Το White Lotus του Δημήτρη Σωτάκη

Βλέποντας την τρίτη σεζόν του «White lotus» με τις οικογένειες σε πλήρη αποσύνθεση από την τοξικότητα και τον εκμαυλισμό του πλούτου, έκανα ένα «μέτριο» αστείο συνδέοντας την οικογένεια που πρωταγωνιστεί στο νέο μυθιστόρημα του Δημήτρη Σωτάκη με τίτλο «Η πικρή αλήθεια» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Κέδρος»: Μια οικογένεια σε ανασύνθεση!  

Ο Πο, η Μαρία και τα δυο τους παιδιά, φτάνουν στο αγαπημένο τους ξενοδοχείο, όπου τα τελευταία χρόνια περνούν τις καλοκαιρινές τους διακοπές. Όμως αυτή τη φορά κάτι δεν πηγαίνει καλά, αφού κανείς από το προσωπικό του ξενοδοχείου και τους υπόλοιπους τακτικούς επισκέπτες δεν τους αναγνωρίζει.
Τι κρύβεται πίσω από αυτή την παράξενη συμπεριφορά; Μια ιστορία που σε υπνωτίζει, σε ξεβολεύει και σηκώνει το πέπλο της σκληρής πραγματικότητας αποκαλύπτοντας τον σκληρό καρπό της πικρής αλήθειας.

Πρόσφατα «Η Μισή καρδιά», το πέμπτο μεταφρασμένο στα γαλλικά έργο του Δημήτρη Σωτάκη, τιμήθηκε με το Βραβείο Prix Méditerranée Étranger 2025, για τη γαλλική έκδοσή του Demi-cœur από τις εκδόσεις Intervalles σε μετάφραση της Françoise Bienfait.
Βιβλία του κυκλοφορούν στα γαλλικά, τουρκικά, σερβικά, ολλανδικά, ιταλικά, δανέζικα, αραβικά, κινεζικά κ.ά.

Δυστοπία…Κάφκα…ανοίκοιος… Μπέρνχαρντ.  Κατά πόσο αυτές οι λέξεις και τα ονόματα αρχίζουν να αποκτούν έναν αέρα «μονοτονίας» στην επισκόπηση του έργου σου; Ρωτάω ευθέως προσπαθώντας να βρω άκρη στις ερωτήσεις που σου κάνω κατά καιρούς και διαβάζοντας δημοσιεύματα για τα βιβλία σου. Σε κουράζουν οι ταμπέλες;

Οι άνθρωποι έχουν συνήθως την τάση να ταυτίζουν, να κατηγοριοποιούν, έχω την εντύπωση ότι το έχουμε συνηθίσει πια αυτό. Όταν ξεκίνησα να γράφω, πριν από 25 και πλέον χρόνια, αυτές οι ταμπέλες ήταν πιο φωτεινές και περισσότερες, τώρα πια μένουν ως απόηχος της πρώτης εκείνης περιόδου, ωστόσο τις σκέφτομαι πάντα με γλυκιά διάθεση.

Ποια είναι η «πικρή αλήθεια» που έσπειρε ιδέες στο μυαλό για το νέο σου μυθιστόρημα;

Μάλλον η αγωνία μας να είμαστε ορατοί, η λαχτάρα μας να αφήσουμε ένα προσωπικό στίγμα, πολλές φορές βέβαια πνιγμένοι σε μια ματαιότητα. Αυτή ήταν μία από τις σκέψεις μου για την γενική ιδέα του βιβλίου, η οποία υπήρχε μέσα στο μυαλό μου πολλά χρόνια, όμως γύρω στις αρχές του 2023, έκρινα ότι είχε έρθει η ώρα να γραφτεί. Μια άλλη παράμετρος είναι οι ζωές των ανθρώπων που πέρασαν από αυτόν τον πλανήτη, μα εξατμίστηκαν στην χοάνη του χρόνου, κανείς δεν τους θυμάται, κανείς δεν γνωρίζει ότι κάποτε υπήρξαν. Μου φαίνεται κάπως θλιβερή αυτή η σκέψη.

Και στο «Ο κανίβαλος που έφαγε έναν Ρουμάνο» αλλά περισσότερο εδώ, η ιδέα της ευτυχισμένης οικογένειας είναι ένα industrial ρεμίξ στο «Μικρό σπίτι στο λιβάδι».Κατά πόσο η ιδέα των οικογενειακών δεσμών, του πυρηνικού καταφυγίου και του κοινού dna είναι στέρεη και στιβαρή απέναντι στο «αγριεμένο πλήθος»;

Ο οικογενειακός ιστός-φαινομενικά τουλάχιστον-είναι ο πιο ισχυρός, συνεπώς η αποδόμηση του, η διάλυσή του, κάνει και τον περισσότερο θόρυβο. Η οικογένεια είναι ένα μέρος, φυσικό και διανοητικό, όπου μπορεί κανείς να βρει τη γαλήνη αλλά ενίοτε αποτελεί και έναν εφιάλτη. Δε νομίζω ότι η οικογένεια έχει τη δυναμική να προστατεύσει από το πλήθος, περισσότερο μπορεί να λειτουργήσει ως μια αγκαλιά, αφού το πλήθος σε έχει κομματιάσει. Όμως θεωρώ ότι η πραγματική ελευθερία έρχεται όταν κανείς απαγκιστρωθεί από αυτή τη συνθήκη.

Με ελιγμό σκιέρ κάνεις ένα τρικ διάθλασης, παραθέτοντας δύο εκδοχές της ιστορίας.  Τι σε ώθησε να ρίξεις αυτή τη μπαλιά; Είναι μια επικύρωση του «η ζωή δεν είναι μυθιστόρημα»;

Η δεύτερη εκδοχή της ιστορίας θέλει να υπογραμμίσει ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ηθική δικαίωση των ηρώων, ότι εν δυνάμει είναι θύτες και θύματα και οι ρόλοι μπορούν και εναλλάσσονται συνεχώς. Ρεαλιστικά μιλώντας, δεν είναι λίγες οι φορές που οι άνθρωποι-ανάλογα με τις συνθήκες-διαθέτουν και τους δύο ρόλους, που πάντα παραμένουν δυσδιάκριτοι. Δεν υπάρχει δικαιοσύνη στις ανθρώπινες σχέσεις.

Ο Πο, ο πατέρας της ιστορίας είναι ευπώλητος συγγραφέας με κρατικά βραβεία και αναγνώριση.  Από την μια στιγμή στην άλλη, περνά στην ανυποληψία και στο μαγγανοπήγαδο της λήθης. Πόσο «μπήκες στα παπούτσια» του; Πόσο απέχει η ακύρωση από την τυπωμένη σελίδα;

Τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όλα. Και για την ήττα. Άλλωστε η ήττα κρύβει μέσα της την αναγέννηση, την επανεκκίνηση, έχει πολλές κρυφές αρετές. Προσωπικά, κάθε φορά που τελειώνω ένα βιβλίο, δηλώνω στον εαυτό μου ότι δε θα ξαναγράψω, ότι αρκετά πια. Και το εννοώ εκείνη τη στιγμή. Όμως έρχεται ένας “φυσικός” χρόνος, κάτι σαν μια εσωτερική ταχύτητα, που με βάζει πάλι σε αυτή τη διαδικασία.  Όμως στα αλήθεια, δε με ενοχλεί η σκέψη της αποτυχίας.

Νομίζω πως εν τέλει η «Πικρή αλήθεια» καταλήγει, μετά από περιπέτειες και υπαρξιακά ρίχτερ, να είναι το πιο αισιόδοξο και αγαπησιάρικο βιβλίο σου. Είναι κάτι που συμμερίζεσαι ή θα με αφήσεις στο δικό μου συννεφάκι;

Υπάρχει μια αλήθεια-και όχι πικρή-σ' αυτό που λες. Η Πικρή Αλήθεια είναι ένα βιβλίο, του οποίου ένας κύριος άξονας είναι η επιβίωση, η λαχτάρα των ηρώων να αποδείξουν ότι υπάρχουν. Και μέσα σε αυτό το περιβάλλον, στις ειδικές αυτές συνθήκες, ξεδιπλώνουν τη συναισθηματική τους φύση, απλώνουν το χέρι τους ο ένας στον άλλον, θέλοντας να τα καταφέρουν. Κι αυτή η διαδικασία από μόνη της είναι πολύ ανθρώπινη.

Το ξενοδοχείο που διαδραματίζεται η ιστορία, πως στην ευχή είναι παραθαλάσσιο; Όλη την ώρα σκεφτόμουν  το Stanley του Κολοράντο και τον Νίκολσον να πληκτρολογεί. 

Είναι παραθαλάσσιο και μάλιστα είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο. Έπρεπε οπωσδήποτε να υπάρχει θάλασσα, ρευστότητα, ελευθερία, απόδραση. Δε θα τα κατάφερναν το ίδιο μόνο πάνω σε ένα βουνό.