Ο «Επισκέπτης» πίσω από τις σκιές: Ποιος είναι ο αρχιτέκτονας της επίθεσης της Χαμάς κατά του Ισραήλ - Η τεράστια επιρροή του στο Μεσανατολικό

Στο πολύπλοκο τοπίο της Μέσης Ανατολής, όπου οι ιστορικές συγκρούσεις και οι μεταβαλλόμενες συμμαχίες έχουν αφήσει ανεξίτηλο σημάδι στην περιοχή, ορισμένα άτομα αναδεικνύονται σε κεντρικές προσωπικότητες στον συνεχιζόμενο αγώνα.

Ο Μοχάμεντ Ντέιφ είναι αναμφισβήτητα μια τέτοια προσωπικότητα, γνωστός για τον ρόλο του στην οργάνωση Χαμάς και τη συμμετοχή του σε γεγονότα που είχαν βαθύτατο αντίκτυπο στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση.

Η δυναμική του στη Μέση Ανατολή
Οι Financial Times αναφέρονται σε αυτόν ως ο «Επισκέπτης» και επιδιώκουν στην ανάλυσή τους να εμβαθύνουν στη ζωή και τη διαδρομή του ρίχνοντας φως στον άνθρωπο πίσω από τα πρωτοσέλιδα. Από τα πρώτα του χρόνια μέχρι την ηγεσία του στη Χαμάς, η ιστορία του Ντάιφ αποτελεί απόδειξη της περίπλοκης αλληλεπίδρασης της πολιτικής, της ιδεολογίας και της περιφερειακής δυναμικής στη Μέση Ανατολή.

«Υπό το πρίσμα των συνεχιζόμενων εγκλημάτων κατά του λαού μας, του οργίου της κατοχής και της άρνησης των διεθνών νόμων και ψηφισμάτων, και της αμερικανικής και δυτικής υποστήριξης, αποφασίσαμε να βάλουμε ένα τέλος σε όλα αυτά, ώστε ο εχθρός να καταλάβει ότι δεν μπορεί πλέον να επιδίδεται σε πανηγυρισμούς χωρίς να λογοδοτεί». Με αυτά τα λόγια μια μορφή, κρυμμένη πίσω από τις σκιές, αναλαμβάνει μέσω μαγνητοσκοπημένου μηνύματος την ευθύνη για την επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ.

«Εγκέφαλος» της επίθεσης
Η φωνή που ακούγεται στο βίντεο, το οποίο δόθηκε στη δημοσιότητας λίγες ώρες μετά το πρώτο χτύπημα του Σαββάτου, φέρεται να ανήκει στον Μοχάμεντ Ντέιφ, διοικητή της στρατιωτικής πτέρυγας της παλαιστινιακής μαχητικής οργάνωσης Χαμάς και εγκέφαλο της εισβολής στο Ισραήλ.

Ακόμη και την ώρα που μεταδιδόταν το μήνυμά του, εκατοντάδες μαχητές της Χαμάς παραβίαζαν τον συνοριακό φράχτη μεταξύ της αποκλεισμένης Λωρίδας της Γάζας και του ισραηλινού εδάφους, εξαπλώνοντας το νότιο Ισραήλ υπό την κάλυψη χιλιάδων ρουκετών.

Μέσα σε λίγες ώρες, η Χαμάς πραγματοποίησε ένα πρωτοφανές πρώτο χτύπημα εναντίον του Ισραήλ, ενώ πήρε δεκάδες ομήρους - που την Κυριακή υπολογίζεται ότι ήταν περίπου 100 - πίσω στον πολυσύχναστο παράκτιο θύλακά της. Τα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης της Χαμάς δημοσίευσαν ταυτόχρονα επιδέξια παραγόμενα βίντεο που έδειχναν τους μαχητές της να πετούν με αλεξίπτωτο πάνω από τα σύνορα και φρικιαστικές εικόνες νεκρών στρατιωτών και τρομοκρατημένων Ισραηλινών πολιτών.

Κυνηγημένος από το Ισραήλ 
Για τον Ντέιφ, του οποίου το ψευδώνυμο που σημαίνει «Επισκέπτης» θεωρείται ως αναφορά στην πρακτική των Παλαιστίνιων μαχητών να περνούν κάθε νύχτα στο σπίτι ενός διαφορετικού συμπατριώτη τους προκειμένου να αποφεύγουν τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες, η επίθεση ήταν η πιο τολμηρή και θανατηφόρα μέχρι στιγμής.

Κυνηγημένος από το Ισραήλ για δεκαετίες και σχεδόν σκοτώθηκε σε μια αεροπορική επιδρομή πριν από 20 χρόνια που φέρεται να τον άφησε σε αναπηρικό καροτσάκι αφού έχασε ένα χέρι και ένα πόδι, η ικανότητα του Ντέιφ να ξεγελά τον στρατό του Ισραήλ ενώ σκότωνε στρατιώτες και αμάχους, του χάρισε τον σεβασμό των Παλαιστινίων μαχητών.

Με τον ισραηλινό στρατό να φαίνεται να αιφνιδιάζεται, ο Ντέιφ εκτοξεύτηκε στα υψηλότερα κλιμάκια της παλαιστινιακής ηγεσίας, επισκιάζοντας τους αντιπάλους του στη Φατάχ, την πιο μετριοπαθή παράταξη που ευνοείται από τη Δύση, και τους ομολόγους του στη Χαμάς, που θεωρείται τρομοκρατική ομάδα από τις ΗΠΑ, την ΕΕ και το Ισραήλ.

«Ακόμα και πριν από αυτό, ο Ντέιφ ήταν σαν μια ιερή προσωπικότητα και πολύ σεβαστός τόσο εντός της Χαμάς όσο και από τους Παλαιστίνιους», δήλωσε ο Μκαϊμάρ Αμπουσάντα, καθηγητής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Αλ-Αζχάρ στη Γάζα. Η μεγαλύτερη επιχείρησή του εναντίον του Ισραήλ θα τον έχει μετατρέψει τώρα σε μια φιγούρα "σαν θεό για τους νέους", πρόσθεσε.

Ο πιο σημαντικός παράγοντας για τη Χαμάς είναι ο τεράστιος αριθμός των ομήρων που μεταφέρθηκαν πίσω στη Γάζα. Το Ισραήλ παρέδωσε 1.000 Παλαιστίνιους αιχμαλώτους για να απελευθερώσει έναν μόνο στρατιώτη, τον Γκιλάντ Σαλίτ, μετά από πέντε χρόνια αιχμαλωσίας από τη Χαμάς το 2011.

«Η Χαμάς καταλαβαίνει πολύ καλά ότι, όταν πρόκειται για την κράτηση ισραηλινών αιχμαλώτων, η υπομονή είναι το μόνο που χρειάζεται», δήλωσε ένας περιφερειακός διπλωμάτης που βοήθησε στις διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση του Σάλιτ. «Με την πάροδο του χρόνου, το ισραηλινό κοινό θα δημιουργήσει την πίεση. Το μόνο που έχει να κάνει η Χαμάς είναι να περιμένει».

Ποιος είναι ο Μοχάμεντ Ντέιφ
Σε συνεντεύξεις, Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι αναλυτές, συμπεριλαμβανομένων ανθρώπων που γνώριζαν τον Ντέιφ πριν εξαφανιστεί στη σκιά της παλαιστινιακής μαχητικότητας, περιέγραψαν έναν ήσυχο, έντονο άνθρωπο που δεν ενδιαφερόταν για τις εσωτερικές αντιπαλότητες των παλαιστινιακών φατριών. Αντίθετα, είπαν, ήταν αποφασισμένος να αλλάξει τη φύση της ισραηλινοαραβικής σύγκρουσης και να χρησιμοποιήσει τη βία ως μέσο για να το πετύχει.

«Θα πρέπει να πολεμήσετε τους Ισραηλινούς μέσα στο Ισραήλ και να γκρεμίσετε τη φαντασίωσή τους ότι μπορούν να είναι ασφαλείς στην κατεχόμενη γη», δήλωσε ένας Παλαιστίνιος μαχητής που έγινε πολιτικός μεσαίου επιπέδου και γνώρισε τον Deif στις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Περιέγραψαν επίσης έναν άνθρωπο του οποίου η ικανότητα να εξελίσσεται συνεχώς παράλληλα με τα τεχνολογικά επιτεύγματα του ισραηλινού στρατού φάνηκε κατά τη διάρκεια του άγριου 11ήμερου πολέμου μεταξύ της παλαιστινιακής μαχητικής ομάδας και του Ισραήλ το 2021. Η Χαμάς ανέπτυξε σμήνη πυραύλων χαμηλής τεχνολογίας σε μια προσπάθεια να εξουδετερώσει το σύστημα αεράμυνας του Ισραήλ, το οποίο σχεδόν ξέμεινε από πυρομαχικά πριν από τη μεσολάβηση εκεχειρίας.

Όπως και άλλοι στη Χαμάς, ο Ντέιφ θεωρεί τις συμφωνίες του Όσλο, οι οποίες στα τέλη της δεκαετίας του 1990 έδιναν για λίγο την υπόσχεση μιας ειρηνευτικής διευθέτησης με διαπραγματεύσεις, ως προδοσία της αντίστασής της και του αρχικού στόχου να αντικαταστήσει το Ισραήλ με ένα παλαιστινιακό κράτος.

«Ο Ντέιφ προσπάθησε να ξεκινήσει τον δεύτερο πόλεμο της ισραηλινής ανεξαρτησίας», δήλωσε ο Εγιάλ Ρόζεν, συνταγματάρχης των εφέδρων του ισραηλινού στρατού, ο οποίος σε προηγούμενο ρόλο επικεντρώθηκε στη Λωρίδα της Γάζας. «Ο κύριος στόχος είναι -με βήματα- να καταστρέψει το Ισραήλ. Αυτό είναι ένα από τα πρώτα βήματα - αυτό είναι μόνο η αρχή».

Το παρελθόν του
Ο Ντέιφ, κάποτε πυροτεχνουργός και αρχιτέκτονας ενός δεκαετούς προγράμματος για την διάνοιξη ενός δικτύου σηράγγων κάτω από τη Γάζα, γεννήθηκε Mohammed Diab Ibrahim al-Masri στον προσφυγικό καταυλισμό Khan Younis κατά τη δεκαετία του 1960, σύμφωνα με έναν Ισραηλινό αξιωματούχο που γνωρίζει τον φάκελο ασφαλείας του.

Η Γάζα βρισκόταν τότε υπό αιγυπτιακό έλεγχο και ο Ισραηλινός αξιωματούχος που γνωρίζει τον φάκελό του στην υπηρεσία πληροφοριών Shin Bet δήλωσε ότι είτε ο θείος του είτε ο πατέρας του είχαν λάβει μέρος στις σποραδικές επιδρομές των ένοπλων Παλαιστινίων τη δεκαετία του 1950 στην ίδια έκταση γης που διείσδυσαν οι μαχητές του Ντέιφ το Σάββατο.

Τόσο λίγα είναι γνωστά γι' αυτόν που ακόμη και το όνομά του αποτελεί μυστήριο. Άνθρωποι που τον γνώριζαν τη δεκαετία του 1980 λένε ότι ακόμη και τότε χρησιμοποιούσε το όνομα Ντέιφ, ενώ άλλοι είπαν ότι τον γνώριζαν με το όνομα της γέννησής του. Μόνο μια κοκκώδης φωτογραφία του υπάρχει στη δημοσιότητα.

Η προτίμησή του για το θέατρο ακονίστηκε σε έναν θίασο υποκριτικής στον οποίο εντάχθηκε όταν φοιτούσε στο Ισλαμικό Πανεπιστήμιο της Γάζας, ένα φυτώριο του αιγυπτιακού κλάδου του πολιτικού ισλάμ της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Όταν γεννήθηκε η Χαμάς στα τέλη της δεκαετίας του 1980, σφυρηλατημένη στη φωτιά της πρώτης ιντιφάντα, ή εξέγερσης, κατά της ισραηλινής κατοχής, ο Ντέιφ ήταν γύρω στα 20.

Περίπου εκείνη την εποχή, ο Γκαζί Χαμάντ, που σήμερα είναι μέλος του πολιτικού γραφείου της Χαμάς, μοιραζόταν ένα κελί φυλακής με τον Ντέιφ, αφού φυλακίστηκαν από τους Ισραηλινούς.

Πώς ανέβηκε στην ιεραρχία της Χαμάς
«Από την αρχή της ζωής του στη Χαμάς, επικεντρώθηκε στη στρατιωτική πίστα», δήλωσε ο Χαμάντ. «Ήταν πολύ ευγενικός», θυμήθηκε, «πάντα ένας πατριώτης που έφτιαχνε μικρά σκίτσα για να μας κάνει να γελάμε».

Κάθε ίχνος καλοσύνης θα ξεθωριάσει σύντομα, καθώς η Χαμάς θα πραγματοποιήσει βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας για να καταδικάσει τις συμφωνίες του Όσλο. Το Ισραήλ θεωρεί τον Ντέιφ υπεύθυνο για το θάνατο δεκάδων ανθρώπων σε βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας, συμπεριλαμβανομένου ενός κύματος το 1996 που σκότωσε περισσότερους από 50 αμάχους.

Ο Ντέιφ λέγεται ότι σπούδασε κοντά στον Yahya Ayyash, έναν βομβιστή με το παρατσούκλι «Μηχανικός", ο οποίος δολοφονήθηκε από το Ισραήλ το 1996 με ένα κινητό τηλέφωνο γεμάτο με εκρηκτικά.

Ο Ντέιφ ανέβηκε στην ιεραρχία των Ταξιαρχιών Κασάμ, της στρατιωτικής πτέρυγας της Χαμάς, και ο Ισραηλινός αξιωματούχος είπε ότι συμμετείχε στη δημιουργία των πρώτων υποτυπωδών ρουκετών. Το οπλοστάσιο της Χαμάς ανέρχεται πλέον σε δεκάδες χιλιάδες και μόνο το Σάββατο εκτόξευσε 3.500.

Ο ισραηλινός αξιωματούχος είπε ότι ο Ντέιφ επιδίωκε στόχους υψηλού αντίκτυπου, όπως εποίκους και στρατιώτες στα κατεχόμενα εδάφη, λεωφορεία στην Ιερουσαλήμ και το Τελ Αβίβ. Επιβλέπει επίσης τους βομβαρδισμούς ρουκετών που στέλνουν τους Ισραηλινούς στα καταφύγια ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Εντός της Χαμάς, είπε ο αξιωματούχος, ο Ντέιφ ήταν αντίπαλος του περίπλοκου χορού με τον οποίο η Χαμάς θα συμφωνούσε να σταματήσει τις μάχες που αναζωπυρώνονταν σποραδικά με αντάλλαγμα το Ισραήλ να επιτρέψει πρόσθετα κεφάλαια στην αποκλεισμένη λωρίδα ή περισσότερες άδειες εργασίας για τους κατοίκους της Γάζας.

Ενώ η συμφωνία αυτή βοήθησε στη διαχείριση των κύκλων βίας, οδήγησε επίσης σε τέσσερις πολέμους το 2009, το 2011, το 2014, το 2021 και στη συνέχεια σε αυτόν, τους οποίους οι μαχητές παρουσίασαν ως νίκη.

«Αυτή η τρομοκρατική ενέργεια έχει τελειώσει αυτή την πρακτική για πάντα», δήλωσε ο Ισραηλινός αξιωματούχος για την επίθεση του Σαββάτου. «Τώρα δεν θα υπάρξει ανακωχή, μόνο αντίποινα».

Το οποίο είναι ακριβώς, όπως φαίνεται, αυτό που ήθελε πάντα ο Ντέιφ