Πάτρα: Οι μαθηματικές εξισώσεις βρήκαν θέση στον καμβά –Μια διαφορετική έκθεση για την τέχνη της λογικής από τον Παναγιώτη Πάγκαλο

Στο Πολύεδρο

Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι οι μαθηματικές εξισώσεις μπορούν ν΄ αποτελέσουν τέχνη; O Παναγιώτης Πάγκαλος δημιούργησε μια διαφορετική, ανατρεπτική εικαστική έκθεση, με τίτλο «Η τέχνη της λογικής» και δίνει την απάντηση.Μαθηματικές εκφράσεις μπήκαν στον καμβά, με το αποτέλεσμα να προκαλεί εντύπωση, αφού πρόκειται για δημιουργίες που μοιάζουν σαν να έχουν μόλις βγει από εκτυπωτικό μηχάνημα, αλλά έχουν γίνει με τέμπερες, στο χέρι.

Της Ελευθερίας Μακρυγένη

Ο αρχιτέκτων, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πατρών, διδάσκων στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα και στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο μιλά στο thebest.gr για το περιεχόμενο και την πρόθεση της έκθεσης, ανοίγοντας έναν φωτεινό δρόμο στην ουσιαστική προσέγγιση της τέχνης, μακριά από το απλοϊκό «μ’ αρέσει ή δεν μ’ αρέσει» ένα έργο τέχνης, αναδεικνύοντας την καταλυτική σημασία που διαδραματίζει στην κατανόηση μιας δημιουργίας το ιστορικό πλαίσιο της εποχής της.

Με αφορμή τον τίτλο της έκθεσης, ο Παναγιώτης Πάγκαλος εξηγεί ότι «το στοίχημα της έκθεσης έχει να κάνει με το κατά πόσο τα παράγωγα της λογικής μας, τα οποία είναι στην ουσία η ερμηνεία του τρόπου λειτουργίας της φύσης, ενέχουν και την ομορφιά της φύσης. Δηλαδή, αν τα μαθηματικά αποτυπώνουν με σύμβολα τη φυσική πραγματικότητα, τότε μέσα σε αυτά θα πρέπει να εμπεριέχεται και η αισθητική της φύσης. Συνεπώς, αν η ανθρώπινη λογική συμπορεύεται με την αισθητική της φύσης έχουμε κάθε δικαίωμα να αναζητούμε στις μαθηματικές εξισώσεις χαρακτηριστικά όπως το κάλλος, η ομορφιά, η επανάληψη, ο ρυθμός, η τάξη, η συμμετρία, οι αναλογίες, η ισορροπία η αρμονία.».

Ο Παναγιώτης Πάγκαλος τονίζει ότι η αναζήτηση της ωραιότητας της λογικής είναι ζήτημα διαχρονικό και διηνεκές και θέτει μια ξεκάθαρη και ουσιαστική παράμετρο, που αφορά στην κατανόηση της τέχνης, τότε και σήμερα. Διότι, πολλοί θα μπορούσαν να αναρωτηθούν γιατί αποτελούν τέχνη κάποιες μαθηματικές εξισώσεις και πώς θα κατανοήσω τα έργα ειδικά αν ο κόσμος των μαθηματικών μου είναι άγνωστος άρα και απροσπέλαστος;

«Αυτό το οποίο αναζητώ στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι να αποδείξω ότι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τα έργα τέχνης είναι εσφαλμένος, αν αυτός δεν διακατέχεται από την ιστορική γνώση. Μόνο η ιστορία μπορεί να μας παρέχει τα εφόδια για τη σωστή ερμηνεία ενός έργου τέχνης και αυτό φαίνεται στην προκειμένη περίπτωση με τις εκφράσεις των μαθηματικών, που προέρχονται από διαφορετικές εποχές. Εμείς, οι μη μαθηματικοί, προσπαθούμε να αντιληφθούμε το κάλλος μιας μαθηματικής έκφρασης, αλλά χωρίς να γνωρίζουμε τη μαθηματική γλώσσα. Βλέπουμε μόνο μορφές και δεν είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε το δομικό κάλλος μιας μαθηματικής διατύπωσης. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να αντιληφθούμε κανένα έργο τέχνης αν δεν είμαστε καλλιτέχνες ή τουλάχιστον γνώστες των ιστορικών και κοινωνικών δεδομένων που τα γέννησαν. Συνεπώς η συγκεκριμένη προσπάθεια μέσω των μαθηματικών έχει στόχο να αποδείξει ότι η σχέση μας με την τέχνη είναι πολύ φτωχή, γιατί τις περισσότερες φορές σταματάει στην εξωτερική ανάγνωση της εικόνας και όχι στο περιεχόμενο ή στις δυνάμεις που τη γέννησαν».

Ο Παναγιώτης Πάγκαλος τοποθέτησε τις μαθηματικές εξισώσεις στον καμβά επηρεασμένος από τον Πουανκαρέ, ο οποίος ανέφερε ότι οι μαθηματικοί αναζητούν λύσεις ‘χρήσιμες και πανέμορφες συνάμα’. Προσπαθούσα πάντα να αντιληφθώ πώς λειτουργεί το μυαλό ενός μαθηματικού σε σχέση με το κάλλος, κάτι που δεν μπορούσα να κατανοήσω γιατί όπως δεν γνωρίζω γιαπωνέζικα δεν γνωρίζω και τη γλώσσα των μαθηματικών. Θα μπορούσα να δω τα γιαπωνέζικα μόνο ως ιερογλυφικά, τα οποία στη σύνθεσή τους ενδεχομένως να μου προκαλούσαν κάποιο ερέθισμα, αλλά αυτό είναι άνευ σημασίας. Σημασία έχει ότι ο στόχος μου ήταν εντελώς διαφορετικός: να αποδείξω δηλαδή ότι η εικόνα δεν πρέπει να κρίνεται αβίαστα, καθόσον ένας απλός και αδαής παρατηρητής της Mona Lisa του Leonardo da Vinci ή της Guernica του Picasso κατ’ ουσία βλέπει πάλι ιερογλυφικά και δεν είναι ικανός να αποφανθεί επί της αισθητικής αξίας του έργου. Έχει απλώς αποκτήσει ένα δικαίωμα καθ’ υπέρβαση των κανόνων της Τέχνης και του αισθητικού λεξιλογίου, διότι έτσι γεμίζουν τα μουσεία με ορδές τηλεκατευθυνόμενων καταναλωτών πολιτισμικών αγαθών. Η συλλογή και αναπαραγωγή των μαθηματικών εκφράσεων μου πήρε πολύ χρόνο για να ολοκληρωθεί. Αν παρατηρήσετε, ο τρόπος με τον οποίο είναι αποτυπωμένες επάνω στον καμβά είναι σαν να έχουν εκτυπωθεί από το τυπογραφείο. Όμως έχουν γίνει όλες με το χέρι και με διάφορες χειρονακτικές μεθόδους, για να καταλήξω τελικά να αποδώσω με τέμπερες το αποτέλεσμα μιας μηχανής που θα εκτύπωνε μαθηματικά σύμβολα».

Ο Παναγιώτης Πάγκαλος

Η έκθεση εγκαινιάστηκε την Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου στο Πολύεδρο και θα διαρκέσει μέχρι την Πέμπτη 1^η Οκτωβρίου. Τη βραδιά των εγκαινίων μίλησαν ο Ευτύχης Παπαδοπετράκης, Μαθηµατικός, Καθηγητής Πανεπιστηµίου Πατρών, ο Φώτης Κοντοµίχος, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Μεταδιδάκτορας ερευνητής Πανεπιστηµίου Πατρών και Πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων νομού Αχαΐας, Ανδρέας Λάζαρης, οι οποίοι έδωσαν το έναυσμα για έναν δημιουργικό διάλογο με το κοινό.

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ, αρχιτέκτων, διδάκτωρ Αρχιτεκτονικής, ιστορικός Αρχιτεκτονικής. Διδάσκων επί συμβάσει στο Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών (από το 2013). Καθηγητής Σύμβουλος (ΣΕΠ) στην Ιστορία των Τεχνών στην Ευρώπη στο Πρόγραμμα «Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό» στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (από το 2009). Διδάσκων επί συμβάσει στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών (2008-2013). Μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής. Μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Αισθητικής. Αντιπρόεδρος ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας. Μέλος του Σ.Α.Δ.Α.Σ. – Π.Ε.Α. Μέλος του ευρωπαϊκού δικτύου Ιστορίας Αρχιτεκτονικής (EAHN). Μέλος της διδακτικής ομάδας του διεθνούς εργαστηρίου αστικού σχεδιασμού VILLARD. Έχει βραβευθεί σε διεθνείς διαγωνισμούς και έχει συμμετάσχει ως προσκεκλημένος ομιλητής σε διεθνή συνέδρια και μεταπτυχιακά προγράμματα. Έχει δημοσιεύσει κεφάλαια σε βιβλία, έρευνες και άρθρα για τη σύγχρονη ιστορία της αρχιτεκτονικής σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά με επιστημονικές επιτροπές, σε πρακτικά διεθνών συνεδρίων και συλλογικούς τόμους.