ΖΑΧΑ ΧΑΝΤΙΝΤ: Η ΚΑΘΗΛΩΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ ΠΟΥ ΛΑΤΡΕΥΕ ΤΗ ΜΟΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ ΜΕ ΤΑ ΔΙΚΑ ΤΗΣ ΛΟΓΙΑ

Επίγειοι πλανήτες και πολύ Miyake

Η πιο διάσημη γυναίκα αρχιτέκτονας στον κόσμο, η ιρακινή Ζάχα Χαντίντ,«έφυγε» αναπάντεχα αφήνοντας πίσω μια οικουμενική «στρατιά» πελώριων κτιρίων με φουτουριστικές, ρευστές καμπύλες, χάρη στην επαναστατικά πειραματική, μοντερνιστική της ματιά. Κόρη σημαντικού πολιτικού της Βαγδάτης, πήγε σε σχολείο καλογριών και σπούδασε στο Λονδίνο, ενώ από τα πρώτα της βήματα αντιλήφθηκε το «πόσο σκληρό είναι να είσαι γυναίκα από την Αραβία στον αρχιτεκτονικό κλάδο, δηλαδή εντελώς εκτός «πλαισίου»...

Ακόμα και οι πιο άσχετοι με το design δημοσίων κτιρίων γνωρίζουν το όνομά της και έχουν δει κάπου ένα από τα χαρακτηριστικά «διαστημικά» της project, που χάραξαν τη «γεωγραφία» πόλεων και χωρών ως κυρίαρxα σημεία αναφοράς. Πολυβραβευμένη και ασυζητητί σταρ στο είδος της, αγαπούσε τη ζωή στη βρετανική πρωτεύουσα και τη χαλάρωση στο Μαιάμι, όπου και απεβίωσε στα 65 της. Τα συνεχή ταξίδια πλέον την εξουθένωναν.

To σπίτι της Χαντίντ στο Λονδίνο

ΛΟΝΔΙΝΟ, ΜΟΔΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ

«Δεν σκόπευα να ζήσω στο Λονδίνο, ήρθα όμως για σπουδές και το ερωτευόμουν μέρα με τη μέρα. Οι Βρετανοί σου επιτρέπουν να κάνεις αυτό που ακριβώς θέλεις. Αφήνουν χώρο, ίσως γιατί δεν ενδιαφέρονται να ασχοληθούν μαζί σου. Το Λονδίνο είναι μια φοβερή πόλη και τα τελευταία χρόνια έγινε ακόμα καλύτερο. Το περίεργο είναι πως μόνο στην αρχιτεκτονική δεν πετυχαίνει, αλλά σε βοηθάει σαν βάση να κυριεύσεις τον κόσμο» έχει αναφέρει στο Harpers Bazaar. H Xαντίντ ζούσε σε ένα πολύ εκκεντρικό διαμέρισμα-γκαλερί, με περίεργα έπιπλα και έργα τέχνης, ενώ γευμάτιζε στα πασίγνωστα λονδρέζικα στέκια Moro, Scott's, Yauatcha, Wolseley, Shoreditch House. Είχε αφήσει πίσω της τα έξαλα πάρτι του ’80 και ζούσε αφοσιωμένη στη δουλειά της, σε γραφείο που απασχολούσε 400 άτομα. Πολλοί δεν ξέρουν πως διέθετε μια παγκοσμίας κλάσης συλλογή ρούχων Μiyake, Yamamoto, Lanvin και έλεγε πως αν δεν ήταν αρχιτέκτονας ίσως είχε γίνει σχεδιάστρια μόδας. Είχε εμμονή με το μαύρο και τα vintage μαύρα φορέματα. Κυκλοφορούσε πάντα με περίεργα τζάκετ, πιστή στη μονοχρωμία. Για ριλάξ επέλεγε το Μαιάμι γιατί ήταν σαν να παίζει σε «βιντεοκλιπ του Ρίκι Μάρτιν», ενώ της άρεσε να ψωνίζει σε συγκεκριμένες μπουτίκ της Ρώμης.

«Η δουλειά μου περιείχε πάντα μια αβάν γκαρντ, αντισυμβατική αντίληψη. Επηρεάστηκα από τα γλυπτά του Ναούμ Γκάμπο και την εικαστική δουλειά του Καζιμίρ Μάλεβιτς. Στόχος ήταν να ανεβαίνουν ολοένα τα επίπεδα εφευρετικότητας. Σήμερα λόγω των νέων τεχνολογιών των βιομηχανιών τα σχέδια γίνονται πιο φιλόδοξα. Στην αρχιτεκτονική ψάχνεις να βάλεις το άτομο μέσα στο χώρο, ενώ στη μόδα πώς να βάλεις το αντικείμενο πάνω στο άτομο. Κάθε φορά –σαν άσκηση-ανακαλύπτω επτακόσιους τρόπους να γίνει ένα κτίριο. Ετσι παραμένεις δημιουργικός, έχοντας δηλαδή μεγάλο ρεπερτόριο. Δεν χρησιμοποιώ κομπιούτερ, σκιτσάρω πολύ γρήγορα μέχρι και εκατό παραλλαγές του ίδιου πράγματος».

Η ίδια ανησυχούσε πολύ για τις κοινωνικές ανισότητες σε όλο τον κόσμο και έλεγε ότι επιτέλους οι πολιτικές πρέπει να στραφούν στην οικοδόμηση μιας «ανοιχτής», φιλελεύθερης κοινωνίας του κόσμου. «Δεν πρέπει να πιστεύεις μόνο στον εαυτό σου αλλά και στο ότι ο κόσμος αξίζει τις προσπάθεις και τις θυσίες σου» είχε δηλώσει μεταξύ άλλων.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ

Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, δόθηκε η ευκαιρία στην αρχιτεκτονική φίρμα της Ζάχα Χαντίντ (Zaha Hadid Architects) να κατασκευάσει το πρώτο μεγάλης σπουδαιότητας κτίριό της, το ριζοσπαστικής σύλληψης πυροσβεστικό σταθμό της Vitra, στο Weil am Rhein της Γερμανίας. Ακολούθησαν δεκάδες ακόμα μεγάλου βεληνεκούς και ιδιαίτερης αισθητικής projects, όπως ο Πύργος του Σκι στο Ινσμπρουκ, το Rosenthal Centre for Contemporary Art του Σινσινάτι, η γέφυρα Pavilion στη Σαραγόσα, η Guangzhou Opera στην Κίνα, η Roca London Gallery.
Το πιο διάσημο, ωστόσο, έργο της ήρθε το 2011, οπότε της ανατέθηκε να σχεδιάσει το Kολυμβητικό Κέντρο (London Aquatics Centre) για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου. Oμοιο με διαστημική άκατο, έκλεψε τις εντυπώσεις ανάμεσα στα υπόλοιπα κτίσματα των Αγώνων. Φυσικά, έως τότε, η μορφή της Χαντίντ είχε περάσει ήδη στο πάνθεον των κορυφαίων. Το 2004 έγινε η πρώτη γυναίκα που τιμήθηκε με το Βραβείο Pritzker, το αντίστοιχο Νομπέλ της Αρχιτεκτονικής. Δύο ακόμα φορές βραβεύθηκε από τον αντίστοιχο θεσμό της Βρετανίας, ενώ της είχε απονεμηθεί και ο τίτλος της Dame από τη βασίλισσα Ελισάβετ. Aίσθηση έκανε και η σφραγίδα της στο MAXXI, National Museum of XXI Century Arts της Ρώμης.