Κράτος απογοητευμένων υπαλλήλων

Η αύρα τους μονίμως σε απορρύθμιση. Μιλούν στο τηλέφωνο, την ίδια στιγμή που πασχίζουν να διεκπεραιώσουν τις απαιτήσεις μιας φορτικής μέρας. Εξυπηρετούν ταυτόχρονα έναν πελάτη, ενόσω διαλογίζονται πως θα διευθετήσουν το ζήτημα που τους έθιξε η εκάστοτε εργοδοσία. «Μύλος» θα αναλογιστεί κανείς. Κι όμως αυτή είναι μια απλή όσο και συνηθισμένη μέρα ενός υπαλλήλου. Που επαναλαμβάνεται με αμείωτους ρυθμούς το επόμενο πρωί.

Και που δεν τους συναντά κανείς: στις υπεραγορές, στην εστίαση, στις πωλήσεις κλπ. Με μόνιμο το άγχος της παραγωγής έργου. Με μετρήσιμα και φανερά αποτελέσματα, εχέγγυο της διατήρησης μιας προοπτικής σε μια καριέρα που ήδη «βαραίνει» επικίνδυνα εξαιτίας της εργασιακής μονοτονίας και της έλλειψης κινήτρου. Εντός ενός περιβάλλοντος που συνεχώς απαιτεί και ουδέν εγγυάται.  Σε μια πραγματικότητα που όλο και «στενεύει». Εντείνοντας την αίσθηση ενός ιδιότυπου αδιεξόδου. 

Κι όλα αυτά σε μια κοινωνία που προτάσσει τα ποσοτικά κριτήρια έναντι των ποιοτικών. Η κρίση του 2008 πρόκρινε το αφήγημα που όριζε «δούλευε περισσότερο για όλο και λιγότερα» εισάγοντας τους όρους της «ανταγωνιστικότητας» και της «παραγωγικότητας» στο καθημερινό λεξιλόγιο του απλού εργαζόμενου. Μια κατάσταση που πάντως φαίνεται να παγιώθηκε. Τουλάχιστον στο εγχώριο σκηνικό. Θα μπορούσε βέβαια να πει κάποιος «έτσι είναι ο καπιταλισμός..»

Ορθώς. Ο καπιταλισμός όμως με την-έστω άπληστη και αδηφάγο-συστατική του ουσία, είναι δομημένος να αναζητά «νέες ευκαιρίες». Οι οποίες ίσως στο μέλλον να μην είναι συνυφασμένες αποκλειστικά με το κέρδος. Αλλά με την ποιότητα ζωής. Η πανδημία μάλιστα σε αυτό έπαιξε κομβικό ρόλο. Την περίοδο κατά την οποία οι «πόροι» δεν είχαν και τόσο μεγάλη σημασία(πόσοι δεν έζησαν με τα 534 ευρώ της αναστολής του μισθού τους άνετα…)αναδύθηκε η λογική του δείκτη της ευτυχίας. Που έκανε τους ανθρώπους να σκεφτούν αν όχι το γεγονός  πως «τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία», όσο εκείνο που ορίζει πως  «θα περάσω τη ζωή μου με όσα χρήματα διαθέτω».

Ήδη Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν καλέσει ειδικούς, προκειμένου να αναζητήσουν τη συνδυαστική εκείνη σχέση, που εξηγεί τα επίπεδα των ευτυχισμένων πολιτών. Που σε κάθε περίπτωση όντας ευτυχισμένοι είναι πολύ πιθανόν να είναι και εξαιρετικά παραγωγικοί. Βέβαια δεν θα πρέπει κανείς να ξεχνάει πως μια τέτοια συνθήκη οφείλει να βασίζεται και σε συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Αξιοκρατία, έντιμη αριστεία, εργασιακές συνθήκες ταυτισμένες με τις σύγχρονες απαιτήσεις και πραγματικοί μισθοί, αποτελούν εκείνες τις δικλείδες ασφαλείας που προμηνύουν λαμπρά αποτελέσματα. 

Ωστόσο, ακόμα κι αν αυτά ως δια μαγείας τηρηθούν, ενδεχομένως για κάποιους να είναι αργά. Η έλλειψη επαγγελματικού προσανατολισμού και η συνακόλουθη λανθασμένη επιλογή ενασχόλησης, δημιουργούν ανεπίστρεπτες καταστάσεις. Που οδηγούν στην τυποποίηση, την επανάπαυση και την αδυναμία του εργαζομένου να «ανακαλύψει» εκ νέου τον εαυτό του. Νιώθοντας σαν ένα γρανάζι μιας μηχανής, που δεν μπορεί να πάρει καμία πρωτοβουλία και απομένει να κοιτάει βασανιστικά το ρολόι για το πότε θα τελειώσει η βάρδια. 

Την ίδια στιγμή που αδυνατεί να κατανοήσει γιατί «έχει πέσει η απόδοσή του»…

Ο Διονύσης Γράψας είναι ιστορικός.

ΜΑ Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία, ΕΑΠ