"Γυάλινος Κόσμος" του Tennessee Williams στο Λιθογραφείο ή Το παλλόμενο παιχνίδι του γυαλιού

«Πρέπει πάντα να γνωρίζεις τα πιθανά όρια, όχι για να σταματήσεις, αλλά για να επιχειρήσεις το αδύνατο, στις καλύτερες συνθήκες» - R. Gury

O Tennessee Williams δοκίμασε πολλές περιπέτειες και ψυχοπάθειες, ωστόσο δέχτηκε περισσότερα βραβεία για τα θεατρικά του έργα. Το εν λόγω γράφτηκε το 1943.

Ο Τομ Γουίνγκφιλντ, εργαζόμενος νέος, συντηρεί τη μητέρα του Αμάντα και την ελαφρώς ανάπηρη στο πόδι αδελφή του Λώρα. Τους έχει εγκαταλείψει ο πατέρας κυνηγώντας το άγνωστο. Στην αποτυχία γάμου της αδελφής του, εγκαταλείπει κι αυτός: οικογένεια, μια δουλειά πληκτική, έναν γλίσχρο μισθό, τα μεθύσια, ακόμη και τη γραφή ποιημάτων. Αφήνει την Αμάντα στις σπαστικές συμβουλές και το παρελθόν της και τη Λώρα στην παρηγοριά των γυάλινων μικροσκοπικών ζώων και την παλαιά μουσική.

Γεύση της Αμερικής πριν τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο. Μερικές ατάκες φανερώνουν την άνυδρη εποχή, το δόγμα του χρήματος, την υπερθεά κατανάλωση ενός Νότου που δεν έχει ακόμη ενωθεί πολιτισμικά με τον Βορά, τις ανάγκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, σαν σιγανή αναζήτηση της ελευθερίας, το προφητικό μήνυμα της μελλοντικής αμερικανικής υπεροχής. Χάθηκε ο πλούτος των γαιοκτημόνων των «μπιζού», αναπολεί η μητέρα. Μόνο γυναικείοι ψευτοσύλλογοι, μιζέρια και θλίψη.

Η μετάφραση του Νίκου Σπάνια, αν και γράφτηκε το 1946, έχει λόγο στρωτό, χωρίς υπερβολές. Τα ψυχεδελικά πανό του Παναγιώτη Καρώνη διαθέτουν σκηνική σημειολογία. Επιτυχημένοι σκηνογραφικά και σκηνοθετικά ο αιωρούμενος γυάλινος κόσμος και η κούνια, που προσεγγίζουν ψυχικά τον θεατή. Οι πρωτότυπες και επιτυχημένες συνθέσεις της Κοραλίας Μπατίστα συμβολοποιούν τις ψυχικές διαθέσεις των ηρώων.

Λόγος και κίνηση διδάχτηκαν στους ηθοποιούς από τη σκηνοθέτιδα Μαίρη Σιδηρά, ώστε να επιτύχει η θεατρικότητα και να διαγραφεί καθαρά η πρόταση της παράστασης.

Ο Σπύρος Κανελλάκης (Τομ), με τη διπλή αποστολή αφηγητή και γιου, ταυτίστηκε στους δύο ρόλους, ακροβατώντας επιδέξια. Η Μαρία Καλλιαμβάκου (Αμάντα), με ελεύθερη κινησιολογία και εκφραστικότητα, σαν ρεσιτάλ, ζωντάνεψε την αναπόληση του παρελθόντος, τις σπαστικές υποδείξεις, τα παραμύθια, σε ένα κράμα κωμικής σπιρτάδας και έκρηξης.

Ο Ευάγγελος Μιχάλης (Τζιμ) πρόβαλε πειστικά τις ζωικές δυνάμεις του ρεαλιστή Αμερικάνου, με τις συμβουλές και την ειλικρίνειά του στη Λώρα. Η Μελίνα Κουτσοχέρα ως Λώρα αναδείκνυε με τα γυάλινα ζωάκια και τη μουσική την ιδιαίτερη φύση του ρόλου της. Χρειαζόταν όμως πιο εσωτερικό παίξιμο για να προβάλλει ανάγλυφα τον ψυχικό της κόσμο.

Η μελαγχολία της μοναξιάς του τέλους, με διέξοδο το παλλόμενο παιχνίδι του γυαλιού, ίσως δίνει συμβολικά, ενορατικά στον θεατή μιαν εφήμερη παρηγοριά. Πόσο όμως σοφό είναι αυτό του J.B. Bossuet που τόνιζε: «ένα ελάττωμα εμποδίζει τους ανθρώπους να δράσουν και να νιώσουν για τι είναι ικανοί».

*Η κυρία Ηλιάδη - Μανιάκη είναι Καθηγήτρια Γαλλικών – Αρχαιολόγος – Θεατρολόγος.

*Στη φωτ. σκηνή από την επιτυχημένη παράσταση που ανέβηκε εκ νέου στο Λιθογραφείον.