Η Αξιολόγηση είναι γένους θηλυκού…

Η αξιοκρατία είναι βασική προϋπόθεση της οικονομικής ανάπτυξης, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της δίκαιης κατανομής του πλούτου, και τελικά της βελτίωσης του βιοτικού μας επιπέδου. Η λογική της αξιολόγησης, με την σειρά της, είναι προϋπόθεση της αξιοκρατίας.

Η αξιολόγηση είναι γένους θηλυκού, και για να μην κατηγορηθώ για σεξισμό, που είναι και της μόδας, το λέω για δύο λόγους

- γιατί είναι μητέρα της αξιοκρατίας, και

- γιατί η αίσθησή μου είναι ότι οι γυναίκες είναι πιο σκληρές και πιο συναισθηματικές, εκεί που πρέπει να είναι ή το ένα ή το άλλο.

Έτσι είναι και τα σωστά συστήματα αξιολόγησης. Είναι σκληρά γιατί λαμβάνουν υπ’ όψη τις απόλυτες μετρήσεις, αλλά έχουν και συναισθηματική βάση επειδή βασίζονται και σε ποιοτικά κριτήρια ανθρώπινων κρίσεων.

Η αξιολόγηση είναι μια έννοια που πλατειάζει από την απλή λογική μέχρι τα όρια της φαντασίας.

Στην καθημερινότητά μας αξιολογούμε τα πάντα. Και όλο αυτό τις πιο πολλές φορές συμβαίνει αυτόματα, υποσυνείδητα, μερικές φορές και μηχανιστικά και είναι μέρος της διανοητικής μας επέμβασης στα πάντα που συμβαίνουν γύρω μας.

Επικροτούμε ή όχι πράγματα και καταστάσεις, κρίνουμε και κατακρίνουμε ανθρώπους και ότι μας επηρεάζει, με σκοπό τα πράγματα να γίνονται καλύτερα την επόμενη φορά, ή απλά να αισθανθούμε καλύτερα και να πιστέψουμε ότι πράγματι έτσι θα είναι, δηλαδή καλύτερα.

Η αξιολόγηση είναι κάτι που θεωρείται αυτονόητη και εργαλείο για την βελτιστοποίηση των πάντων στον ιδιωτικό τομέα, αλλά είναι κόκκινο πανί και πολιτική αυτοκτονία στον δημόσιο βίο.

Ακόμα και συνταγματική αναθεώρηση θα χρειαζόταν αν επρόκειτο ποτέ να διανοηθεί να τολμήσει μια κυβέρνηση να φέρει το θέμα στο τραπέζι. Και μάλλον θα ήταν η μεταρρύθμιση του αιώνα.

Θεωρώ ότι αν ποτέ ήθελε κάποια κυβέρνηση να επιβάλλει συστήματα αξιολόγησης, συστημάτων, δομών και ανθρώπων, στο ελληνικό δημόσιο, θα έπρεπε να ξεκινήσει από τα κορυφαία κλιμάκια, ξέρετε από τα πιο ακριβά…. για πολλούς λόγους.

Η αλλαγή κουλτούρας, γιατί για αυτό μιλάμε, γίνεται από πάνω προς τα κάτω και διαχέεται ανάλογα με την υπομονή και την επιμονή των από πάνω.

Έτσι και μικρότερη αντίδραση θα είχε το εγχείρημα, και θα άρχιζε μια διαδικασία εκπαίδευσης που θα διαχέονταν ομαλά στα κατώτερα στρώματα, με την πάροδο των ετών, σίγουρα αρκετών ετών.

Επειδή η ουσία δεν είναι να εγκαταστήσεις τα συστήματα ή να καταστείλεις τις αντιδράσεις, η ουσία είναι να αρχίσεις να αλλάζεις μια κουλτούρα 200 ετών, και να σε σίγουρος ότι για να γίνει σωστά θα πρέπει να γίνει μεθοδικά και σίγουρα θα πάρει αρκετά χρόνια. Αν η αξιολόγηση δεν αποτελεί ομαλή και συναινετική διεργασία των εργαζομένων, τότε θα έχει μέτρια έως μηδενικά αποτελέσματα.

Κάποιος, κάπου, κάποτε, πολιτικός ήταν, με ρώτησε ποιος θα νόμιζα ότι θα ήταν απέναντι σε ένα τέτοιο εγχείρημα και του είπα «όλοι».

Δηλαδή σύσσωμη η αντιπολίτευση, τα εργατικά συνδικάτα, οι εργατικοί σύλλογοι, οι οικολόγοι, οι σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων, οι σύλλογοι για την επιβίωση της αρκούδας, οι σύλλογοι για την διατήρηση της χλωρίδας και της πανίδας, όλοι οι διεθνείς οργανισμοί, η Greenpeace, το χαμόγελο του παιδιού, οι σύλλογοι για την προστασία του περιβάλλοντος, όλοι οι θρησκευτικοί οργανισμοί, όλοι οι αθλητικοί σύλλογοι, όλες οι Μ.Κ.Ο. και η μισή κυβέρνηση, άσχετα με το πιο κόμμα θα ήταν στην εξουσία.

Χαμογέλασε καταφατικά και προφανώς το έβγαλε από την ατζέντα του.

Στον επιχειρηματικό κόσμο, υπάρχει η έννοια της αξιολόγησης, αλλού λιγότερο και αλλού περισσότερο. Στις απλές περιπτώσεις έχουμε την σχέση μεταξύ μάνατζερ και εργαζόμενου που επεκτείνεται από την επιβράβευση, στην εκπαίδευση, στην στασιμότητα, αλλά και στην απόλυση.

Σε πιο σύνθετες περιπτώσεις και σε μεγαλύτερους οργανισμούς, υπάρχουν συστήματα αξιολόγησης που εμπεριέχουν περιοχές ευθύνης, περιγραφή έργου, στοχοθέτηση, απολογισμός, ποιοτικά κριτήρια και τελική αξιολόγηση.

Υπάρχουν μετρήσιμοι στόχοι, αλλά και ποιοτικά κριτήρια που ορίζει κυρίως η φύση της δουλειάς.

Όσον αφορά τα ποιοτικά ζητήματα, όλοι αξιολογούν όλους που έχουν εργασιακή σχέση μεταξύ τους.

Και η τελική αξιολόγηση είναι αποτέλεσμα συνδυασμού μετρήσιμων στόχων και ποιοτικών κριτηρίων.

Όταν αξιολογούνται ανθρώπινες ζωές πρέπει να ήμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί και όσο το δυνατόν πιο δίκαιοι. Η αξιολόγηση πρέπει να είναι δίκαιη, αμφίδρομη και πολυμελής, για ευνόητους λόγους. Μία μοναδική κρίση είναι υποκειμενική και επηρεάζεται από κρυφά συναισθήματα και υποκειμενικές πραγματικότητες. Και έτσι μια κρίση ή μια αξιολόγηση μονομερής μπορεί να είναι άδικη και μερικές φορές και επικίνδυνη.

Η αξιολόγηση είναι μια έννοια παρεξηγημένη για πολλούς λόγους είτε αυτοί είναι λόγοι πολιτικής και κοινωνικής αντιπαράθεσης, είτε ενδοεπιχειρησιακών διαφορών.

Εγώ δεν μπορώ να φανταστώ ποτέ έναν άνθρωπο ευτυχισμένο που πηγαίνει στο ίδιο γραφείο, 9 με 5 κάθε μέρα, και κάνει τα ίδια πράγματα για 35 χρόνια περιμένοντας να πάρει σύνταξη, χωρίς κανένα κίνητρο να βελτιώσει την ζωή του, ή έστω να την αλλάξει, χωρίς καμία επιβράβευση, χωρίς καμία εκπαίδευση, χωρίς καμία διαφοροποίηση από μέρα σε μέρα.

Εγώ δεν πιστεύω ότι υπάρχουν άνθρωποι που είναι ανίκανοι για όποια εργασία. Απλά κάνουν την λάθος δουλειά. Κάνουν μια εργασία που δεν τους αρέσει, με αποτέλεσμα να μην την κάνουν καλά, και δεν υπάρχει κανείς εκεί, είτε να τους εκπαιδεύσει, είτε να τους προτρέψει σε αλλαγή κλάδου ή αντικειμένου.

Για να μην παρεξηγηθώ, το ζήτημα δεν είναι να δουλεύουν μόνο οι μορφωμένοι και οι πιο έξυπνοι, το ζήτημα είναι να κάνουν οι άνθρωποι τις εργασίες που τους ταιριάζουν καλύτερα.

Σε προηγμένες χώρες δίνουν μεγάλη σημασία στον επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων, για αυτό ακριβώς τον λόγο. Για να ταιριάξουν άνθρωποι και εργασίες όσο το δυνατόν καλύτερα γίνεται.

Έχω συνεργασθεί με ικανότατους ανθρώπους αλλά και με λιγότερο ικανούς παντού, τόσο στον δημόσιο τομέα, όσο και στον ιδιωτικό. Το πρόβλημα δεν είναι ότι υπάρχουν και οι δύο, πάντα θα υπάρχουν και παντού. Το πρόβλημα είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις και κυρίως στον δημόσιο τομέα, αυτοί οι δύο κάθονται δίπλα δίπλα, με την ίδια ακριβώς προοπτική, με την ίδια ακριβώς δυνατότητα προσωπικής ανάπτυξης, με την ίδια ακριβώς αντιμετώπιση. Δεν το λες και δικαιοσύνη!!.

Δεν έχουν την ευκαιρία οι μεν να επιβραβευθούν και οι δε να εκπαιδευθούν και ίσως κάποιοι να πρέπει να αλλάξουν εργασία. Αν δεν σου αρέσει η δουλειά σου, ούτε καλά θα την κάνεις, ούτε ικανοποιημένος θα είσαι ποτέ. Ακούγεται λίγο θεωρητικό αλλά είναι η αλήθεια.

Αν θέλουμε να έχουμε δίκαιη κατανομή του πλούτου, αν θέλουμε να έχουμε κοινωνική δικαιοσύνη, και τελικά αν θέλουμε να έχουμε βελτίωση του βιοτικού μας επιπέδου, πρέπει να υπάρχει και το αντίστοιχο επίπεδο αξιοκρατίας διάχυτο στην κοινωνία. Άρα να υπάρχουν και τα σωστά συστήματα και η νοοτροπία της αξιολόγησης παντού.

Με απλά λόγια τις δουλειές παντού πρέπει να τις κάνουν οι γνώστες και όχι οι γνωστοί, χωρίς να σημαίνει ότι οι γνωστοί δεν μπορεί να είναι και γνώστες. Σημασία έχει ποιο κριτήριο βλέπεις πρώτα.

Κώστας Αγγελάκης

www.costasaggelakis.com

www.pro-visions.eu