Λογοτεχνικό αφιέρωμα στο Νίκο Γκάτσο από τους φοιτητές του Πανεπιστημίου Πατρών

Ένα αφιέρωμα στον σπουδαίο ποιητή, μεταφραστή και στιχουργό Νίκο Γκάτσο που έζησε από το 1911 έως το 1992, θα πραγματοποιήσει το λογοτεχνικό τμήμα των Πολιτιστικών Ομάδων των Φοιτητών του Πανεπιστημίου Πατρών το ερχόμενο Σάββατο 9 Μαρτίου 2013 στις 20.30 στο χώρο των Πολιτιστικών Ομάδων στην οδό Αλεξίου Υψηλάντου απέναντι από την πλατεία Μαρκάτου.

Ο Νίκος Γκάτσος είχε γεννηθεί από αγροτική οικογένεια στην Αρκαδία. Σε ηλικία πέντε ετών έμεινε ορφανός από πατέρα, ο οποίος ήταν από τους πρώτους μετανάστες στην Αμερική και πέθανε πάνω στο πλοίο ταξιδεύοντας στον Ατλαντικό.

Τέλειωσε το Γυμνάσιο στην κοντινή Τρίπολη, όπου γνώρισε τα λογοτεχνικά βιβλία, τις μεθόδους αυτοδιδασκαλίας ξένων γλωσσών, το θέατρο και τον κινηματογράφο. Έτσι, όταν το 1930 μετέβη στην Αθήνα για να εγγραφεί στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ήξερε αρκετά καλά Αγγλικά και Γαλλικά, είχε μελετήσει τον Παλαμά, τον Σολωμό και το δημοτικό τραγούδι και παρακολουθούσε τις νεωτεριστικές τάσεις στην ποίηση της Ευρώπης.

Στην Αθήνα εγκαταστάθηκε με τη μητέρα του και την αδερφή του και άρχισε να έρχεται σε επαφή με τους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής. Πρωτοδημοσίευσε ποιήματά του στα περιοδικά "Νέα Εστία" (1931-32) και "Ρυθμός" (1933).

Καθοριστική υπήρξε η γνωριμία του με τον Οδυσσέα Ελύτη το 1936 ενώ συνδέθηκε με το ρεύμα του ελληνικού υπερρεαλισμού.

Η ποιητική σύνθεση του «Αμοργός» (Αετός, 1943) θεωρείται κορυφαία δημιουργία του ελληνικού υπερρεαλισμού με τεράστια επίδραση στους νεότερους ποιητές. Έκτοτε δημοσίευσε τρία ακόμη ποιήματα, το "Ελεγείο" (1946, περ. Φιλολογικά Χρονικά) και το "Ο ιππότης κι ο θάνατος" (1947, περ. Μικρό Τετράδιο), που από το 1969 και μετά περιέχονται στο βιβλίο "Αμοργός", και το "Τραγούδι του παλιού καιρού" αφιερωμένο στον Γιώργο Σεφέρη.

Ο Γκάτσος ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μετάφραση θεατρικών έργων, κυρίως για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης και του Λαϊκού Θεάτρου. Αφορμή υπήρξε το έργο "Ματωμένος γάμος" του Ισπανού ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, που το μετέφρασε το 1943, εκδόθηκε από τον Ίκαρο το 1945 και ανέβηκε από τον Κάρολο Κουν στο Θέατρο Τέχνης το 1948.

Παράλληλα και για βιοποριστικούς λόγους συνεργάστηκε με την «Αγγλοελληνική επιθεώρηση» ως μεταφραστής και με την Ελληνική Ραδιοφωνία ως μεταφραστής, διασκευαστής και ραδιοσκηνοθέτης.

Η μεγάλη συνεισφορά του Γκάτσου, ωστόσο, είναι στο τραγούδι ως στιχουργού. Έφερε την ποίηση στον στίχο και κατάφερε να δώσει, κυρίως μέσω της συνεργασίας του με τον Μάνο Χατζιδάκι, τον κανόνα του ποιητικού τραγουδιού. Συνεργάστηκε, επίσης, με τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Σταύρο Ξαρχάκο, τον Δήμο Μούτση, τον Λουκιανό Κηλαηδόνη, τον Χριστόδουλο Χάλαρη, καθώς και με νεώτερους συνθέτες.

Γράφοντας συνήθως πάνω στη μελωδία, με πρώτο το «Χάρτινο το φεγγαράκι», τα τραγούδια του μίλησαν στις καρδιές του κόσμου. Άλλα κυκλοφόρησαν μεμονωμένα σε δισκάκια 45 στροφών κι άλλα ως αυτούσιοι κύκλοι όπως η "Μυθολογία" (1965), το "Ένα μεσημέρι" (1966), η "Επιστροφή" (1970), το "Σπίτι μου σπιτάκι μου" (1972), οι "Δροσουλίτες" το 1975, η "Αθανασία" (1976), το "Ρεμπέτικο" (1983), η "Ενδεκάτη εντολή" (1985), κ.α.

Το σύνολο του στιχουργικού του έργου βρίσκεται συγκεντρωμένο στον τόμο "Όλα τα τραγούδια" (εκδόσεις Πατάκη, 1999).

Ποιήματα και στίχοι του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Δανέζικα, Ισπανικά, Ιταλικά, Καταλανικά, Κορεατικά, Σουηδικά, Τουρκικά, Φινλανδικά.

Το 1987 τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του, ενώ το 1991 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Αντεπιστέλλοντος Μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων της Βαρκελώνης για τη συμβολή του στη διάδοση της Ισπανικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα.

Η φωτό είναι από το musicheaven.gr.