Tαινίες του Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας στο πρόγραμμα του φετινού Γαλλόφωνου Φεστιβάλ

Το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας με χαρά αποδέχθηκε την τιμητική πρόταση του 16^ου Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου να παρουσιάσει μια επιλογή ταινιών στη φετινή διοργάνωση που θα ξεκινήσει την ερχόμενη Πέμπτη 19 Μαρτίου 2015 στην Αθήνα ενώ στις 26/3/2015 θα μεταφερθεί στην Θεσσαλονίκη.

Στόχος της επιλογής είναι να αναδείξει τον τρόπο με τον οποίο ο Γαλλόφωνος κινηματογράφος έχει συμβάλει στην διαμόρφωση, την εξέλιξη και την ανάδειξη της σχέσης του κινηματογράφου και της οπτικής ανθρωπολογίας, η οποία ενθαρρύνει τον διαπολιτισμικό διάλογο και προτείνει διαφορετικούς τρόπους να σκεφτόμαστε τον κόσμο.

Στην προσπάθεια μας να προβάλλουμε ένα ενδεικτικό και ταυτόχρονα ουσιαστικό πρόγραμμα, βρεθήκαμε μπροστά σε αυτονόητες επιλογές όπως θεωρούμε την παρουσία του Ζαν Ρους, το έργο του οποίου έχει ταυτιστεί με τον εθνογραφικό κινηματογράφο αλλά κατάφερε να ξεπεράσει τα όριά του και να επηρεάσει τελικά και άλλες εκφάνσεις της 7ης τέχνης, όπως αναφέρει το σχετικό δελτίο Τύπου. Η επιλογή, βέβαια, μιας ταινίας από την πλούσια και σημαντική φιλμογραφία του είναι πάντα δύσκολη, όμως η θέση που το «Εγώ, Ένας Μαύρος» κατέχει στο έργο του μεγάλου αυτού δημιουργού και το πόσο επίκαιρο φαίνεται να είναι ακόμα και σήμερα, μας οδήγησαν τελικά σε μια ευχάριστα «αναγκαστική» επιλογή.

Ο γαλλόφωνος κινηματογράφος που σχετίζεται με τον εθνογραφικό κρύβει και εκπλήξεις όπως το άγνωστο σε πολλούς πειραματικό ντοκιμαντέρ «Ξενοδοχείο Monterey» της πρωτοπόρου δημιουργού Σαντάλ Άκερμαν, που γυρίστηκε το 1972, και το αριστουργηματικό «Χωρίς Ήλιο» του Κρις Μαρκέρ του 1983. Αυτές οι φαινομενικά ασύνδετες επιλογές με τον κλασικό εθνογραφικό κινηματογράφο, συμβολίζουν, μαζί με άλλα έργα των δυο αυτών περιόδων (πέρα από τα όρια του γαλλόφωνου κινηματογράφου) τις μεγάλες αλλαγές που πραγματοποιούνταν τόσο στον ακαδημαϊκό χώρο όσο και στον κινηματογραφικό.

Το τέλος της αποικιοκρατίας, τα κινήματα του φεμινισμού και της οικολογίας θα επηρεάσουν όλους τους τομείς των κοινωνικών επιστημών τη δεκαετία του ’70, φυσικά μαζί και την κοινωνική ανθρωπολογία, ενώ το κίνημα της «Πολιτισμικής Κριτικής» στην αμέσως επόμενη δεκαετία θα φέρει στο προσκήνιο πολλά θέματα όπως τη θέση του σώματος, του φύλου, της μνήμης στην κοινωνική έρευνα αλλά και στην απεικόνισή τους στο κινηματογράφο.

Το ντοκιμαντέρ επηρεάζεται φυσικά και αυτό, και έτσι παρατηρούμε πολλά έργα και δημιουργούς που προσπαθούν να σκεφτούν και να εφαρμόσουν νέες προσεγγίσεις πάνω σε αυτές τις ήδη γνωστές θεματικές. Είναι η περίοδος που ο κινηματογράφος της παρατήρησης θα πάρει νέο περιεχόμενο, ενώ θα αναγνωριστεί και επίσημα ο χώρος της οπτικής ανθρωπολογίας στο ακαδημαϊκό περιβάλλον.

Φιλοδοξία μας, λοιπόν, ήταν να ταξιδέψουμε σε διάφορες πλευρές του εθνογραφικού κινηματογράφου και να φτάσουμε μέχρι και το ελπιδοφόρο μέλλον του που εκφράζεται με τις φοιτητικές ταινίες νέων ερευνητών. Αυτό είναι και το στοιχείο που κάθε χρόνο μέσα από το πρόγραμμα του Φεστιβάλ μας προσπαθούμε να αναδείξουμε περισσότερο.

Οι φοιτητικές ταινίες αποτελούν μια πολύ σημαντική αλλαγή των τελευταίων δεκαετιών αφού γεννιούνται μέσα σε ακαδημαϊκό περιβάλλον αποτελώντας τη διπλωματική εργασία των φοιτητών σε ειδικά μεταπτυχιακά προγράμματα. Η επιλογή μέσα από ένα πολύ μεγάλο αριθμό ταινιών ήταν φυσικά και εδώ δύσκολη, αλλά η απαραίτητη σύνδεση με το γαλλόφωνο κινηματογράφο μάς οδήγησαν στην απόφαση να περιοριστούμε και να επικεντρωθούμε στις αναπαραστάσεις μιας χώρας, του Καμερούν.

Κλείνοντας, θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τον Olivier Descottes, την Élise Jalladeau και όλη την ομάδα του Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου για την εμπιστοσύνη τους και την άψογη συνεργασία μας φέτος αλλά και όλα τα χρόνια ύπαρξης του Φεστιβάλ, τονίζεται στην σχετική ανακοίνωση/δελτίο Τύπου.

Student Ethnographic Films: Focus on Cameroon - Φοιτητικές Εθνογραφικές Ταινίες: Ματιά Στο Καμερούν

Europaland

του Balz Andrea Alter

Cameroon, Switzerland | Καμερούν, Ελβετία

English, French, Ewondo | Αγγλικά, Γαλλικά, Εγόντο

2010, 30’

University of Basel

Η ταινία καταπιάνεται με το ζήτημα της εικόνας που οι νεαροί Καμερουνέζοι σχηματίζουν για την Ευρώπη: αντιλαμβάνονται την Ευρώπη ταυτόχρονα ως τον επίγειο παράδεισο, αλλά και ως την πηγή της αφρικανικής δυστυχίας. Η ταινία ακολουθεί τον ανερχόμενο Καμερουνέζο ρέγγε καλλιτέχνη Οτού Οτού Αντρέ Ροντρίγκε, μεταφέροντας τον θεατή σε μια διαδρομή μέσα από τον κοινωνικό συμβολισμό της Ευρώπης ως της “γουάιτμανς κόντρι” (χώρας του λευκού).

Προβολή: Σάββατο 21 Μαρτίου | 17:00 | Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος (Σίνα 31).

Noise That Brings Money | Θόρυβος που Φέρνει Χρήματα

by Konrad Pilot, Νορβηγία

French, Fulfulde | Γαλλικά, Φούλα

2013, 41'

University of Tromsø.

Στην αγορά σιδηρουργίας στη Μαρούα, στην περιοχή Φαρ Νορθ του Καμερούν, τα σφυριά ηχούν όλη τη μέρα. Εδώ, οι ντόπιοι σιδεράδες μετατρέπουν παλιοσίδερα σε αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Σώματα αυτοκινήτων γίνονται καρότσια, τροχοί φορτηγών μεταμορφώνονται σε αλέτρια, και μικρότερα κομμάτια παλιοσίδερων καταλήγουν να γίνουν κουτάλια. Η ταινία είναι το πορτρέτο του Ακαμπάρ, ενός νεαρού, ευρηματικού σιδηρουργού, ο οποίος κυνηγά το όνειρό του να εκμοντερνίσει το εργαστήριό του και να ιδρύσει μια επιχείρηση σιδηρουργίας.

Ακολουθώντας τον Ακαμπάρ στο εργαστήριό του, στο σπίτι με την οικογένειά του, σε συναντήσεις και εκθέσεις, το «Θόρυβος που Φέρνει Χρήματα» παρουσιάζει την επίμονη μάχη ενός ατόμου να πραγματοποιήσει τα όνειρά του, φέρνοντας φαινομενικά μη χρησιμοποιήσιμα κομμάτια σιδήρου πίσω στη ζωή.

Προβολή: Σάββατο 21 Μαρτίου | 17:00 | Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος (Σίνα 31)

Together as One | Μαζί Σαν Ένα

του Kilian Lamtur Tanlaka, Norway, Cameroon | Νορβηγία, Καμερούν

Lamnso/ Λάμνσο

2013, 12’

University of Tromsø.

Η ταινία αναδεικνύει την κοινωνική χρήση του καρυδιού κόλα (kola) στην κοινωνία των Nso’, που είναι το μεγαλύτερο βασίλειο της περιοχής Western Grassfields και μια εθνοτική ομάδα στην βορειοανατολική γωνία της Βορειοδυτικής περιοχής του Καμερούν, που αποτελείται από Χριστιανούς, Μουσουλμάνους και υποστηρικτές «παραδοσιακών» θρησκευτικών πεποιθήσεων.

Το καρύδι κόλα είναι ένα αντικείμενο γύρω από το οποίο εκφράζεται το συναίσθημα, η εμπειρία, η αίσθηση και η ζώσα πραγματικότητα τού να ανήκεις κάπου, να μοιράζεσαι της ενότητας, της φιλίας και της ειρήνης. ο καρύδι κόλα, έτσι, παίζει ένα σημαντικό ρόλο φέρνοντας κοντά ποικίλους ανθρώπους μαζί, ασχέτως της θρησκείας, του χωριού, της γειτονιάς ή των σκέψεών τους. Με αυτήν την έννοια, το καρύδι κόλα δημιουργεί μια αίσθηση σύμπνοιας, συντροφικότητας, μια αίσθηση ότι ανήκεις κάπου.

Προβολή: Σάββατο 21 Μαρτίου | 17:00 | Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος (Σίνα 31).

Moi, Un Noir | Εγώ, Ένας Μαύρος

του Jean Rouch

France | Γαλλία

French | Γαλλικά

1958, 73’.

Μια δουλειά-ορόσημο για τον κινηματογράφο τεκμηρίωσης, το «Εγώ, Ένας Μαύρος» είναι η ταινία που όρισε την απομάκρυνση του Ζαν Ρους από την παραδοσιακή εθνογραφία και την μετακίνησή του προς πιο συνεργατικές και αυτοσχεδιαστικές στρατηγικές που αποκαλούσε «shared anthropology» και «ethnofiction». Το «Εγώ, Ένας Μαύρος» απεικονίζει μια συνηθισμένη εβδομάδα στις ζωές ανδρών και γυναικών από τον Νίγηρα που έχουν μεταναστεύσει στην Ακτή Ελεφαντοστού για δουλειά. Η ταινία συλλαμβάνει τις λύπες και τις σποραδικές χαρές των μεταναστών σε όλη τους την ψυχολογική πολυπλοκότητα, αντιπαραθέτοντας φανταστικές σκηνές με τις απογοητεύσεις της φτωχικής καθημερινής τους ζωής.

Προβολή: Σάββατο 21 Μαρτίου | 18:30 | Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος (Σίνα 31).

Hôtel Monterey | Ξενοδοχείο Monterey

της Chantal Akerman

Belgium, USA | Βέλγιο, ΗΠΑ

French | Γαλλικά

1972, 65’.

Γυρισμένο στη Νέα Υόρκη το 1971, όταν η εντυπωσιακά ταλαντούχα και τολμηρή 21χρονη σκηνοθέτης του ανακάλυπτε την πειραματική σκηνή, το «Ξενοδοχείο Monterey» είναι η ταινία που εκτόξευσε την καριέρα της Σαντάλ Άκερμαν. Θυμίζοντας τους πίνακες των Βερμέερ, Χόπερ και Χάμερσοϊ, η Άκερμαν αποτυπώνει ένα ετοιμόρροπο και κάπως ρυπαρό ΝεοΥορκέζικο ξενοδοχείο κατά τη διάρκεια μιας νύχτας.

Το κτίριο χωρίζεται σε μία σειρά προσεκτικά σχεδιασμένων και υπέροχα φωτισμένων πλάνων και λήψεων που ακολουθούν την ανάβαση της κάμερας προς την οροφή και το χάραμα μέσα από ανελκυστήρες, διαδρόμους και δωμάτια, στρίβοντας σε σκοτεινές γωνίες, σταματώντας να αναλογιστούν κατά τα άλλα κοινότυπες λεπτομέρειες και απολαμβάνοντας στην παραδοξότητα του συνηθισμένου. Είναι η πεμπτουσία της ιδέας του κινηματογράφου ως εμπειρίας, και απλώς κάτι που δεν πρέπει να χάσετε.

Προβολή: Σάββατο 21 Μαρτίου | 20:00 | Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος (Σίνα 31).

Sans Soleil | Χωρίς Ήλιο

του Chris Marker

France | Γαλλία

French, English, Japanese | Γαλλικά, Αγγλικά, Ιαπωνικά

1983, 100’.

Ένα πρωτοποριακό ταξιδιωτικό ημερολόγιο ελεύθερης μορφής, ένα περίπλοκο ταξίδι στο χρόνο και τη μνήμη, μία ριζοσπαστική δουλειά mixed media, ένα προσωπικό κινηματογραφικό δοκίμιο, ένα αριστούργημα: το «Χωρίς Ήλιο» του Κρις Μαρκέρ δεν επιδέχεται κατηγοριοποίησης κι όμως μοιάζει πιο επίκαιρο και ευφάνταστο με το πέρασμα του χρόνου. Η ταινία περιπλανιέται από την Αφρική ως την Ιαπωνία, με οδηγό το συνειρμικό μοντάζ και μία αφηγήτρια δίχως όνομα, η οποία διαβάζει τους στοχασμούς ενός (μη υπαρκτού) ταξιδιώτη, που θέτουν ερωτήματα για την ανθρώπινη εμπειρία, τις λεπτές αποχρώσεις της μνήμης και της αντίληψης, καθώς και την κοινοτυπία της ζωής. Θα αλλάξει την άποψή σας για το τι μπορεί να είναι ένα ντοκιμαντέρ.

Προβολή: Σάββατο 21 Μαρτίου | 21:30 | Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος (Σίνα 31).