Κίνδυνος από τον ουρανό: Η Πάτρα αντιμέτωπη με την εγκατάλειψη των κτιρίων της- Το νομοθετικό πλαίσιο

Το τραγικό  περιστατικό της 29ης Μαΐου αλλά και οι συνεχείς πτώσεις σοβάδων και δομικών υλικών, φέρνουν στο φως την επικινδυνότητα των παλαιών κτιρίων της Πάτρας και την ανάγκη για άμεση κρατική και κοινωνική παρέμβαση.

Η Πάτρα έχει πολλές σιωπηλές παγίδες πάνω από τα κεφάλια των πολιτών της. Το μαρτυρούν οι δεκάδες φωτογραφίες των ρεπορτάζ και οι αναρτήσεις στα σόσιαλ μίντια με όσα βλέπουν οι Πατρινοί κοιτώντας ψηλά την ώρα που περπατούν στην πόλη. Γιατί μετά τον τραγικό θάνατο από τις πτώσεις σοβάδων στη Γούναρη, όλοι πλέον κοιτάζουν ψηλά, ιδίως όταν περνούν δίπλα από παλιά κτίρια.

Το μαρτυρούν και οι αριθμοί.

Τα δεδομένα είναι αν μη τι άλλο ανησυχητικά.

* Άνω του 60% των πολυκατοικιών στην Πάτρα έχουν κατασκευαστεί πριν το 1985, σύμφωνα με στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ).
* Πάνω από 12.000 ακίνητα χαρακτηρίζονται ως «παλαιά κατασκευής», εκ των οποίων τουλάχιστον τα 4.000 είναι χωρίς ενεργές άδειες συντήρησης ή ελέγχου.
* Μόλις το 9% των πολυκατοικιών στην Πάτρα έχουν συμμετάσχει στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ», σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΕΝ (2024).

Η παρέμβαση του ΤΕΕ

Από το ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας είναι ξεκάθαροι: «Η Πάτρα χρειάζεται θεσμοθέτηση περιοδικών ελέγχων στα κτίρια, υποχρεωτικές συντηρήσεις και δημιουργία κινήτρων για ιδιοκτήτες».

Το πρόβλημα, όμως, είναι πολυεπίπεδο:

Πολλοί ιδιοκτήτες αδυνατούν οικονομικά να προβούν σε εργασίες.
Οι έλεγχοι από τις αρμόδιες αρχές γίνονται μόνο κατόπιν καταγγελίας ή μετά από ατύχημα.
Δεν υπάρχει μητρώο επικινδύνων κτιρίων με ψηφιακή αποτύπωση και πρόσβαση για τις τοπικές αρχές.

Η επιστολή του ΤΕΕ προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Πρόταση για θέσπιση «Πιστοποιητικού Ελέγχου Ασφάλειας Κτιρίου (ΠΕΑΚ)», στο πλαίσιο μιας ολιστικής προσέγγισης για την πρόληψη επικίνδυνων φθορών/αστοχιών στο υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα της χώρας, έχει υποβάλλει με επιστολή του προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Σταύρο Παπασταύρου, το Τεχνικό Επιμελητήριο/ Τμήμα Δυτικής Ελλάδας. Στην επιστολή, την οποία υπογράφει ο Προέδρος του ΤΕΕ Δ. Ελλάδας Βαγγέλης Καραχάλιος, επισημαίνεται ότι «η δημόσια ασφάλεια στους κοινόχρηστους χώρους των πόλεων μας – από τα πεζοδρόμια ως τις όψεις των πολυκατοικιών – δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα τύχης ή ατομικής ευαισθησίας, αλλά προϊόν συστηματικής, θεσμοθετημένης τεχνικής πρόβλεψης και πολιτικής βούλησης».

Το νομοθετικό πλαίσιο

Η νομοθεσία για την ασφάλεια των κτιρίων στην Ελλάδα είναι παλαιά, αποσπασματική και κυρίως προαιρετική σε ό,τι αφορά τη συντήρηση παλαιών πολυκατοικιών.

Κύρια σημεία του νομικού πλαισίου:

ΓΟΚ (Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός) & Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ΝΟΚ): Ρυθμίζουν τις κατασκευές νέων κτιρίων αλλά δεν επιβάλλουν τακτική συντήρηση στα παλαιότερα.
Άρθρο 1008 ΑΚ (Αστικός Κώδικας): Υποχρεώνει τον ιδιοκτήτη να διατηρεί το ακίνητο ασφαλές. Όμως, η ευθύνη ενεργοποιείται μόνο μετά από ατύχημα ή ζημία.
Ν. 4178/2013 & Ν. 4495/2017: Αναφέρονται σε αυθαίρετα κτίσματα και ενεργειακή αναβάθμιση, χωρίς πρόβλεψη για στατική ή λειτουργική ασφάλεια υφιστάμενων κτιρίων.
Υπουργική Απόφαση 3299/2004: Προβλέπει ότι οι ιδιοκτήτες πρέπει να προβαίνουν σε εργασίες αποκατάστασης επικίνδυνων φθορών, αλλά δεν υπάρχει μηχανισμός ελέγχου ή κύρωση για αδράνεια, εκτός εάν υπάρξει καταγγελία.

Τι δεν προβλέπει ο νόμος

Δεν υπάρχει υποχρεωτικός περιοδικός τεχνικός έλεγχος για πολυκατοικίες.
Δεν υπάρχει Μητρώο Επικινδύνων Κτιρίων σε επίπεδο δήμων με καταγραφή και αξιολόγηση ρίσκου.
Καμία οικονομική στήριξη για πολίτες που αδυνατούν να καλύψουν έξοδα ανακαίνισης, ειδικά σε πολυκατοικίες με πολλούς συνιδιοκτήτες και διαφωνίες.