Η ανάγκη για θεσμικό εκσυγχρονισμό της Αυτοδιοίκησης

Δεκατρία χρόνια μετά από την μεταρρύθμιση του  «Καλλικράτη» (ν. 3852/2010 Α΄ 87), με την οποία, μεταξύ άλλων, σε επίπεδο β΄ βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις αντικαταστάθηκαν από τις Περιφέρειες, η Ελλάδα παραμένει μια χώρα που εξακολουθεί να δοκιμάζεται από κρίσεις.

Η δημοσιονομική κρίση έδωσε την θέση της στην κλιματική κρίση ενώ παράλληλα η το μεγάλο φάντασμα του δημογραφικού ζητήματος λειτουργεί καταλυτικά για να ανακόψει την πολυπόθητη μετά την κρίση ανάκαμψη της ελληνικής κοινωνίας.

 Σε κάθε χώρα που αντιμετωπίζει  ανάλογα προβλήματα παρατηρείται το φαινόμενο της λειτουργικής ενδυνάμωσης και ισχυροποίησης της κεντρικής κυβέρνησης  έναντι των περιφερειακών και τοπικών δομών και οργάνων. Προκειμένου η Κυβέρνηση να εφαρμόσει τις αναγκαίες πολιτικές κυρίως σε οικονομικό επίπεδο, και με το φάντασμα πιθανού, νέου δημοσιονομικού εκτροχιασμού  οι Κυβερνήσεις τις τελευταίες δεκαετίας στρέφονται στον συγκεντρωτισμό και δυστυχών εγκαταλείπουν τις ουσιαστικές πολιτικές αποκέντρωσης της εξουσίας.

Παρακολουθώντας  την  προ ημερησίας διάταξης συζήτηση για τις φωτιές στην Ελλάδα, στην Βουλή θα διαπιστώσει εύκολα πως και η σημερινή κυβέρνηση αντιμετωπίζει την αυτοδιοίκηση.

Αντί θεσμικών εργαλείων και πόρων που θα ενίσχυαν την αποκέντρωση και παράλληλα την αποσυγκέντρωση της εξουσίας  τα τελευταία χρόνια με την διακυβέρνηση της ΝΔ και του Κ.Μητσοτάκη βιώνουμε την εργαλειοποίηση της αυτοδιοίκησης μέσω του «επιτελικού κράτους». Στην τοποθέτησή του ο Κ. Μητσοτάκης από βήματος βουλής φόρτωσε την ευθύνη στους ΟΤΑ για την αποδοτικότητα και την προετοιμασία της πολιτικής προστασίας .Ενόψει και των αυτοδιοιηκητικών εκλογών καλό είναι να κάνει και ο ίδιος μια αξιολόγηση και να μας απαντήσει ποια θεσμικά εργαλεία και πόσους πόρους διέθεσε την προηγούμενη τετραετία για την πολιτική προστασία στους ΟΤΑ.

Αν ψάξει τα αντίστοιχα κονδύλια κανείς θα δεί την φάμπρικα των αναθέσεων σε  ημετέρους κονδυλίων τα οποία δυστυχώς είχαν ως μόνο αποτέλεσμα να ανατροφοδοτήσουν με κρατικό χρήμα "επιτελικούς φίλους".

Η αυτοδιοίκηση χρειάζεται πόρους, και θεσμικά εργαλεία όχι ένα κεντρικό κράτος απουσιολόγο να μετράει τις "ελλείψεις".

Το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» (ν. 3852/20100), δεκατρία χρόνια περίπου μετά τη θέση του σε ισχύ, έχει ξεπερασθεί από τις εξελίξεις και τις σύγχρονες ανάγκες σε πολλές βασικές επιλογές του.

Η δημιουργία της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης υπήρξε ένα θετικό, αλλά άτολμο βήμα, αφού, για μία ακόμη φορά, αποφεύχθηκε να τραβηχθεί η σαφής διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο κεντρικό κράτος και την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Χάθηκε, έτσι, μια ακόμη ευκαιρία αποσαφήνισης της νομικής φύσης και του ουσιαστικού περιεχομένου του θεσμού της Περιφέρειας, η οποία παρέμεινε ένα ακόμη ενδιάμεσο επίπεδο διοίκησης ανάμεσα στο κεντρικό κράτος και τους Δήμους, λειτουργώντας, κατά περίπτωση και συγκυριακά ως υπερδημοτική δομή. Και όλα αυτά υπό την εποπτεία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης που παρέμεινε το μακρί χέρι του Κράτους, τόσο από πολιτική, όσο και από διοικητική και οικονομική άποψη.  

Στις επερχόμενες αυτοδιοικητικές  εκλογές όσοι από εμάς αποφασίσαμε να δώσουμε την μάχη για την προοδευτική αλλαγή παραδείγματος στην αυτοδιοίκηση ως υποψήφιοι οφείλουμε να αφενός να μιλήσουμε για τα κακώς κείμενα αλλά αφετέρου να μιλήσουμε για το μοντέλο που μπορεί να φέρει την ουσιαστική αναγέννηση των θεσμών της αυτοδιοίκησης. Με γνώμονα κυρίως τις γενιές που έρχονται και σύντομα θα κληθούν να σκεφτούν σοβαρά το ενδεχόμενο να εγκαταλείψουν την περιοχή μας πρέπει να μιλήσουμε για όσα κρατούν την περιοχή εξαρτημένη και προσκολλημένη στις παθογένειες των πρηγούμενων δεκαετιών.

Ανήκω σε μια γενιά που παλεύει πραγματικά υπο αντίξοες συνθήκες να ζήσει και να δημιουργήσει στην περιοχή.  Και  είμαι σίγουρος πως αν αξιοποιήσουμε το ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτουμε σίγουρα θα αλλάξει σελίδα ο τόπος και θα πάψει να αρκείται στον άρτο και τα θεάματα καθώς θα μπορεί να δημιουργήσει και να δει προκοπή χωρίς να χρειαστεί να εγκαταλείψει την Αχαΐα, και χωρίς να αρκείται στο «λίγο» που παρουσιάζεται ως κατόρθωμα.

Είναι ζήτημα όλων μας να δώσουμε ο καθένας την μάχη από το δικό του μετερίζι ώστε να μετατρέψουμε τις προοπτικές που έχει ο τόπος σε ένα ουσιαστικό σχέδιο αναδιοργάνωσης της περιοχής που θα επιτρέπει την ανάπτυξη της περιοχής με όρους αποσυγκεντρώσης, κοινωνικής δικαιοσύνης και πράσινης ανάπτυξης.