Η ταινία της Μαρίας Ηλιού «Σμύρνη, η καταστροφή μίας κοσμοπολίτικης πόλης 1920-1922» τελεί υπό την αιγίδα της Προεδρίας της Δημοκρατίας
Στην Πάτρα, στα Ster Cinemas στη Βέσο Μάρε, προβάλλεται από σήμερα Πέμπτη 13/9/2012 ταυτόχρονα και με την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη η αξιόλογη Eλληνική ταινία «Σμύρνη, η καταστροφή μίας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922» που έχει σκηνοθετήσει η Μαρία Ηλιού. Η κινηματογραφική προβολή του Αγγλόφωνου ιστορικού ντοκιμαντέρ που συμπίπτει με την επέτειο των 90 χρόνων φέτος από την τραγική σελίδα της Μικρασιατικής καταστροφής και της πυρπόλησης της Σμύρνης, τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια και προορίζεται εκτός από τις κινηματογραφικές αίθουσες να προβληθεί και σε μαθητές σχολείων, σε πολλά μέρη της Ελλάδας, ανάμεσα τους και η Πάτρα.
Η ταινία περιγράφει την άνοδο και την πτώση της κραταιάς, πολυεθνικής Σμύρνης από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα μέχρι τα θλιβερά γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής το 1922.
Όπως έγραψε ο Χρήστος Μήτσης στο περιοδικό «Αθηνόραμα» πρόκειται για ένα ακαδημαικό, επεξηγηματικό και άρτιας παραγωγής ιστορικό ντοκιμαντέρ-ντοκουμέντο το οποίο προβλήθηκε με μεγάλη επιτυχία για 3 μήνες στο Μουσείο Μπενάκη, φτάνοντας τους σχεδόν 50.000 θεατές. Πρόκειται για μία στρωτή ταινία με τηλεοπτικής λογικής αφήγηση, πλήθος πληροφοριών και εικόνων και τεκμηριωμένες απόψεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα η Σμύρνη που βρίσκεται 9 χιλιόμετρα από την Κρήνη (σημερινό Τσεσμέ) απέναντι από την πόλη της Χίου, είναι η 3η μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη της Τουρκίας με 3 εκατομμύρια διακόσιες χιλιάδες κατοίκους. Μέχρι πριν τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922 η Σμύρνη (μόνο η πόλη) αριθμούσε 370.000 κατοίκους, εκ των οποίων οι 165.000 ήταν Έλληνες, 80.000 Οθωμανοί Τούρκοι, 55.000 Εβραίοι, 40.000 Αρμένιοι, 6.000 Λεβαντίνοι και 30.000 διάφοροι άλλοι ξένοι.
Επικρατούσα γλώσσα ήταν η ελληνική εκ της οποίας η πόλη είχε ένα καθαρό ελληνικό χρώμα με σχετικά ανεπτυγμένο εμπόριο και πολιτιστικές εκδηλώσεις, έτσι ώστε ν΄ αποκαλείται από τους Τούρκους ως «Γκιαούρ Ιζμίρ- Σμύρνη των απίστων».
«Κάποτε υπήρχε μια πολύ όμορφη πόλη, η Σμύρνη. Και μετά καταστράφηκε…».
Από το πρώτο κιόλας πλάνο του Αιγαίου, ενώ πέφτουν οι τίτλοι, από τα πρώτα κιόλας λόγια, γνωρίζει πολύ καλά ο θεατής ότι το ντοκιμαντέρ της Μαρίας Ηλιού «Σμύρνη - Η καταστροφή μιας κοσμοπολίτης πόλης 1900 -1922» θα «καθίσει» μέσα στη ψυχή του.
Όπως σημειώνει ο Γιάννης Ζουμπουλάκης στην κριτική του στο «Βήμα», «η ιστορία της Σμύρνης, αυτής της μαγικής πόλης στα παράλια της Τουρκίας, σε αντιδιαστολή με την εφιαλτική, απόλυτη καταστροφή της μέσα από πλάνα που δεν έχουν παρουσιαστεί στο παρελθόν, τι, αν όχι ποικιλία συναισθημάτων, θα μπορούσε να προκαλέσει; Περιέργεια, πόνο, τρόμο, θλίψη, ακόμη και αγωνία παρ' ότι γνωρίζουμε εκ των προτέρων το αποτέλεσμα.
Κι όμως, κάποτε, πριν από το 1922, όταν οι Τούρκοι την έκαψαν ολοσχερώς, “ήταν μια διασκέδαση να ζεις στη Σμύρνη, αρκεί να είχες διάθεση για δουλειά” όπως ακούμε να λέει η ιστορικός Βικτόρια Σολωμονίδου. Η Σμύρνη ήταν το σημείο συνάντησης Ανατολής - Δύσης, ο ορισμός της κοσμοπολίτικης πόλης, ένα από τα διαμάντια του Αιγαίου πελάγους μαζί με τη Θεσσαλονίκη και την Κωνσταντινούπολη. Πανσπερμία εθνικοτήτων και γλωσσών, Έλληνες, Αρμένιοι, Εβραίοι, Αμερικανοί, Τούρκοι, τζαζ, οπερέτες, κλασική μουσική, άνθηση του εμπορίου. Υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η ελληνική συνοικία της Σμύρνης ήταν η πλουσιότερη όλων και οι Έλληνες ήθελαν να δείχνουν τα πλούτη τους.
Αλλά ως Έλληνες ήταν επίσης αδύναμοι στο να προβλέψουν την επερχόμενη καταστροφή που άρχισε να φαίνεται όταν το όραμα του Ελευθερίου Βενιζέλου να ενώσει όλους τους Έλληνες της Διασποράς παρέμεινε όραμα. “Από το 1912 μέχρι το 1922 η Σμύρνη ζούσε με δανεικό χρόνο. Σε συνδυασμό με την εθνικιστική έξαρση των Νεότουρκων η αντίστροφη μέτρηση είχε αρχίσει” ακούγεται να λέει ο ιστορικός του Πανεπιστημίου του Χάβερφορντ Αλέξανδρος Κιτροέφ που είναι και ο επιστημονικός σύμβουλος και συνεργάτης της Μαρίας Ηλιού στην ταινία.
Εμπλέκοντας τις προσωπικές μαρτυρίες ανθρώπων που είδαν με τα μάτια τους την καταστροφή ή την «κληρονόμησαν» από συγγενικά πρόσωπά τους, με την αφήγηση επιστημόνων ιστορικών αλλά και του ειδικού στο ζήτημα της Σμύρνης Βρετανού μυθιστοριογράφου Τζάιλς Μίλτον («Χαμένος παράδεισος»), η Μαρία Ηλιού έφτιαξε μια αξιοζήλευτη ταινία στην οποία σημαίνοντα ρόλο παίζει η σπανιότατη ταινία του Ρόμπερτ Νταβιντιάν ο οποίος και κινηματογράφησε την καταστροφή (η κόπια βρέθηκε στο Λος Άντζελες και συντηρήθηκε στην Ουάσιγκτον).
Η ταινία όπως σημειώνει ο Γιάννης Ζουμπουλάκης, καταφέρνει να δείξει με πολύ γλαφυρό τρόπο την καταστροφή έτσι όπως πάντα τη φανταζόμασταν αλλά ενδεχομένως κάποιοι ποτέ να μη νιώσαμε. Σε στοιχειώνει, όπως και η φράση του Αμερικανού διπλωμάτη Τζορτζ Χόρτον που έζησε την καταστροφή της πόλης της Σμύρνης το 1922, «η εικόνα που έχω στη μνήμη μου από τη Σμύρνη είναι ότι ντρέπομαι που ανήκω στο ανθρώπινο είδος…».
*Στο Μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα προβάλλεται και η δεύτερη ταινία για την Σμύρνη της Μαρίας Ηλιού, «Διωγμός και ανταλλαγή πληθυσμών: Τουρκία - Ελλάδα: 1922- 1923»).
Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr
