Ο ορθοπεδικός χειρουργός Β. Οικονομούλας εξηγεί όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τη ρήξη μηνίσκου

Η ρήξη μηνίσκου είναι μία από τις πιο συχνές κακώσεις του γόνατος. Είναι συνήθως οξεία τραυματική σε νέους ανθρώπους με έντονη δραστηριότητα (πχ αθλητές σε ομαδικά αθλήματα) αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε μεγαλύτερες ηλικίες λόγω εκφύλισής του (δηλ φθοράς του). Συχνά συνοδεύεται και από άλλες κακώσεις όπως η ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου.

Ποιος είναι ο ρόλος των μηνίσκων στο γόνατο

Οι μηνίσκοι (έσω και έξω) είναι δυο ινοχόνδρινες δομές με κύριο συστατικό το κολλαγόνο, έχουν ημισεληνοειδές σχήμα και βρίσκονται ανάμεσα στο μηριαίο και την κνήμη προς τα έσω και έξω του γόνατος αντίστοιχα. Ανάμεσα σε άλλα λόγω της ελαστικότητάς τους δρουν ως μαξιλάρια της άρθρωσης δηλαδή απορροφούν και μοιράζουν ισομερώς τα φορτία που της ασκούνται προστατεύοντας έτσι τον αρθρικό χόνδρο. Επίσης προσδίδουν σταθερότητα στις στροφικές κινήσεις του γόνατος. Ο έσω μηνίσκος είναι πιο επιρρεπής σε ρήξεις γιατί είναι λιγότερο κινητός.

Πώς γίνεται η ρήξη

Ο πιο συχνός μηχανισμός είναι ο τραυματισμός χωρίς επαφή (noncontact) δηλαδή μια ασυνδύαστη/ασυντόνιστη κίνηση του ίδιου του ασθενούς. Τέτοια κίνηση είναι η απότομη στροφή όταν το γόνατο μεταβαίνει από  θέση κάμψης σε έκταση με το πόδι καθηλωμένο στο έδαφος (γίνεται ρήξη του έσω μηνίσκου σε έσωστροφή ή του έξωμηνίσκου σε έξωστροφή). Σε ηλικιωμένους με εκφυλισμένο μηνίσκο ο τραυματισμός μπορεί να είναι μικρός και μπορεί να προκύψει ακόμα και από μια απλή κίνηση.

Οι ρήξεις είναι διαφόρων ειδών (πχ δίκην χειρολαβής κάδου, εγκάρσιες, πτερυγοειδείς, οριζόντιες, σύνθετες) ενώ μια άλλη διάκριση είναι σε σταθερές και ασταθείς (οι τελευταίες φεύγουν από την θέση τους και μπλοκάρουν το γόνατο). Ένα σημαντικό σημείο που αφορά στην επουλωτική ικανότητα των μηνίσκων είναι η ιδιαιτερότητα στην αγγείωσή τους-συγκεκριμένα μόνο το 10-30% της περιφέρειας τους αιματώνεται. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως ρήξη σε οποιοδήποτε άλλο σημείο εκτός της αιματούμενης περιφέρειας δεν μπορεί να θεραπευθεί από μόνη της. Ο συνδυασμός του είδους και της τοποθεσίας της ρήξης αποτελεί αποφασιστικό παράγοντα για την επιλογή της θεραπείας.

Ποιά είναι τα συμπτώματά της

1. Πόνος: Είναι εντοπισμένος στην έσω ή έξω μεριά του γόνατος (ανάλογα με το ποιος μηνίσκος έχει τραυματιστεί). Την στιγμή της κάκωσης είναι οξύς αλλά γενικά η ένταση του είναι μέτρια και επιτείνεται με την δραστηριότητα (πχ σε βαθύ κάθισμα)
2. Οίδημα, συλλογή δηλαδή υγρού μετά από 24-48 ώρες από τον τραυματισμό
3. Αδυναμία πλήρους έκτασης του γόνατος
4. Αίσθημα κωλύματος (block) κατά την κίνηση
5. Αίσθημα υποχώρησης  του γόνατος (ο ασθενής νιώθει πως δεν τον βαστάει)

Ποιες  εξετάσεις χρειάζονται για την διάγνωση

Αξιολογείται το ιστορικό και η κλινική εξέταση του ασθενούς η οποία περιλαμβάνει ειδικές  για την πάθηση δοκιμασίες (McMurray, Appley). Απεικονιστικά η εξέταση εκλογής είναι η μαγνητική τομογραφία που δείχνει την ρήξη και ενδεχόμενο τραύμα σε παρακείμενους ιστούς ενώ η ακτινογραφία μπορεί να αναδείξει κάποια παθολογία των οστών (πχ ένα κάταγμα).

Πώς γίνεται η επιλογή της θεραπείας από τον γιατρό

Το θεραπευτικό πλάνο επιλέγεται λαμβάνοντας υπόψη  πολλούς παράγοντες: Το είδος της ρήξης, το μέγεθος και την εντόπισή της, την ηλικία του ασθενούς, το πόσο δραστήριος είναι και αν συνυπάρχουν άλλοι τραυματισμοί στη περιοχή. Ένας  οξύς τραυματισμός ή μια εκφυλιστική ρήξη αντιμετωπίζονται αρχικά συντηρητικά.  Η συντηρητική προσέγγιση συνοψίζεται στο ακρωνύμιο RICE (RestIceCompressElevate):

• Ξεκούραση του μέλους με μείωση της φόρτισης του
• Παγοθεραπεία
• Ελαστική επίδεση του γόνατος
• Ανύψωση του ποδιού πάνω από το ύψος της καρδιας κατά την κατάκλιση για να μειωθεί το οίδημα

ΜΣΑΦ (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη) χρησιμοποιούνται για την διαχείριση του πόνου.

Χειρουργική θεραπεία:

Ο χρυσός κανόνας στην χειρουργική του μηνίσκου είναι η διάσωσή του και όπου αυτή δεν είναι δυνατή η αντικατάστασή του καθώς έχει αποδειχθεί πως η απώλειά του οδηγεί σε οστεοαρθρίτιδα σε νεαρή ηλικία. Οι επεμβάσεις γίνονται αρθροσκοπικά. Πρόκειται για μια τεχνική στην οποία μέσω μικρών τόμων γίνεται εισαγωγή ειδικών εργαλείων και μιας μικροσκοπικής κάμερας που δείχνει την άρθρωση σεμόνιτορ. Η ελάχιστα αυτή επεμβατική προσέγγιση έχει το πλεονέκτημα του λιγότερου μετεγχειρητικού πόνου και της ταχύτερης ανάρρωσης του ασθενούς.

Οι χειρουργικές επιλογές είναι οι εξής:

1. Συρραφή της ρήξης: Αφορά ρήξεις συγκεκριμένου τύπου και εντόπισης πχ μια μικρή ρήξη σε περιφερικό τμήμα του μηνίσκου που έχει καλή αιμάτωση και άρα μπορεί να επουλωθεί.
2. Μερική μηνισκεκτομή και αποκατάσταση: Αφαιρείται το κατεστραμμένο τμήμα του μηνίσκου και αντικαθίσταται με συρραφή από ένα συνθετικό, πορώδες εμφύτευμα (από κολλαγόνο ή πολυμερές πολυουρεθανίου) το οποίο χρησιμεύει ως ικρίωμα για αναγέννηση νέου ιστού από κύτταρα του ίδιου του οργανισμού που θα λειτουργήσει σαν τον μηνίσκο. Το συνθετικό υλικό απορροφάται από τον οργανισμό.
3. Μεταμόσχευση μηνίσκου (ΜΑΤ): Σε περιπτώσεις που επιβάλλεται η ολική ή σχεδόν ολική εκτομήτου μηνίσκου μπορεί να γίνει μεταμόσχευση από δότη. Είναι μια διαδικασία που γίνεται με αυστηρά κριτήρια για τον πάσχοντα (ανάμεσα σε άλλα ηλικία <50-55, μη διαχειρίσιμος πόνος, σταθερή άρθρωση, όχι προχωρημένη αρθρίτιδα) και το μόσχευμα πρέπει να έχει το κατάλληλο μέγεθος και να υφίσταται συγκεκριμένη επεξεργασία (διατήρηση και αποστείρωση).

Μετεγχειρητική ανάρρωση:

Μετεγχειρητικά συνίσταται η επιβοήθηση της βάδισης με κάποιο υποστηρικτικό μέσο εκτός από την επέμβαση συρραφής η οποία απαιτεί νάρθηκα πλήρους ακινητοποίησης  για 4 εβδομάδες για να επιτευχθεί η επούλωση του μηνίσκου. Φυσικοθεραπεία συστήνεται για διατήρηση τους εύρους κινήσεων της άρθρωσης και ενδυνάμωση.

Info

Βασίλης Οικονομούλας MD, PhD
Χειρουργός ορθοπεδικός, Αθλητιατρος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Marburg ,Γερμανία

Μαιζώνος 13,Πάτρα
τηλ: 261 062 5971

Site: oikonomoulas.gr
E-mail: [email protected]