Οι 9 πιο ιστορικές Μονές της Ηλείας

Η Ιερά Μονή Σκαφιδιάς είναι η παλαιότερη μονή της Ηλείας.

Λέγεται πως χτίστηκε κατά τη βυζαντινή περίοδο. Δεσπόζει περιστοιχισμένη από ένα εντυπωσιακό μεσαιωνικό φρούριο και απέχει λίγα μόλις χιλιόμετρα από την ειδυλλιακή παραλία της Σκαφιδιάς.

Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και κουβαλά κι αυτή, όπως οι περισσότερες μονές της περιοχής, μια σημαντική ιστορία. Η επικρατέστερη αναφέρει πως η ανέγερση του ναού αποφασίστηκε όταν κάποιοι κάτοικοι της περιοχής βρήκαν την εικόνα της Παναγίας στη θάλασσα, μέσα σε μια σκάφη.

Στο εσωτερικό του ναού σώζονται τοιχογραφίες που χρονολογούνται από το 1700, ενώ η μονή διαθέτει και ένα μεγάλο και σημαντικό αρχείο, βιβλιοθήκη, καθώς και μουσείο με σπάνια κειμήλια.

Η μονή, η οποία είναι γυναικεία, γιορτάζει με μεγάλη λαμπρότητα κάθε καλοκαίρι στις 15 Αυγούστου.

Ο Βυζαντινός Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, στην Ζούρτσα, θεωρείται το αρχαιότερο Βυζαντινό Μνημείο της Ηλείας και ένα εκ των αρχαιότερων της Ελλάδας.

Έχει πάνω του εμφανή τα σημάδια των αιώνων και των καταστροφών. Το γεγονός αυτό κάνει το κτίσμα τόσο μοναδικό.

Βρίσκεται μια ανάσα από τη Νέα Φιγαλεία και χάρη στο ειδυλλιακό τοπίο που περιβάλλει το συγκρότημα, ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει μια ξεχωριστή φυσική ηρεμία.

Η μονή διέθετε αρκετά κειμήλια τα οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και σήμερα φυλάσσονται στο Λαογραφικό Μουσείο της Ζούρτσας, το οποίο βρίσκεται στη Νέα Φιγαλεία.

Ο ναός εορτάζει με λαμπρότητα στις 15 Αυγούστου. 

Ο Ιερός Ναός Αγίου Διονυσίου είναι ένα αρχιτεκτονικό στολίδι στο κέντρο της πόλης του Πύργου. Καθώς τον παρατηρείς, μπορεί για λίγο να ξεχαστείς και να νομίζεις πως βρίσκεσαι σε κάποιο νησί του Ιουνίου. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι κτισμένος σε επτανησιακό αρχιτεκτονικό ρυθμό και είναι παράρτημα ή όπως θα λέγαμε κατά την εκκλησιαστική ορολογία, μετόχι, του Ιερού Ναού του Αγίου Διονυσίου Ζακύνθου.

Στο ναό φυλάσσεται το χέρι του Αγίου. Σύμφωνα με την παράδοση, το έκοψαν από το σκήνωμά του Αγαρηνοί πειρατές, όπου εφυλάσσετο στην Ζάκυνθο. Οι ίδιοι το πούλησαν στη Χίο, όμως μετά από πολλά χρόνια επέστρεψε ξανά στη Ζάκυνθο. Την περίοδο που το χέρι του Αγίου επέστρεψε στο νησί, ο λαός του Πύργου βασανιζόταν από μια τρομερή επιδημία πανώλης. Έτσι, κάποιοι Πύργιοι που έμεναν στη Ζάκυνθο πήραν την άδεια να φέρουν το χέρι του Αγίου στον Πύργο και να χτίσουν ένα ναό προς τιμήν του για να τους βοηθήσει η χάρη του να ξεπεράσουν την επιδημία.

Από τότε, κάθε 17η Δεκέμβρη, που είναι και η επίσημη γιορτή του Αγίου στην πόλη του Πύργου, λαμβάνουν χώρα πανηγυρικοί εορτασμοί προς τιμήν του.

Το σπήλαιο της Παναγιάς του Βαρκού, είναι φωλιασμένο σε μια κατάφυτη, από άγρια βλάστηση περιοχή, πάνω σε ένα βράχο, δίπλα σε έναν μαγευτικό καταρράκτη, και με θέα τεράστια πλατάνια, στο χωριό Καλίδονα, του δήμου Ζαχάρως.

Σύμφωνα με την παράδοση, εκεί, το 1845, βρέθηκε από έναν βοσκό μια εικόνα της Παναγίας. Μετέπειτα το σπήλαιο άρχισε να λειτουργεί σαν εκκλησάκι, και γιορτάζει πανηγυρικά κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου.

Σε βαθυπράσινο φαράγγι, έξω από το χωριό Λυγιά και λίγα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της κωμόπολης του Βαρθολομιού, υπάρχει το γυναικείο μοναστήρι της Παναγίας της Ελεούσας.

Απομονωμένο και καλά κρυμμένο για τους επιδρομείς, αθέατο από τη θάλασσα και χτισμένο κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο –τον 9ο μ.Χ. αιώνα– οφείλει το όνομά του στην εικόνα της Θεοτόκου, που, σύμφωνα με την παράδοση, βρέθηκε σε κοντινή σπηλιά και πήρε το προσωνύμιο Ελεούσα για να ελεεί τους πιστούς και να χαρίζει προστασία στον τόπο.

Η μονή γνώρισε κατά καιρούς επιθέσεις και λεηλασίες. Σε μία από αυτές, το 1863, την πυρπόλησαν πειρατές. Οι ντόπιοι την αναστήλωσαν ξανά, οικοδομώντας επιπλέον οχυρωματικό περίβολο και εντυπωσιακό πύργο που σώζεται μέχρι τις μέρες μας. Το 1976 ο πύργος αυτός κηρύχθηκε διατηρητέο μεσαιωνικό μνημείο και αργότερα ανακαινίστηκε.

Κατά την Τουρκοκρατία, το μοναστήρι ήταν καταφύγιο κατατρεγμένων, ενώ στην επανάσταση του 1821 διαδραμάτισε κομβικό ρόλο, μιας και χρησίμευσε ως ορμητήριο αγωνιστών.

Το μοναστήρι γιορτάζει στις 31 Αυγούστου, ενώ κοντά του υπάρχει και σπηλιά με σταλακτίτες που το νερό της θεωρείται αγίασμα, αλλά και μια υπεραιωνόβια ελιά που ανήκει σε κτήμα-περιουσία της μονής.

Πάνω από την Δίβρη, ανάμεσα σε ένα πυκνό παραμυθένιο δάσος γεμάτο έλατα είναι κτισμένη η Άνω Μονή Δίβρης - Μονή Χρυσοπηγής. 

Γύρω από το μοναστήρι το τοπίο κόβει την ανάσα. Οι πηγές, τα τρεχούμενα νερά και η πλούσια βλάστηση συνθέτουν μια φυσικά παλέτα, γεμάτη χρώματα. Πέριξ της μονής υπάρχουν τρία παρεκκλήσια, ενώ και στο εσωτερικό του βρίσκεται το πολύ όμορφο παρεκκλήσι των Αγίων Κηρύκου και Ιουλίτσας.

Στη μονή με τον υπέροχο περίβολο, έβρισκαν κάποτε καταφύγιο οι πιο σπουδαίοι ήρωες της επανάστασης του 1821. Στην βιβλιοθήκη της, μπορεί να βρει κανείς σπάνια χειρόγραφα και μοναδικές εκδόσεις βιβλίων. 

Η μονή είναι αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή, γιορτάζει όμως το Γενέσιο της Θεοτόκου στις 8 Σεπτεμβρίου.

Σε απόσταση σχεδόν 8 χιλιομέτρων νότια της Αμαλιάδας και 13 περίπου βόρεια του Πύργου, η Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου, από τις ιστορικότερες της Ηλείας και σημαντικό προσκύνημα για όλη τη Δυτική Πελοπόννησο, είναι γνωστή και ως Μονή Φραγκοπηδήματος.

Η προσωνυμία της ανάγεται πολύ πίσω στους αιώνες, όταν κατά την παράδοση ένας Φράγκος ιππότης πήδησε μαζί με το άλογό του από τον γκρεμό για να μη συλληφθεί από τους διώκτες του και, επικαλούμενος τον Άγιο Νικόλαο, σώθηκε. Εκπληρώνοντας το τάμα του ανήγειρε ναό και αφιέρωσε στον άγιο την περιοχή.

Το κτιριακό σύμπλεγμα του μοναστηριού, με τα κτίρια των κελιών ολόγυρα και τον κεντρικό ναό, ρυθμού βασιλικής (μικρό σε μάκρος και πλάτος αλλά ψηλό), να κείται στη μέση, εντυπωσιάζει με το μέγεθός του. Η μονή γνώρισε φάση ανοικοδόμησης μετά τους σεισμούς του 1993 που την έπληξαν, ενώ απέκτησε και δεύτερο, πιο ευρύχωρο και επιβλητικό ναό, βυζαντινού ρυθμού.

Το μοναστήρι, που με διάταγμα του 1929 επανιδρύθηκε ως γυναικείο –οι μοναχές του ασχολούνται με πολλά διακονήματα, μεταξύ των οποίων και τα εργόχειρα υφαντά, για τα οποία παλιότερα έχουν βραβευτεί–, πανηγυρίζει στις 6 Δεκεμβρίου.

Περιτριγυρισμένη από αιωνόβιες ελιές, σε κατάφυτο πλάτωμα του χωριού Κάτω Παναγιά, 2,5 χιλιόμετρα από την Κυλλήνη, η Ιερά Μονή Γενεσίου της Θεοτόκου, γνωστή και ως Παναγία Βλαχέρνα, προς τιμητική ανάμνηση της περίφημης ομώνυμης μονής της Κωνσταντινούπολης, θεωρείται ένα από τα ιστορικά μοναστήρια του νομού Ηλείας.

Δεσπόζοντας στο κέντρο της αυλής, το καθολικό της μονής –βυζαντινό κτίσμα με φράγκικες προσθήκες, δείγμα άψογης συμπόρευσης ανατολικής και δυτικής εκκλησιαστικής τέχνης– έχει τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής άνευ τρούλου, είναι χτισμένο από κοκκινωπό πωρόλιθο και διαχωρίζεται σε εξωνάρθηκα, εσωνάρθηκα και κυρίως ναό.

Οι αγιογραφίες στο εσωτερικό του ναού είναι εξαίσιες δημιουργίες κυρίως των μέσων του 18ου αιώνα, ενώ στον εξωνάρθηκα αξιοπρόσεκτο είναι το ενσωματωμένο σε μαρμάρινη πλάκα, κατακόρυφο ηλιακό ρολόι.

Η μονή διαθέτει πλούσια βιβλιοθήκη, όπου εκτός των άλλων διατηρούνται γνήσια πατριαρχικά σιγίλια, χειρόγραφα, κώδικες, βιβλία μεγάλης αξίας και σπουδαιότατα κειμήλια, μεταξύ των οποίων Ευαγγέλια, λειψανοθήκες και εκκλησιαστικά σκεύη. Σε χώρους της σώζονται και τάφοι επιφανών Φράγκων.

Από το 1978, επιτελώντας αδιάκοπα φιλανθρωπικό έργο, το μοναστήρι λειτουργεί και ως οίκος ευγηρίας και μετέπειτα και ως ίδρυμα χρονίως πασχόντων και κατάκοιτων γερόντων. Πανηγυρίζει κάθε έτος στις 8 Σεπτεμβρίου, ενώ είναι επισκέψιμο μόνο κατόπιν ραντεβού.

Η Ιερά Μονή Παναγίας Κρεμαστής είναι ένα από τα πιο γνωστά ελληνικά μοναστήρια, τόσο λόγω του σημείου στο οποίο βρίσκεται, όσο και χάρη στην παράδοση που το ακολουθεί.

Η μονή είναι χτισμένη σε υψόμετρο 207 μέτρων και από μακριά μοιάζει στ' αλήθεια σα να κρέμεται από τον βράχο. Στέκεται επιβλητική στην απόκρημνη πλαγιά και έχει θέα που κόβει την ανάσα.

Λέγεται πως περίπου τον 17ο αιώνα κάποιοι ντόπιοι είχαν παρατηρήσει ένα απόκοσμο φως να βγαίνει από ένα συγκεκριμένο σημείο του βουνού. Έτσι αποφάσισαν, να κατεβάσουν στην πλαγιά έναν άνδρα δεμένο με σχοινί ώστε να δει τι συμβαίνει. Αυτό που ανακάλυψε ήταν η εικόνα της Παναγίας αιωρούμενη μέσα σ' ένα σπήλαιο. Η εικόνα μεταφέρθηκε σε ασφαλές σημείο και για να τιμηθεί η Θεοτόκος, αποφασίστηκε να χτιστεί ένας ναός. Εξαιτίας όμως της δυσμορφίας του εδάφους στην απότομη πλαγιά που βρέθηκε η εικόνα, οι ντόπιοι σκέφτηκαν πως θα ήταν ακατόρθωτο να χτίσουν το οτιδήποτε. Τότε, σύμφωνα πάντα με την παράδοση, η εικόνα χάθηκε ξαφνικά. Λίγες ημέρες μετά κι ενώ οι κάτοικοι της περιοχής έψαχναν μάταια να βρουν την εικόνα, η απόκοσμη λάμψη που τους οδήγησε αρχικά σε αυτήν, εμφανίστηκε ξανά στο βουνό. Η εικόνα είχε επιστρέψει. Οι κάτοικοι θεώρησαν πως επρόκειτο για σημάδι, και έτσι αποφάσισαν ο ναός να χτιστεί στην πλαγιά, όσο απόκρημνη κι αν ήταν, όσες δυσκολίες κι αν συναντούσαν, αφού αυτή ήταν η θέληση της Παναγίας. Το γεγονός αυτό, έδωσε στην μονή το όνομα "Κρεμαστή".

Η μονή στην οποία φιλοξενούνται γυναίκες μοναχές, γιορτάζει στις 23 Αυγούστου. Οι εορτασμοί προσελκύουν κάθε καλοκαίρι εκατοντάδες προσκυνητές, οι οποίοι έρχονται από κάθε γωνιά της Ελλάδας για να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας, αλλά και για να θαυμάσουν το πανέμορφο τοπίο που περιβάλλει το ναό.

* Οι φωτογραφίες είναι από olympianland.gr