Φρούρια της Ιστορίας: Τα Κάστρα της Δυτικής Ελλάδας

Συνυφασμένο με την ιστορία της πόλης και με αδιάλειπτη παρουσία επί αιώνες, το κάστρο της Πάτρας, χτισμένο στους πρόποδες του όρους Παναχαϊκού και με την ίδρυσή του να τοποθετείται στον 6ο μ.Χ. αιώνα, θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα και τα πιο επιβλητικά μνημεία της Αχαΐας.

Το Κάστρο, που αποτελείται από δύο μέρη, τον διευρυμένο τριγωνικό εξωτερικό περίβολο με πύργους και προμαχώνες και τον εσωτερικό περίβολο, ο οποίος υψώνεται στην βορειανατολική του γωνία και ονομάζεται και εξαπύργιο καθώς φέρει 6 πύργους-προμαχώνες περιμετρικά, περικλείει μια έκταση 23 στρεμμάτων.

Χτισμένο από τον Ιουστινιανό, στα ερείπια της εκεί αρχαίας ακρόπολης, που αποτέλεσαν και οικοδομικό υλικό για την ανέγερσή του, γνώρισε κατακτητές και επιδρομείς (Φράγκοι, Ενετοί, Τούρκοι και Γάλλοι κάποιοι εξ αυτών), πέρασε ισχυρούς σεισμούς και ταραχές, παρεμβάσεις και προσθήκες και διασώθηκε αλώβητο σχεδόν ως τις μέρες μας, αποτελώντας τοπόσημο και στολίδι της αχαϊκής πρωτεύουσας.

Οκτακόσια μέτρα από την ακτή, δίπλα στο παρακείμενο δασύλλιο της άνω πόλης, με θέα που κόβει την ανάσα, παραμένει άγρυπνος φρουρός της Πάτρας, λειτουργώντας ως επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος, αλλά και ως τόπος φιλοξενίας πολιτιστικών εκδηλώσεων χάρη στο ανεγερμένο μικρό θέατρο που φιλοξενείται στο εσωτερικό του.

Αγέρωχο, καλοδιατηρημένο και αριστοτεχνικό δείγμα φρουριακής αρχιτεκτονικής, το κάστρο της Ναυπάκτου αγκαλιάζει την πόλη και δικαιωματικά συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα οχυρωματικά μνημεία της χώρας.

Επιτηρώντας την πόλη από υψόμετρο περίπου 200 μέτρων, στην κορυφή ενός πυραμοειδούς λόφου, με τις μεγαλοπρεπείς του επάλξεις, φέρει δύο βραχίονες που, προσαρμοσμένοι στην κλίση του εδάφους, κατηφορίζουν –ανατολικά ο ένας και δυτικά ο άλλος– και, στενεύοντας σταδιακά, περικλείουν με δύο πύργους την είσοδο του λιμανιού.

Αξιοπρόσεκτο δομικά και χωροταξικά είναι το γεγονός ότι τέσσερα εγκάρσια τείχη, ενώνοντας αυτούς τους δύο βραχίονες και σχηματίζοντας από την κορυφή του λόφου έως τη θάλασσα πέντε διαζώματα, δημιουργούσαν ουσιαστικά για λόγους αμυντικής τακτικής μικρότερα ανεξάρτητα φρούρια εντός του μεγάλου φρουρίου.

Η σημερινή του μορφή είναι απόρροια των ενετικών προσαρμογών, αν και οι οχυρώσεις του γνώρισαν πληθώρα κατασκευαστικών φάσεων από την αρχαιότητα έως και την Τουρκοκρατία.

Αξιοσημείωτα για τον επισκέπτη, η ακρόπολη, το χαρακτηριστικό λιμενόκαστρο, οι κυκλικοί και τετράγωνοι πύργοι, οι προμαχώνες και τα τείχη, που διατηρούνται κατά κύριο λόγο στο αρχικό τους ύψος, καθώς και το γεγονός ότι το κάστρο είναι τόσο γοητευτικά ενταγμένο στη ζωή της πόλης.

Γνωστό και ως «Καστέλι της Ρούμελης», αποτέλεσε οχυρό μεγάλης στρατηγικής σημασίας. Χτισμένο το 1500 στο στενότερο σημείο που συνδέει Πελοπόννησο και Στερεά Ελλάδα, το επάκτιο αυτό φρούριο ήταν επιφορτισμένο με τον έλεγχο της ναυσιπλοΐας στο θαλάσσιο αυτό πέρασμα –ιδίως επιβλέποντας την είσοδο και την έξοδο από και προς τον Κορινθιακό κόλπο– και υπήρξε μήλον της έριδος και αντικείμενο σύγκρουσης για Οθωμανούς και Ενετούς.

Το μνημείο με την εξαγωνική κάτοψη και τους πολυγωνικούς προμαχώνες στις γωνίες του περιβαλλόταν την εποχή της παντοδυναμίας του στις τρεις πλευρές του από θάλασσα και στο βόρειο τμήμα του από υγρή τάφρο. Έχοντας αντιμετωπίσει καταστροφές αλλά και ανακατασκευές στη μακρόχρονη ιστορική πορεία του, παραμένει καλά συντηρημένο, ενώ «προκαλεί» μια μεγάλη οπτική αντιπαράθεση μεταξύ σύγχρονης και αρχαίας αρχιτεκτονικής καθώς βρίσκεται στη σκιά της μεγαλειώδους γέφυρας του Ρίου-Αντιρρίου.

Τα τείχη του (πλάτους 4μ.), με τις 8 μέτρων επάλξεις τους, φιλοξενούν εντός τους, ιδίως το καλοκαίρι, πολιτιστικές εκδηλώσεις και προσφέρουν υπέροχη θέα στη Γέφυρα, στην Πάτρα και στο απέραντο γαλάζιο.

Επιβλητικό και καλοδιατηρημένο, σε περίοπτη και στρατηγική θέση, ατενίζοντας τον Αμβρακικό, το Ιόνιο και την Ήπειρο, είναι ένα από τα κορυφαία ακαρνανικά μνημεία και αποτελεί σήμα κατατεθέν της Βόνιτσας.

Έχει χαρακτηριστεί ως «προέχον βυζαντινόν μνημείον», είναι ανεγερμένο σε ύψωμα –σε σχήμα ελλειψοειδές, σε έκταση 100 περίπου στρεμμάτων και σε υψόμετρο 65 μέτρων–, με πολύ ισχυρό τείχος, και απόλυτα εναρμονισμένο με τη μορφολογία του λόφου ώστε να παραμένει κραταιό και απρόσβλητο.

Την αρχική φάση της δημιουργίας του τη συναντάμε στη Μέση Βυζαντινή περίοδο (τέλη 9ου έως μέσα 11ου αιώνα), ενώ οι καθοριστικές μετασκευές ή προσθήκες του απαντώνται κυρίως στον 17ο και 18ο αιώνα και οφείλονται περισσότερο στους Βενετούς.

Χωροταξικά, η διάταξή του ήταν η τυπική τριμερής των μεσοβυζαντινών καστροπολιτειών, με την άνω ακρόπολη, την κάτω ακρόπολη και την οχυρωμένη κάτω πόλη, που ήταν το επίκεντρο του αστικού βίου.

Πέρα από την απίστευτη θέα, ο επισκέπτης εντυπωσιάζεται από το σχεδόν κυκλικό εκκλησάκι, αφιερωμένο στην Αγία Σοφία, και από το πολύ προσεγμένο και ευδιάκριτο μονοπάτι εντός τον τειχών του κάστρου.

Αυτονόητα θεωρείται από τα καλύτερα σωζόμενα βυζαντινά και μεσαιωνικά κάστρα της Δυτικής Ελλάδας και της χώρας.

Το Χλεμούτσι, στην κορυφή ενός λόφου, στο χωριό Κάστρο, 6 χιλιόμετρα από την Κυλλήνη, στο δυτικότερο ακρωτήριο της Πελοποννήσου, επιβλέπει την πεδιάδα της Ηλείας, ατενίζει το Ιόνιο και θεωρείται το πιο χαρακτηριστικό δείγμα φράγκικου κάστρου της χώρας.

Χτισμένο σε στρατηγική θέση μεταξύ 1220 και 1223 από τον ηγεμόνα Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλεαρδουίνο, υπήρξε το ισχυρότερο φρούριο του πριγκιπάτου της Αχαΐας και, σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, ονομάστηκε από τους ιδρυτές του Clermont και κατά παραφθορά στα ελληνικά Χλεμούτσι, ενώ Βυζαντινοί, Καταλανοί, Ενετοί και Τούρκοι υπήρξαν μεταξύ των εκπορθητών του.

Μεσαιωνικό παλάτι με φρουριακό χαρακτήρα επί της ουσίας, καταλαμβάνοντας έκταση 15 περίπου στρεμμάτων και με το μέγιστο ύψος των εξωτερικών του τειχών να φτάνει τα 10 μέτρα, προστατεύεται από δύο καλοδιατηρημένους οχυρωματικούς περιβόλους, τον εξωτερικό –πολυγωνικού σχήματος– και τον εσωτερικό –με σχήμα ακανόνιστου εξαγώνου–, που είναι το κυρίως κάστρο.

Λειτουργώντας και ως πριγκιπική κατοικία, διέθετε αίθουσα θρόνου και δεξιώσεων, χώρους υποδοχής, πριγκιπικό παρεκκλήσι, μαγειρεία και κατάλυμα για τη φρουρά.

Από τα πλέον εντυπωσιακά στοιχεία του είναι το συγκρότημα των θολωτών αιθουσών γύρω από την εσωτερική αυλή όπως και το θεματικό μουσείο του, που αφορά εκθέματα αποκλειστικά της σταυροφορικής φράγκικης κατάκτησης στην περιοχή.

Ειδήσεις Τώρα

Οι 5 πιο ιστορικές Μονές της Αχαΐας

Οι 10 πιο όμορφες παραλίες της Αχαΐας

"Από τη Νεοκλασική Πάτρα στο Σύγχρονο Αστικό Τοπίο"- Τι θα δείτε περπατώντας στην πόλη

* Οι φωτογραφίες είναι από olympianland.gr