Περικλής Μουστάκης : Το χιούμορ εμπεριέχει πνευματικότητα. Και ο Θεός έχει χιούμορ

Η Μ. Τετάρτη της 27ης Απριλίου 2016 ήταν το τέλος ενός όμορφου ταξιδιού, το οποίο άρχισε την Άνοιξη του 2008. Λίγους μήνες μετά τη διαδικτυακή συνάντηση στα μέσα Αυγούστου με τον ηθοποιό, σκηνοθέτη & Καθηγητή υποκριτικής Περικλή Μουστάκη, ήρθε στη ζωή μου το θαύμα της  εκπλήρωσης ενός νεανικού ονείρου. 

Αυτό ήταν η έγγραφή μου ως ακροατή-φοιτητή στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Πάτρας, τον Οκτώβριο του 2016, στο οποίο παραμένω μέχρι και σήμερα.

Σε αυτή την πρώτη συνάντηση ο Περικλής μου εξήγησε ότι τα όποια πένθη κρατούν από 6 μήνες έως 3 χρόνια, απολαμβάνοντας ζωή με το φως και τις σκιές…. γιατί όλοι πρέπει να ζήσουμε.

Φως υπήρξε η συνάντηση με τους καθηγητές του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Δημήτρη Τσατσούλη & Χρυσάνθη Σωτηροπούλου, κατά τα έτη 2016-2017 και τα όσα έμαθα πλουτίζοντας τις γνώσεις μου για το θέατρο και τον κινηματογράφο.

Τρία χρόνια μετασχηματίζοντας το σκοτάδι σε φως, «συναντώ» τον Περικλή Μουστάκη σε ένα ταξίδι μιας μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα και στο όποιο ο καθένας μπορεί να βρεθεί. photo : Δημήτρης Συλβέστρος

Είσαστε απόφοιτος της Ανώτερης Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης, το οποίο ιδρύθηκε το 1942 από τον Κάρολο Κουν. Θα μπορούσαμε να παραλληλίσουμε το Θέατρο Τέχνης με το θεατρικό έργο του Ευγένιου Ο’ Νηλ «Ταξίδι μιας μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα» ;  Όπου νύχτα από τότε μέχρι σήμερα για μεγάλα χρονικά διαστήματα ο πολιτισμός στη  χώρα μας;

Τη νύχτα ο άνθρωπος διανύει ψυχικές αποστάσεις, την ημέρα γεωγραφικές. Τη νύχτα ο άνθρωπος ονειρεύεται και το όνειρο είναι πάντα αθώο! Η νύχτα χωρίς όνειρα είναι εφιάλτης. Υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντα άνθρωποι  που ονειρεύονται με εμμένεια, με πάθος, ολοκληρωτικά. Και όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, το αποτέλεσμα είναι να  πραγματώνεται, να εξωτερικεύεται, να γίνεται  πραγματικότητα κάτι από το όνειρο του ανθρώπου. Μια τέτοια προσωπικότητα υπήρξε ο Κουν. 

Έχετε συνεργαστεί στο παρελθόν με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Λάρισας, τι πιστεύετε ότι πρόσφερε ο θεσμός αυτός που δημιουργήθηκε από τη Μελίνα Μερκούρη το 1983, μετά από 33 ολόκληρα χρόνια ; Εκπληρώθηκε το όραμα της Μελίνας και σε ποιο βαθμό ; 

Εκτός από το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο της Λάρισας, έχω συνεργαστεί με το ΔΗΠΕΘΕ Λαμίας, καθώς και με το Δημοτικό Θέατρο της Πάτρας το πρώτο καλοκαίρι που λειτούργησε. Τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα γεγονός είναι ότι βρίσκονται σε μια παρακμή. Οι λόγοι είναι πολλοί  και δεν είναι του παρόντος να αναλυθούν εδώ. Αυτό που θα ήθελα να πω, είναι ότι πρέπει κανείς να επανεξετάσει και να επαναπροσδιορίσει ποια είναι η αναγκαιότητα της ύπαρξης των ΔΗΠΕΘΕ, ποια πρέπει να είναι η λειτουργία τους, η δομή και η φυσιογνωμία τους. Πιστεύω στη θεατρική αποκέντρωση, αλλά με κάποιους όρους. Είναι πολύ ενδιαφέρον, πολύ προκλητικό εάν κάποιες ομάδες ηθοποιών, σκηνοθετών με ομοιογένεια, αισθητική, ιδεολογική, ηθική ερευνούν και πειραματίζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα πάνω σε μια θεατρική παράσταση. Αλλά ποια δημοτική αρχή είναι διατεθειμένη να προσφέρει οικονομική ενίσχυση, μιας τέτοιας ποιοτικής θεατρικής διαδικασίας, αφού εξ’ αντικειμένου θα είναι σχεδόν μια αδιέξοδη οικονομικά κατάσταση. Και ποια δημοτική αρχή είναι διατεθειμένη να αφήσει καθ’ ολοκληρίαν αυτόνομη  καλλιτεχνικά και διοικητικά μια τέτοια ομάδα, χωρίς παρεμβάσεις. Κάποια στιγμή θα πρέπει ο πολιτισμός να μη μεταφράζεται με οικονομικά και κομματικά οφέλη.   

Διδάσκετε από το 1997 το μάθημα της υποκριτικής και του αυτοσχεδιασμού σε δραματικές σχολές, είναι μια πορεία γνώσης για τους μαθητές σας αλλά και ένα ταξίδι ανακάλυψης για εσάς ;

Ας ξεκαθαρίσουμε κατ’ αρχήν το εξής, μαθητής – δάσκαλος είναι αντιθετικό ζεύγος. Ο μαθητής έρχεται για να πάρει γνώση και ο δάσκαλος για να δώσει. Εάν αυτό ισχύει και πρέπει να ισχύει, σαφέστατα και ουαι και αλίμονο εάν το δασκαλίκι δεν σου προσφέρει, αυτή την ανοιχτότητα ως δασκάλου ολόκληρου του είναι σου.

Είχατε πρωταγωνιστήσει στην κινηματογραφική ταινία «Τα χρόνια της μεγάλης ζέστης» της Φρίντα Λιάπα το 1991, η οποία έλεγε : «Πείσμα και μόνο πείσμα, ένα ατέλειωτο πείσμα να μην κάνω τίποτα με το οποίο δεν είμαι ερωτευμένος μαζί του» φράση του Νίκολας Ρέι´ πόσο δύσκολη πιστεύετε είναι αυτή η επιλογή για όλους μας ;

Αναρωτιέμαι πως μπορεί να ζήσει ένας άνθρωπος χωρίς να είναι ερωτευμένος;  Απάντηση πιθανή, μα είναι δυνατόν κανείς να είναι συνέχεια ερωτευμένος σε όλη του τη ζωή ;  Επειδή αυτή η απάντηση είναι πολύ πιθανόν να είναι μια πραγματικότητα, άρα το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής´ τι γίνεται ο έρωτας όταν χαθεί ;  μπορεί να γίνει αγάπη. Και θεωρώ ότι κανείς πρέπει να πολεμάει γι’ αυτό. Αλλά επειδή τυχαίνει να είμαι ηθοποιός, έχω ασκηθεί στο να ερωτεύομαι και κατά παραγγελία. Να ερωτεύομαι νοήματα, σημασίες, που κομίζουν οι ρόλοι που κάνω κάθε φορά. Αλλά και οι άλλοι κομίζουν κάτι πάντα που για εμάς τους ίδιους μπορεί να είναι ανοίκειο ακόμη και αδιανόητο. Αυτή η διάνοιξη λοιπόν στην ετερότητα του άλλου, είναι μια ερωτική διαδικασία, που όταν κάτι έχεις αποκομίσει από αυτή τη σχέση, πιστεύω ότι γίνεσαι και καλύτερος άνθρωπος με την έννοια την αγαπητική και την έννοια της γενναιοδωρίας.

Τι έχει συμβεί στους περισσότερους  από εμάς και δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε να διαβάσουμε και είμαστε καθηλωμένοι απέναντι σε μια οθόνη?

Μα όταν έχεις την ψευδαίσθηση ότι όλος ο κόσμος είναι στα χέρια σου, τον έχεις στα χέρια σου, είναι βέβαιο ότι έχεις αρχίσεις να τον χάνεις, εννοείται μέσω του Internet.  Εάν αυτό γίνει συνείδηση στον καθένα μας, πιστεύω ότι θα προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε ξανά τον κόσμο. Το ερώτημα είναι, πως μπορεί να γίνει συνείδηση ; Πιστεύω με την όποια αντίσταση, απέναντι σε κάθε είδους ευκολία, που πηγάζει μέσα από μια βαθιά παιδεία.    

Θα ήθελα να μας μεταφέρετε εικόνες και συναισθήματα από τα οκτώ παραγωγικά  χρόνια της θεατρικής ομάδας «Άσκηση» της οδού Φραγκούδη πίσω από το Πάντειο -  που δημιουργήσατε

Η «Άσκηση» ξεκίνησε, δημιουργήθηκε από πρώην μαθητές μου και εμένα. Καιγόμασταν από μια βαθιά επιθυμία, πολύ πολύ συνειδητή, η σχέση μας  εκφράστηκε καλλιτεχνικά, σε δομές που εμείς δημιουργήσαμε καθορισμένες απ’ την ανάγκη, να εξασκήσουμε  και να προχωρήσουμε την τεχνική μας, την υποκριτική, μέσα από μια μεθοδολογία συγκεκριμένη και απτή, ώστε να μας δίνει τη δυνατότητα να εκφράσουμε με καλλιτεχνική αποτελεσματικότητα το συλλογικό συνειδητό και υποσυνείδητό μας.  

Το 2016 σκηνοθετείτε & παίζετε στην παράσταση «Οστέα Ξηρά Σφόδρα». Στην πρώτη μας διαδικτυακή συνομιλία μου είχατε πει αλλά και συμβουλεύσει το εξής «Μη ξεχνάτε ύπαρξη σημαίνει οδύνη. Αποκτούμε ανθρώπινη υπόσταση έτσι. Υπομονή λίγο ακόμη. Απολαμβάνετε ζωή με το φως και τις σκιές της. Αναπόφευκτες.» Όσο ακόμα έχουμε οστά μπορούμε να ευελπιστούμε & να δημιουργούμε ;

Τα οστά από μόνα τους απλά κρατάνε το σαρκίο. Το σαρκίο αυτό έχει ανάγκη από μια πνοή, αυτή η πνοή έρχεται έξωθεν. Πρέπει να ζει κανείς εν κοινωνία για να μοιράζεται, να δίνεται, να παρηγορείται.

Δανειζόμενος ένα γνωμικό του Γκαίτε´ “Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου φαίνεται απ’ αυτό που θεωρεί αστείο.” Τι συμβαίνει όταν μέρος του κοινού μιας παράστασης, δεν μπορεί να ΄΄συνταξιδέψει΄΄ μαζί της ;

Πιστεύω ότι το χιούμορ μας αποκαλύπτει, γιατί το χιούμορ εμπεριέχει πνευματικότητα. Και ο Θεός έχει χιούμορ.

Από το ομώνυμο τραγούδι «Δικαιοσύνη» του Γιάννη Αγγελάκα, οι στίχοι «Είμαι φτηνός, πολύ φτηνός, είμαι φτηνός για λίγα ψίχουλα μπορώ να γίνω δούλος καθενός …. Είμαι φτωχός, πολύ φτωχός, είμαι φτωχός για την αρρώστια μου αυτή δε θα βρεθεί ποτέ γιατρός. Υπάρχει δικαιοσύνη σήμερα & κατά πόσο είναι ουδέτερη, τυφλή και εφαρμόζει την ουσία και το γράμμα του νόμου ; 

Είναι γνωστό τοις πάσι, ότι η δικαιοσύνη ενίοτε δεν είναι τυφλή, μισοβλέπει. Θεωρώ ότι το επάγγελμα των δικαστικών είναι από τα πλέον υψηλά λειτουργήματα. Πιστεύω ότι ένας ακέραιος δικαστικός και υπάρχουν τέτοιοι, όπως γενικότερα και κάθε ακέραιος άνθρωπος, τα βράδια δεν θα μπορεί να κοιμηθεί και πολύ ήσυχος, γιατί θα ρίχνει και στον εαυτό του κάποια ευθύνη για οποιοδήποτε κακό συμβαίνει. Η αδικία παραμονεύει.   

Τι είναι αυτό που απουσιάζει τόσο πολύ σήμερα από τις ζωές των ανθρώπων ; 

Η παιδεία, η αρχή των πάντων.

Ποιες λέξεις μάθατε και ανακαλύψατε το νόημα τους μέσα από την επαφή σας με την Τέχνη του θεάτρου;

Ταπεινότητα, Υπομονή, Επιμονή, Γενναιοδωρία, Αφοσίωση, Πίστη, Έμμονη, Πάθος, Κριτική σκέψη, Ελπίδα, Μεταμόρφωση, Αγάπη, Πνευματικότητα.