σας στο Facebook είτε με μηνύματά σας στη ηλ. διεύθυνση: [email protected]