Είναι εφικτή η καταπολέμηση της αισχροκέρδειας και η μείωση των φόρων;

Σε πρόσφατες δηλώσεις του, ο Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών παρουσίασε ένα φιλόδοξο σχέδιο για την ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας. Ανάμεσα στους κεντρικούς στόχους που ανέδειξε περιλαμβάνονται η τόνωση της εξωστρέφειας, η προσέλκυση επενδύσεων, η αύξηση της ανταγωνιστικότητας, η καινοτομία, η ψηφιοποίηση, η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και η στήριξη της υγιούς επιχειρηματικότητας. Όλα αυτά αποσκοπούν σε ένα πιο ευοίωνο μέλλον για τους πολίτες: περισσότερες και καλύτερες δουλειές, στήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.

Ωστόσο, δύο από τα πιο κρίσιμα ζητήματα που αγγίζουν άμεσα την καθημερινότητα των πολιτών —η καταπολέμηση της αισχροκέρδειας και η μείωση της φορολογίας— δεν είναι απλώς τεχνικά ζητήματα οικονομικής πολιτικής· είναι πολιτικές επιλογές με βαθύ κοινωνικό αντίκτυπο.

Η αισχροκέρδεια ως διαρθρωτικό πρόβλημα

Η ακρίβεια και η αισχροκέρδεια δεν είναι απλώς φαινόμενα της αγοράς. Είναι αποτέλεσμα ανεπάρκειας ελέγχων, στρεβλώσεων στον ανταγωνισμό και διαχρονικής αδυναμίας του κράτους να επιβάλει κανόνες. Η ελεύθερη αγορά δεν είναι ανεξέλεγκτη αγορά. Χρειάζεται αποτελεσματική εποπτεία, διαφάνεια και σοβαρές κυρώσεις όταν παραβιάζεται το δημόσιο συμφέρον. Εάν η κυβέρνηση δεν ενισχύσει δραστικά τους ελεγκτικούς μηχανισμούς και δεν επιβάλει αυστηρά πρόστιμα σε όσους αισχροκερδούν, οι πολίτες θα συνεχίσουν να πληρώνουν ακριβά ακόμη και τα βασικά αγαθά.

Η φορολογία και το όριο της μείωσης

Η μείωση των φόρων είναι ένας θεμιτός στόχος, ιδιαίτερα σε μια χώρα με ιστορικά υψηλά ποσοστά φορολόγησης. Όμως, το ερώτημα είναι: ποιοι φόροι θα μειωθούν, για ποιους και με ποιο κόστος; Αν η μείωση των φόρων γίνεται χωρίς ισοδύναμα μέτρα ή χωρίς αύξηση των δημοσίων εσόδων από άλλες πηγές (όπως η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής), τότε απειλείται η χρηματοδότηση κρίσιμων κοινωνικών παροχών. Η εξίσωση είναι λεπτή και απαιτεί ισορροπία: λιγότεροι φόροι για τους συνεπείς και τους ασθενέστερους, χωρίς να διαλύεται το κράτος πρόνοιας.

Εφικτοί στόχοι ή ευχολόγιο;

Οι εξαγγελίες του Υφυπουργού κινούνται σε θετική κατεύθυνση και δείχνουν ένα πλαίσιο που μπορεί, θεωρητικά, να μετασχηματίσει την ελληνική οικονομία. Όμως, χωρίς αποφασιστικότητα στη ρύθμιση της αγοράς και χωρίς κοινωνικά δίκαιες φορολογικές παρεμβάσεις, κινδυνεύουν να μείνουν στο επίπεδο των προθέσεων. Η εμπιστοσύνη των πολιτών κερδίζεται με πράξεις, όχι με διακηρύξεις.

Το στοίχημα, επομένως, για την κυβέρνηση είναι διπλό: να δώσει απτά αποτελέσματα στον περιορισμό της αισχροκέρδειας και να πετύχει μείωση φόρων χωρίς να διακινδυνεύσει την κοινωνική συνοχή. Αν το καταφέρει, θα έχει πετύχει κάτι πολύ σημαντικό. Αν όχι, τότε οι υποσχέσεις θα προστεθούν σε έναν μακρύ κατάλογο ανεκπλήρωτων εξαγγελιών.