Το Παρατηρητήριο Οδικών Αξόνων Δυτικής Ελλάδος και Πελοποννήσου στο Patras IQ 2017

Το Παρατηρητήριο Οδικών Αξόνων Δυτικής Ελλάδος και Πελοποννήσου (ΠΟΑΔΕΠ) αποτελεί μία καινοτόμο δράση, ως αυτόνομη και ανεξάρτητη δομή, που προήλθε ως πρωτοβουλία Πανεπιστημιακών δασκάλων και ερευνητών με στόχο τη συνεχή εκτίμηση και παρακολούθηση των χωρικών επιδράσεων των μεγάλων οδικών αξόνων της Δυτικής και Νότιας Χώρας και μελετά / αναλύει τις κοινωνικοοικονομικές επιδράσεις των μεγάλων συγκοινωνιακών έργων στην περιφέρεια αλλά και στο σύνολο της χώρας.

Τις δραστηριότητες του τις υλοποιεί σε στενή συνεργασία και με την υποστήριξη των παραχωρησιούχων εταιρειών των μεγάλων οδικών έργων στην περιοχή (ΓΕΦΥΡΑ ΑΕ, ΜOΡΕΑΣ ΑΕ, NEΑ ΟΔΟΣ ΑΕ, ΟΛΥΜΠΙΑ ΟΔΟΣ ΑΕ), του Πανεπιστημίου Πατρών, αλλά και άλλων Δημόσιων και Ιδιωτικών Φορέων.

Το Παρατηρητήριο αποτυπώνει και αναλύει, εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις, και τη διαρκή επίδραση τους στην προσβασιμότητα των περιοχών διέλευσης τους, τόσο αυτόνομα, όσο και σε συνδυασμό με τους λοιπούς οδικούς άξονες της χώρας. Επιγραμματικά, οι κύριες κατευθύνσεις λειτουργίας του είναι οι εξής:

- η διαρκής παρακολούθηση, με κατάλληλες επιστημονικές μεθόδους, των χωρικών επιδράσεων των παραπάνω έργων στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής αλλά και αυτής καθ’ αυτής της λειτουργίας τους (φόρτοι, ατυχήματα, κλπ.) με συγκριτικό τρόπο.

- η συνεχής ενημέρωση και αξιολόγηση επιλεγμένων δεικτών που μετρούν τις αναπτυξιακές και χωρικές επιδράσεις των οδικών αξόνων, καθώς και η παραγωγή σχετικών μελετών, ερευνών και εκθέσεων.

- η διαρκής ενημέρωση και διάχυση των πορισμάτων για τις επιδράσεις αυτές μέσω της ιστοσελίδας και άλλων δραστηριοτήτων του, όπως με τη διοργάνωση ή τη συμμετοχή του σε ημερίδες, συνέδρια και άλλες σχετικές εκδηλώσεις.

- η υποστήριξη και προώθηση κατάλληλων μέτρων πολιτικής από τους αρμόδιους αναπτυξιακούς και διοικητικούς φορείς που έχουν την ευθύνη υλοποίησης του περιφερειακού, οικονομικού, κοινωνικού και χωροταξικού σχεδιασμού.

Tο Παρατηρητήριο αποτελεί ένα στρατηγικό εργαλείο το οποίο, με τεκμηριωμένες επιστημονικές μεθόδους και σύγχρονη υποδομή πληροφοριακών συστημάτων, συγκεντρώνει και επεξεργάζεται ενημερωμένα δεδομένα και παρέχει υπηρεσίες συστηματικής και έγκυρης πληροφόρησης για την κατάσταση των περιοχών που επηρεάζονται από την κατασκευή και λειτουργία των μεγάλων αυτών συγκοινωνιακών έργων. Στο πλαίσιο αυτό, η αξιολόγηση της συμβολής των αναπτυξιακών έργων και η αποτίμηση των επιπτώσεων τους στο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον τους αποτελούν δράσεις με υψηλές απαιτήσεις και υπόκεινται στις ιδιαίτερες δυσκολίες του ορθού εντοπισμού όλων των παραμέτρων και συνιστωσών της δραστηριοποίησης τους στο ευρύτερο οικονομικό, περιφερειακό και αναπτυξιακό πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται και λειτουργούν. Συνολικά οι λειτουργίες και δραστηριότητες του Παρατηρητηρίου συνοψίζονται στις παρακάτω βασικές συνιστώσες:

-Συλλογή, καταγραφή και επεξεργασία δεδομένων και μετρήσεων.

-Οργάνωση πληροφοριών σε σύγχρονο πληροφοριακό σύστημα.  Διαχείριση Συστήματος Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS).

-Υπολογισμός, επεξεργασία και διαχρονική / συστηματική παρακολούθηση δεικτών.

- Σύνταξη εκθέσεων για την υποστήριξη αναπτυξιακών πολιτικών και προγραμμάτων.

-Εκπόνηση μελετών και ερευνητικών προγραμμάτων.  Προβολή-διάχυση των αποτελεσμάτων.

-Δικτύωση και διεύρυνση δραστηριοτήτων.

-Συνεργασία με εξωτερικούς συνεργάτες – συμβούλους για την επιστημονική υποστήριξη και αποτελεσματική υλοποίηση των δραστηριοτήτων του.

-Συνεργασία και δικτύωση με άλλους ανάλογους Οργανισμούς και αναπτυξιακούς Φορείς σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο, και κυρίως με τους αναπτυξιακούς φορείς στην ευρύτερη περιοχή επιρροής του άξονα.

Απώτερος σκοπός της διάρθρωσης και οργάνωσης των δραστηριοτήτων του Παρατηρητηρίου είναι η επιστημονική εκτίμηση, η συστηματική παρακολούθηση και η αμερόληπτη αξιολόγηση παραμέτρων και δεικτών που αφορούν:

-την προσβασιμότητα στις περιφέρειες,

- την ανάπτυξη του συστήματος μεταφορών,

- την ανάπτυξη της συγκοινωνιακής υποδομής,

- την λειτουργία του οδικού δικτύου,

- την κινητικότητα των επιχειρήσεων,

-το επίπεδο ανάπτυξης,

-τον βαθμό συνοχής,

-την ανταγωνιστικότητα και την επιχειρηματικότητα,

- τις διακλαδικές και ενδοκλαδικές επιπτώσεις,

- την καταναλωτική συμπεριφορά,

- τις επιπτώσεις στην κτηματαγορά,

-τις επιδράσεις διάχυσης,

- τις δημογραφικές μεταβολές,

- την οικιστική ανάπτυξη,

-τις χωροταξικές μεταβολές και δυναμική,

-το σύστημα των οικισμών και τη δικτύωση των αστικών κέντρων,

- τις επιπτώσεις στον εκσυγχρονισμό του αγροτικού τομέα,

- την τουριστική ανάπτυξη,

- τις ενδοπεριφερειακές ανισότητες,

- την μέτρηση της φτώχειας, της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού

- την προστασία και ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος.

Το σύστημα δεικτών Χωροταξικοί – Δημογραφικοί δείκτες: αποσκοπούν στην περιγραφή των επιδράσεων των οδικών αξόνων και με βάση αυτούς καθορίζονται οι ζώνες επιρροής, ο δυνητικά ωφελούμενος πληθυσμός, η προσβασιμότητα περιοχών και σημείων και η κατανομή χωρικών φαινομένων. Συγκοινωνιακοί δείκτες: αφορούν μεγέθη που αναφέρονται στη λειτουργία αυτών καθ’ αυτών των αξόνων όπως, κυκλοφοριακός φόρτος, χρονοαποστάσεις, χαρακτηριστικά μετακινήσεων και αποσκοπούν τόσο στην τεκμηριωμένη και συστηματική παρακολούθηση της λειτουργίας τους όσο και στον υπολογισμό βασικών μεγεθών για τον υπολογισμό δεικτών άλλων κατηγοριών. Κοινωνικοοικονομικοί δείκτες: αποσκοπούν στην περιγραφή της φύσης της οικονομίας των περιοχών που επηρεάζονται από τους οδικούς άξονες, μέσω της διαχρονικής τους μεταβολής και μελετούν και περιγράφουν τις επιδράσεις με χαμηλότερο επίπεδο αυτό της περιφερειακής ενότητας αναλύοντας την επίδραση τους στην τοπική και ευρύτερη περιοχή. Περιλαμβάνονται τέσσερις υποομάδες δεικτών : α) Οικονομικά μεγέθη περιοχών (εισόδημα, απασχόληση, κλπ.), β) Φτώχεια, ανισότητα και κοινωνικός αποκλεισμός, γ) Ζώνες και τομείς ανάπτυξης, υποδομές, και δ) Επιχειρήσεις και επιχειρηματικότητα Περιβαλλοντικοί δείκτες: αφορούν μεγέθη που αναφέρονται στην ποιότητα περιβάλλοντος, όπως αυτό επηρεάζεται από τους μεγάλους οδικούς άξονες, όπως η έκθεση πληθυσμού σε θόρυβο, εκπομπές ρύπων, ποιότητας ατμόσφαιρας σε σήραγγες, κλπ.