Τέσσερις παρατηρήσεις για το έθιμο της ντροπής της "Γιαννούλας της Κουλουρούς" που φέτος προκάλεσε Πανελλήνιες αντιδράσεις

Ο λαϊκός τύπος που είχε συνδεθεί περισσότερο από κάθε άλλον με το Καρναβάλι της Πάτρας στα χρόνια του μεσοπολέμου ήταν η Γιαννούλα η κουλουρού. Ήταν μια μεσόκοπη τότε γυναίκα, αγνώστου καταγωγής και πατρότητος.

Έμενε στο Τάσι, σ’ ένα σπιτάκι πίσω από την Καζάρμα. Ζούσε πουλώντας κουλούρια. Ήταν οξύθυμη και βλασφημούσε. Όταν θύμωνε σήκωνε τα φουστάνια της και έδειχνε τα μακριά δαντελωτά βρακιά της.

Αγνωστο από πότε και πώς της είχε γίνει έμμονη ιδέα ότι… «είναι δούκισσα της Αμερικής, αρραβωνιασμένη με τον πρόεδρο Ιούλσο (τον Ουίλσωνα εννοούσε) που είναι ερωτευμένος μαζί της και θα έρθει στην Πάτρα, για να στεφανωθούν».

Αυτή την τρέλα της καλλιεργούσαν ολοχρονίς οι ντορατζήδες της Απάνω Χώρας και η γειτονιά της.

Και την τελευταία ή την προτελευταία Κυριακή του Καρναβαλιού γινόταν ο μεγάλος ντόρος — ο γάμος της Γιαννούλας — στον οποίο έπαιρνε μέρος κατά κάποιο τρόπο όλη σχεδόν η πόλη.

Ας περιγράψουμε την «τελετή»:

Κατά τις 11 το πρωί, ή τις 3 το απόγευμα στο σπίτι της Γιαννούλας συγκεντρώνονται οι γειτόνισσές της και άλλες γυναίκες και τη ντύνουν νύφη.

Εκτός από τα άλλα στολίδια της φορούν και… τα παράσημα (στρογγυλά τενεκεδάκια κρεμασμένα από σπόγγους) που υποτίθεται ότι είχε στείλει ο αγαπημένος της Ιούλσος.

Πριν τελειώσει το ντύσιμο της νύφης, καταφθάνουν με νταούλια και άλλα όργανα ο «κουμπάρος» και η παρέα του.

Το ρόλο του κουμπάρου τον αναλαμβάνει ο Περικλής Γιογκαράκης (γνωστός ντορατζής).

Τον συνοδεύουν και πρωτοστατούν στον ντόρο οι Μήτσος Καρατζάς, Σπύρος Παναγόπουλος, Βασίλης Γενναίος, Παναγιώτης Μαντέλης και άλλοι.

Σχηματίζεται τότε πομπή και ξεκινάει για το λιμάνι.

Η νύφη, οι παράνυφες, ο κουμπάρος και τα όργανα ανεβαίνουν σε κάρα της καθαριότητας. Ακολουθεί μεγάλο πλήθος πεζών που κάνουν απερίγραπτο σαματά.

Όταν η πομπή φθάνει στην παραλία, ηχούν οι σειρήνες των πλοίων (είχαν … μυηθεί και οι πλοίαρ­χοι).

Από ένα από αυτά ξεκινάει η βάρκα που φέρνει τον αναμενόμενο νυμφίο, τον Ιούλσο.

Τον ρόλο αυτόν αναλαμβάνει συνή­θως ένας γλεντζές από το Τάσι, ο κακοφήμως πασίγνωστος Πατρώνης.

Ο Ιούλσος έχει ψεύτικες φαβορίτες, φοράει μια κιτρινισμένη παλιά ρεδιγκότα και ψηλό καπέλο.

Κρατάει στο ένα χέρι μια μπουκάλα κρασί και στο άλλο μια βαλίτζα γιομάτη εφημερίδες της οκάς.

Στο σημείο όπου αποβιβάζεται, ναύτες του Λιμεναρχείου του αποδίδουν τιμές (Μυημένος και ο λιμενάρχης).

Ο Ιούλσος με γοργό βηματισμό κατευθύνεται προς την «πολυαγαπημένη» του και πέφτει στην αγκαλιά της Γιαννούλας, η οποία δακρύζει από τη συγκίνηση και μένει άφωνη.

Σχηματίζεται τώρα η γαμήλια πομπή και επιστρέφουν όλοι στο Τάσι. Στο δρόμο από όπου περνάνε, τους ρίχνουν από μπαλκόνια και παράθυρα ρύζι και κουφέτα. Η πομπή καταλήγει στο σπίτι της Γιαννούλας.

Εδώ στήνουν χορό περιμένοντας τους… παπάδες που θα βλογήσουν τα στέφανα.

Πριν όμως απ’ αυτούς παρουσιάζονται δύο χωροφύλακες. Κατευθύνονται προς το ζεύγος, αποσπούν από την αγκαλιά της Γιαννούλας τον Ιούλσο και τον συλλαμβάνουν επειδή … δεν ήταν εν τάξει το διαβατήριο του. (Κάθε φορά με άλλη αιτία).

Καθώς οι χωροφύλακες φεύγουν με τον Ιούλσο, και η Γιαννούλα αρχίζει να τραβάει τα μαλλιά της και να κλαίει σπαρακτικά.

Αυτό ήταν το σκληρό τέλος του αποκριάτικου αυτού ντόρου, τέλος που καμιά φορά είχε και βάρβαρη συνέχεια, καθώς βρίσκονταν κάποιοι άξεστοι που πετούσαν στη δυστυχισμένη κουλουρού λεμονόκουπες και πατσαβούρες.

Από την άλλη μέρα όλοι με κάθε λογής ψέμα προσπαθούν ν΄ απαλύνουν τον πόνο της Γιαννούλας, αλλά δεν παύουν να καλλιεργούν ολοχρονίς την τρέλα της.

Εκτός από όσα της έλεγαν προφορικώς, της έστελναν και γράμματα, προερχόμενα δήθεν από τον πρόεδρο Ουίλσων. Σ’ ένα απ’ αυτά ο αγαπημένος της Ιούλσος της γνώριζε ότι της στέλνει γοβάκια… από ξυπολη-Γόδερμα.

Σε άλλο της ανακοίνωσε ότι… βάφτισε τον γυιό του (βασιλιά της Αμερικής και προς τιμήν της τον ονόμασε Γιάννουλ.

Αυτά τα γράμματα τα φύλαγε η Γιαννούλα σε ένα μπαούλο και βρέθηκαν μετά το θάνατο της.

Επειδή δεν είχε κληρονόμους, τα πράγματα της περιήλθαν στο ελληνικό δημόσιο.

Κάποιος υπάλληλος είδε τις επιστολές, αντέγραψε μία (που είχε ημερο­μηνία 23 Οκτ.1923) και την έδωσε σε δημοσιογράφο που την δημοσίευσε σε πατρινή εφημερίδα.

Την αντιγράφουμε κι εμείς εδώ:

Πολυαγαπημένη μου Γιαννούλα, σέ φιλώ στά δύο γλυκά ματάκια σου και στά σγουρά σου τά μαλλιά.

Γιαννούλα μου, χθες δι ‘ ενός αεροπλάνου μου έρριξα στήν πλατεία Γεωργίου του Πατράτσο είδοποιητήριον πρός τόν Νομάρχη  νά φροντίσει νά σου παραδώσουν όλα τα χρήματα πού σου έχω στείλει και όλα τά φορέματα και τά χρυσά δακτυλίδια και παρασήματα, βραχιόλια, σκουλαρίκια και σερβίτσια, πού τά έχει ό τελώνης κ. Κρινάκης. Στην είδοποίησιν έγραφα ότι έάν δέ σου τά παραδώσουν, θά βομβαρδίσω τό Πατράτσο και θά κάμω άποκλεισμόν. Δέν θά αφήσω νά έλθει στάρι άπό Άμέρικα.

Γιαννούλα μου, έτηλεγράφησα μέ τόν Μαρκόνιον εις τόν διευθυντήν της αστυνομίας και έπιασε τόν διευθυντήν της Ε­θνικής Τραπέζης κ. Μαλεβίτην και τόν έβαλε φυλακήν, έως ότου σου παραδώσει όλα τά χρήματα. Έάν δέν σου τά δώσουν, θά τούς κάμω όλους εξορία σέ άγρια μέρη.

Σύντομα θά έλθω στό Πατράτσο. Νά έτοιμασθής νά φύγωμε γιά Άμέρικα. Όλοι σέ περιμένουν νά γνωρίσουν τήν νέαν δούκισσαν. Νά μου στείλεις τή φωτογραφία σου μέ ξέπλεκα μαλλιά, ριγμένα … μπροστά. Θέλω νά σέ δουν οι βασιλείς και έχεις πολλούς χαιρετισμούς.

Μή μέ σκεπάζεις ουρανέ μή μέ σκεπάζεις χώμα ακόμα δέν έχάρηκα στέφανα κι αρραβώνα Στον τόπο πού σέ πρωτοείδα θέ νά φυτέψω μουσμουλιά τά μούσμουλα ειν’ ή ελπίδα και ή Γιαννούλα μου παρηγοριά

Χρυσή μου έρχομαι κι ο’ι γάμοι μας θά γίνουν οτήν παραλία. Μέ τόν έπιφέροντα σου στέλνω και μία ράβδο χρυσή και κάνε υπομονή.

Σέ φιλώ στά μάτια ΟΥΊΛΣΟΝ

Η Γιαννούλα η Κουλουρού (Καρναβάλι της Πάτρας Ν.Ε. Πολίτη, Αχαϊκές Εκδόσεις)

Ας δούμε πιο αναλυτικά την ιστορία όπως την αναφέρει στο facebook ο Γεώργιος Μουστάκας η οικογένεια του οποίου ζούσε δίπλα στην Γιαννούλα.

Η Γιαννούλα η Κουλουρού – Το έθιμο της ντροπής!

Κάθε Τσικνοπέμπτη πλήθος Πατρινών παρακολουθούν το έθιμο του γάμου της Γιαννούλας της Κουλουρούς. Ένας άνδρας ντύνεται νύφη και γίνεται η αναπαράσταση των παρ' ολίγον γάμων της Γιαννούλας.
Ποια είναι όμως η πικρή αλήθεια πίσω από αυτό το εμετικό έθιμο;
Η Γιαννούλα η Κουλουρού ήταν υπαρκτό πρόσωπο. Γεννήθηκε το 1868 στην Άνω πόλη Πάτρας λίγα εκατοντάδες μέτρα από το σπίτι μου. Ήταν πολύ φτωχή και πούλαγε κουλούρια για να ζήσει. Η Γιαννούλα ήταν ένας λειτουργικός άνθρωπος αλλά είχε μια ελαφριά νοητική καθυστέρηση. Ας πούμε ότι το μυαλό της δούλευε μια στροφή λιγότερο. Αυτοί οι άνθρωποι αν μεγάλωναν σε περιβάλλον αγάπης και αλληλοσεβασμού θα ήταν ευτυχισμένοι. Δυστυχώς όμως οι συμπολίτες εκείνα τα χρόνια (ακόμα και σήμερα δυστυχώς) τους μετατρέπουν με τα χωρίς οίκτο πειράγματα τους, στον τρελό του χωριού. Αυτό συμβαίνει γιατί αυτοί οι ηλίθιοι άνθρωποι που σπάνε πλακά εις βάρος άλλου είναι κι αυτοί που έχουν την πραγματική αναπηρία στην ψύχη τους.
Η Γιαννούλα η Κουλουρού είχε ένα μεγάλο καημό ειδικά στα 35 της και μετά να παντρευτεί. Είχε μαράζι μεγάλο επειδή ήταν ανύπαντρη. Μια παρέα που μερικοί από αυτούς ήταν υποτίθεται και η αβαν-γκαρντ της πατρινής κοινωνίας αποφάσισαν να της κάνουν πλακά και της είπαν ότι θα της βρουν γαμπρό.
Πρώτη φορά την έντυσαν νύφη στις 2 Φεβρουαρίου του 1914.  Γαμπρός δεν εμφανίστηκε ποτέ, παρά ένα πλήθος να την κοροϊδέψει. Την επομένη χρόνια το πάθημα της έγινε και επιθεώρηση που έγραψε ο Τουρνάς και Αθανασίου (Πατρινοί δημοσιογράφοι) και το ρόλο της Γιαννούλας υποδύθηκε ο βαυαρικής καταγωγής Έλληνας ηθοποιός Εδμόνδος Φυρστ
Το 1918 τα πράγματα σοβαρεύουν. Την ξανά πείθουν ότι της βρήκαν γαμπρό, έναν νεαρό τον Μιλτιάδη Μαντέλη. Οι γειτόνισσες την έβαψαν, την έντυσαν νύφη και πλήθος κόσμου τη συνόδευσε με όργανα στην εκκλησία και την παρέδωσαν στο νεαρό! Εκεί ξαφνικά εμφανιστήκαν δυο και καλά στρατιώτες της στρατονομίας και συλλάβανε το γαμπρό για κάποιο γελοίο λόγο και εξαφανίστηκαν. Η Γιαννούλα ξέσπασε σε απαρηγόρητα κλάματα κι έπεσε σε μεγάλη θλίψη.
Αυτό δε σταμάτησε όμως κάποιους να συνεχίζουν και με αλλά θεατρικά δρώμενα να σατιρίζουν την Γιαννούλα…
Μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο πρόεδρος της Αμερικής έγινε ο Ουίλσον. Το 1921 οι ίδιοι άνθρωποι πείθουν αυτή την φορά την Γιαννούλα ότι ήταν μακρινός συγγενής του Ουίλσον! Της είπαν ότι μαζί με τον πρόεδρο της Αμερικής κληρονομούν ένα μεγάλο χρηματικό ποσό κι έτσι τώρα που θα γίνει πλούσια, θα παντρευτεί όποιον θέλει. Ένα μεγάλο πλήθος την συνόδευσε σε γραφείο ψεύτικου δικαστικού κλητήρα που της μέτρησε μπροστά της πάρα πολλά χρήματα. Την στιγμή που τα έδωσε στη Γιαννούλα μπήκαν δυο (ψεύτικοι) μασκοφόροι ληστές και της τα έκλεψαν! Η Γιαννούλα ξανά σπάραξε από τον πόνο και τα κλάματα. Την επομένη μέρα, πάλι με ένα πλήθος κόσμου να την περιπαίζει πήγε στην αστυνομία να βρει το δίκιο της …
Από αυτό το γεγονός και μετά, στη Γιαννούλα κατάπεσε κι άλλο το ταλαιπωρημένο της μυαλό. Έβγαλε και μια ιστορία από το μυαλό της που την πίστευε, ότι ήταν αρραβωνιασμένη με έναν φαντάρο.
Το 1922 πείθουν την κακόμοιρη Γιαννούλα, ότι ο Ουίλσον ήταν πατέρας του στρατιώτη που ήταν αρραβωνιασμένη! Στο καρναβάλι την πείθουν να πάει στο λιμάνι να υποδεχτεί τον Ουίλσον με το γαμπρό και μια βαλίτζα χρήματα. Πάνω από δέκα χιλιάδες κόσμου την πήγε ντυμένη νύφη στο μόλο, όπου η Γιαννούλα με ανείπωτη χαρά υποδέχεται τον (ερχόμενο με βάρκα) γαμπρό! Τους παραλαμβάνει άμαξα και η Γιαννούλα είναι τρισευτυχισμένη. Μετά από λίγο ένας λούστρος μπαίνει στην άμαξα και κλέβει τα λεφτά. Ο γαμπρός πηδά από την άμαξα για να πιάσει τον λούστρο κι εξαφανίζεται κι αυτός… Όταν κλαίει η Γιαννούλα ο "Ουίλσον" της λέει ότι πάει να στείλει μήνυμα για να έρθει άλλος γαμπρός κι εξαφανίζεται κι αυτός… Η Γιαννούλα πέφτει σε μεγάλη θλίψη.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το 1923 της είπαν ότι τελικά θα την παντρευτεί σε λίγα χρόνια ο ίδιος ο Ουίλσον και της στέλνουν κι ερωτικές επιστολές !
Το 1930 σταματούν όλα γιατί πέθανε ο άνθρωπος που έπειθε τη Γιαννούλα που τώρα δεν εμπιστεύεται άλλον.
Το 1940 η Γιαννούλα είναι 72 χρονών. Δεν μπορεί να επιβιώσει πια. Ο κόσμος δεν έχει να φάει ψωμί όχι να αγοράσει κουλούρι . Ο συγχωρεμένος ο πατέρας μου που ήταν παιδί στην κατοχή μου έλεγε: Οι άνθρωποι πέθαιναν από την πείνα στη μέση του δρόμου. Μάζευαν καθημερινά τους νεκρούς με τα κάρα. Η Γιαννούλα μόνη και ξεχασμένη βρέθηκε νεκρή στο σπίτι της .

Υ.Γ: Τις 8-2-2018 ο Δήμος Πατρών μαζί με πλήθος Πατρινών και μεθυσμένων καρακιτσαριών, ξανά συνόδεψε νύφη και ξανά κορόιδεψε για άλλη μια φορά τη Γιαννούλα την Κουλουρού στο γάμο που τόσο πολύ προσμένει.
Συγγνώμη Γιαννούλα μου !
Εκεί που είσαι Γιαννούλα κάνε μια προσευχή να μας συγχωρέσει ο Θεός .
"Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών έστιν η βασιλεία των ουρανών"
Συγγνώμη κορίτσι μου, μη στενοχωριέσαι. Έτσι κι αλλιώς κανένας από αυτούς, δεν είναι άξιος να γίνει άντρας σου
ΥΓ2 : Και μη ξεχνιόμαστε ε; Πατρινό καρναβάλι για πάντα, έλα να δεις τι θα πει Πατρινός...