Το 2020 ως ένα διαφορετικό 2004

Φαίνεται πως τελικά το έχει η μοίρα της γενιάς μας (των σημερινών τριαντάρηδων) να βιώνουμε τα πιο σκληρά και τα πιο αναπάντεχα. Μόλις βγήκαμε από τα «καταφύγια» της δεκαετίας της μνημονιακής λιτότητας ξανακρυβόμαστε στα «καταφύγια» της απομόνωσης του κορονοϊού. Όμως αυτή τη φορά υπάρχουν αρκετά σημεία στη συλλογική και ατομική αντίδρασή μας ώστε κάποιος μπορεί να αισιοδοξεί για την επόμενη μέρα.

Επιδεικνύουμε μια ασυνήθιστη για τη χώρα μας οργάνωση, μια αξιοπρόσεκτη πειθαρχία, μια προσήλωση στην υπευθυνότητα και την ατομική ευθύνη, ως πολίτες πρωτίστως, αλλά και ως κράτος. Τίποτα απ’ αυτά δεν ήταν δεδομένο ή κοινό γνώρισμά μας στο παρελθόν, ας μην κρυβόμαστε. Αποδείξαμε αυτές τις μέρες ότι στα δύσκολα γνωρίζουμε το μονοπάτι της υπευθυνότητας ακόμη κι αν δεν το ακολουθούμε συχνά. Μοιάζει παράδοξο αλλά η ανταπόκρισή μας – τηρουμένων των αναλογιών της σύγκρισης μιας ευτυχισμένης κορυφαίας στιγμής με μια δύσκολη παγκόσμια συγκυρία– θυμίζει αρκετά από όσα μας χαρακτήρισαν το μακρινό 2004.

Η ειλικρινά εντυπωσιακή αποδοχή των διεθνών μέσων μαζικής ενημέρωσης της οργανωτικότητας και της πειθαρχίας πολιτών και κράτους μπροστά στην υγειονομική μάχη το δείχνει ανεξίτηλα (ενδεικτικά χθες «Bloomberg: Παράδειγμα η Ελλάδα στη διαχείριση της κρίσης του κορωνοϊού»). Σε μικρό χρονικό διάστημα επιδείξαμε συγκρότηση και συναίσθηση της ατομικής ευθύνης στη διαχείριση κρίσεων. Το στοίχημα μας πλέον είναι αυτό να μείνει και να μην ξεχαστεί, όπως ο εθελοντισμός και υπευθυνότητα μετά τους ολυμπιακούς αγώνες του 2004. Εξάλλου «δεν υπάρχει καλύτερη εκπαίδευση από τις αντιξοότητες» και αυτήν τη γνώση πρέπει να αποθησαυρίσουμε τώρα και αυτά τα χαρακτηριστικά να διατηρήσουμε την επόμενη μέρα.

Την υγειονομική μάχη που καλούμαστε να κερδίσουμε, θα ακολουθήσει ως φαίνεται μια μεγαλύτερη οικονομική μάχη. Η ανακατάταξη που προοιωνίζεται δεν θα είναι αναπόδραστα αρνητική για την Ελλάδα. Είναι μια ευκαιρία για δομική αλλαγή, μεγαλύτερη από αυτήν που βιώσαμε -επώδυνα- τα περασμένα χρόνια. Ευκαιρία για αλλαγή των υγειονομικών προτύπων και των υπηρεσιών με έμφαση στο δημόσιο σύστημα υγείας. Ευκαιρία για αναθεώρηση του οικονομικού μοντέλου της χώρας και της υπερεξάρτησης από τον τουρισμό που είχε ήδη διογκωθεί σε μη διατηρήσιμα -μακροπρόθεσμα- μεγέθη. Ευκαιρία για νέες επενδύσεις και χαρτογράφηση της χώρας στην 4η βιομηχανική επανάσταση. Φαίνεται παράδοξο αλλά μετά την υγειονομική κρίση, οι ανακατατάξεις οικονομικά και γεωπολιτικά είναι δεδομένες και για πρώτη φορά σχεδόν ταυτόχρονα όλες οι χώρες καλούνται να επαναπροσδιοριστούν και να αντιμετωπίσουν προκλήσεις και αδυναμίες.

Σίγουρα, η Ελλάδα έχει να αναμετρηθεί με δομικά προβλήματα αλλά ευτυχώς από καλή αφετηρία: κατατάσσεται στους νικητές της υγειονομικής μάχης, όχι μόνο δεν βγαίνει δυσφημισμένη αλλά είναι υπόδειγμα στη Μεσόγειο και την Ευρώπη, επέδειξε εξαιρετική κρατική οργάνωση και προετοιμασία, ενώ το πολιτικό σύστημα -συνολικά- αντέδρασε με μοναδική ωριμότητα, συναίνεση και ψυχραιμία. Αποτρέψαμε, την ίδια στιγμή, την υβριδική τουρκική απειλή στον Έβρο οργανωμένα και συντεταγμένα. Βιώνουμε τη μετάβαση στο ψηφιακό κράτος -και με την ευκαιρία του κορονοϊού- καλύπτοντας το έλλειμα που είχαμε στον συγκεκριμένο τομέα. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα έχει προέλθει από αξιοπρόσεκτη δεκαετή δημοσιονομική προσαρμογή, η οποία παρά της παλινωδίες, επιτεύχθηκε με σημαντικές θυσίες των ίδιων των πολιτών. Ασφαλώς και φέρει «άχθη» του παρελθόντος, πλην όμως είναι πιο τακτοποιημένα και διαχειρίσιμα απ’ ότι το 2010. Έχει να αντιμετωπίσει την ελλιπέστατη ευρωπαϊκή αντίδραση απέναντι στην ύφεση, αλλά δεν είναι η δακτυλοδεικτούμενη χώρα όπως τότε.

Ναι αυτή τη φορά δεν είναι όλα μαύρα, γι’ αυτό το 2020, όσο ζοφερό και ανεξέλεγκτο αν φαίνεται, μοιάζει με το 2004 χάρη στη δική μας ανταπόκριση, τη δική μας υπευθυνότητα. Όπως λένε «η ιστορία μπορεί να μην επαναλαμβάνεται αλλά έχει συχνά ομοιοκαταληξίες» και αν η φετινή είναι μία από αυτές, πρέπει να την εκμεταλλευτούμε γιατί αυτό το κερδίσαμε.

Παναγιώτης Α. Γεωργαντόπουλος, Δικηγόρος