Οκτώβριος 1940: Η Βομβαρδισμένη Πάτρα, τις πρώτες ημέρες του Πολέμου - ΦΩΤΟ

"Πολλές φορές έχω ακούσει την μητέρα μου να περιγράφει τον φόβο  και τον πανικό που ένοιωσε όταν άκουγε τον ήχο των σειρήνων αλλά και τον βόμβο των Ιταλικών αεροπλάνων που πλησίαζαν την πόλη προτού αρχίσουν οι βόμβες να σκορπούν φωτιά και θάνατο.

Οι κάτοικοι της Πάτρας τρομοκρατημένοι,αλαφιασμένοι, πανικόβλητοι την εγκατέλειπαν αναζητώντας καταφύγιο στα γύρω προάστια και χωριά για να γλυτώσουν τον θάνατο. Η πόλη  άδειασε. Αυτή την άδεια πόλη έχει περιγράψει μοναδικά  ο εκλεκτός αρχιτέκτονας  Γιάννης Βασιλείου, που τα κτήρια του στολίζουν ακόμα την Πάτρα , ενώ το Αρχαίο Ωδείο του οφείλει την λαμπρή μαρμάρινη στολή του.

Ο Γιάννης Βασιλείου εκτός από σπουδαίος αρχιτέκτονας υπήρξε και εξαιρετικός συγγραφέας.«Την Τετάρτη το πρωί, 30 Οκτωβρίου,  γράφει ο Γιάννης Βασιλείου στις «Αναμνήσεις του από την Παληά Πάτρα», έγινε νέος μεγάλος βομβαρδισμός. Οι βόμβες πέφτανε συνέχεια η μία αμέσως μετά την άλλη.

Βρέθηκα τυχαία στο ισόγειο του ξενοδοχείου « Μαζέστικ» . Άκουγα να χαλάει έξω ο κόσμος από τις αδιάκοπες εκρήξεις. Είχα κάνει το κτήριο πριν λίγα χρόνια και ήξερα πως υπήρχαν από πάνου μας πέντε πλάκες μπετόν αρμέ. Ήμουνα απόλυτα βέβαιος πως δεν γινόταν να φθάσουν οι βόμβες ως κάτω.

Στον δεύτερο βομβαρδισμό, οι σκοτωμένοι δεν ήταν πολλοί. Μα ύστερα από αυτόν συμπληρώθηκε η γενική έξοδος.  Άδειασε εντελώς  ολάκερη η πόλη. Κανένας πια δεν τολμούσε να μείνει εκεί την νύκτα. Όσοι είχαν απόλυτη ανάγκη να πάρουν κάτι έρχονταν  πρωί πρωί , μονάχα για λίγο και βιάζονταν σαν κατατρεγμένοι  να ξαναφύγουν το γρηγορότερο.»

Δεν θα ξεχάσω ποτέ πόση φρίκη και ταραχή μου προκάλεσε η ακατοίκητη Πάτρα , όταν πήγα να κάνω ένα γύρο την Πέμπτη , αργά το βράδυ. Είναι απίστευτα θλιβερό, συγκλονιστικά αποκαρδιωτικό συναίσθημα, όταν ξέρεις μία πόλη ολοζώντανη και χαρούμενη να την δεις ξαφνικά  εντελώς εγκαταλειμμένη. Νεκρωμένη απόλυτα από κάθε παλμό ζωής . Η τραγική εντύπωση έχει κάτι από την παγωμάρα του θανάτου.  Σε αναστατώνει και σε αγριεύει αφάνταστα».

Νόμισα πως βρισκόμουνα σε μια νεκρή στοιχειωμένη πολιτεία. Πως από στιγμή σε στιγμή θα παρουσιάζονταν , σε κάθε γωνιά μυστηριώδη φαντάσματα . Παντού ήταν απλωμένη βουβαμάρα νεκροταφείου , σπαρακτική σαν άφωνο πικρόχολο μοιρολόι. Το φεγγάρι , μελαγχολικό και αυτό φώτιζε τους ερημωμένους δρόμους και τα κατάκλειστα και άδεια σπίτια, σαν να ήταν αναμμένα αμέτρητα νεκροκέρια . Αργοπερπάτησα ολομόναχος στις οδούς Μαιζώνος, Γούναρη, Αγίου Ανδρέου, στην απελπιστική και αγχώδη ηρεμία εκείνης της νύκτας.»Ούτε ο παραμικρός θόρυβος δεν τάραζε την απόλυτη σιωπή.

Μονάχα τα ρολόγια των εκκλησιών ακούγονταν κάθε τόσο να μετράνε μονότονα τις ώρες,  σαν καμπάνες που σημαίνουν λυπητερά όταν κάποιος πεθαίνει. Έσερνα  τα βήματά μου , χωρίς να συναντήσω ούτε έναν άνθρωπο. Χωρίς να δώ ούτε μία πόρτα ανοικτή ή ένα παράθυρο φωτισμένο. Οι μόνες ζωντανές υπάρξεις που κυκλοφορούσαν , περίλυπες και τρομαγμένες , ήταν ασυγκράτητο πλήθος από γάτες . Δεν πίστευα  πως μπορούσαν να είναι τόσες πολλές γάτες στην Πάτρα.

Είχαν βγει πεινασμένες από τα εγκαταλειμμένα σπίτια και ξεχύθηκαν σα χαμένες στους δρόμους γυρεύοντας εδώ και εκεί κάτι να φάνε , χωρίς τίποτε να βρίσκουν. Δεν υποφέρουν μονάχα οι άνθρωποι από την θεϊκή κατάρα και το μεγάλο κακό που λέγεται πόλεμος. »Δεν ξαναμπήκα στην πόλη , ούτε για να την αποχαιρετήσω που θα έφευγα για το Μέτωπο.

Δεν είχα την διάθεση αλλά ούτε και το κουράγιο , να την δώ ακόμη μια φορά , όπως εκείνο το κακόκαρδο βράδυ με το θλιβερό φεγγαρόφωτο και τις ταλαιπωρημένες γάτες. Η απόκοσμη ερημιά της, η  νεκραμάρα , η σιωπή της , έμειναν στην θύμησή μου σα μεταφυσική εικόνα από εφιαλτική κόλαση , ακόμα και από τους φοβερούς βομβαρδισμούς πιό απαίσια και αποτρόπαιη…».