Ο Παπανδρέου πέθανε, ο Βαμβακάρης ζει

Είναι μεσημέρι Παρασκευής, σε ένα από τα «παρακμιακά» καφενεία της πόλης. Τα τραπέζια λιγοστά, τα δύο δέντρα του πεζοδρομίου καταπράσινα με περηφάνια υποδηλώνουν ότι ο πλούσιος ίσκιος τους οφείλεται στην «οξυδέρκεια» της τότε δημοτικής αρχής να φυτεύει δέντρα  όταν επιδιόρθωνε τα πεζοδρόμια το «ευλογημένο και πλούσιο 2004».

Ο ιδιοκτήτης του καφενείου με βλέπει που κοντοστέκομαι και μου λέει:

«Καθίστε, τι θα πιείς»;

«Ένα τσίπουρο», του λέω.

«Μάκη φέρε μια καρέκλα στον άνθρωπο  ρε, πως θα το πιεί το τσίπουρο, όρθιος, τι είναι τούτος, μα δεν μπορείς να καταλάβεις, κάτσε άνθρωπέ μου»,  λέει η παρέα του ενός τραπεζιού. Ευχαριστώ, τους λέω και κάθομαι.

Η ταυτότητα της εμφάνισης της παρέας  μαρτυρούσε ότι δούλευαν στην οικοδομή, η δε συζήτηση είχε ως θέμα τον πολιτισμό. Ποιος σύνθετης έχει συμβάλει με το έργο του πολιτισμικά, ποια έργα είναι κλασικά, πώς συναντήθηκε ο Ι. Καμπανέλλης, ο Γ. Ρίτσος, ο Ο. Ελύτης, Ο Κ. Βάρναλης με τον Θεοδωράκη, τι θα γίνει αν πεθάνει, τι έκανε το Οσκαρ ο Χατζιδάκις, την ηθική που αποπνέει ο Σ. Ξαρχάκος. Κάποια στιγμή εισάγουν στη συζήτηση το πολιτικό στοιχείο, δηλαδή την πολιτική, τι ρόλο διαδραμάτισε και διαδραματίζει στην πολιτισμική οντότητα του πολίτη. Αναμφίβολα η συζήτηση ήταν ενδιαφέρουσα.

Παρακολουθώντας τους, γυρνώντας το κεφάλι μου δεξιά και αριστερά, σε ένα κενό εκφράζω την ευχάριστη έκπληξη μου για τη γνώση τους στο ποιητικό και μουσικό έργο όλων των παραπάνω.  Ένας εξ αυτών με σκαλισμένο πρόσωπο, γεμάτο αυλακιές, ξερακιανός που ως τότε δεν είχε μιλήσει μου απαντά: «Δύο είναι οι εχθροί της πολιτικής και του πολιτισμού: ο λαϊκισμός και ο ελιτισμός», και συνεχίζει: «Ο πολιτισμός δεν κληρονομείται. Κάθε γενιά πρέπει να τον μάθει και να τον κερδίσει από την αρχή.

Αν αυτή η μεταβίβαση διακοπεί για έναν αιώνα, ο πολιτισμός θα πεθάνει και θα ξαναγίνουμε άγριοι», και τελειώνει: «Δεν γνωρίσαμε εμείς αγαπητέ μου το έργο των ποιητών, οι ποιητές είχαν την ιδέα να μας γνωρίσουν το έργο τους και  το έκαναν όχι για να κερδίσουν, αλλά για να πεθάνουν ήσυχοι».

Μένω ενεός, νιώθω ελλιπής, ευτυχώς μου έρχεται στο μυαλό ο Πελετίδης. Ξέρετε αυτός που προεκλογικά είχε ξύλινο λόγο, αλλά επί δημαρχίας του η πόλη αρχίζει και αποκτά ταυτότητα, λόγο, εικόνα, άποψη. Αυτό κάνει ο δήμαρχος τους λέω, το Δημοτικό Ωδείο δίνει δωρεάν παραστάσεις με έργα Γκέρσουιν, Μπερνστάιν, Μπετόβεν σε όλη την Πάτρα. Οι συνοικίες της πόλης αποκτούν πολιτισμική πρόσβαση. Σωστά κάνει ο δήμαρχος μου απαντούν. Ο Παπανδρέου πέθανε, ο Βαμβακάρης ζει. Η συζήτηση συνεχίστηκε με εκατέρωθεν απόψεις, εποικοδομητικού περιεχομένου.

Θεωρώ ότι κάθε τόπος, κάθε χώρα, έχουν το δικό τους ατύχημα, το δικό τους Τσέρνομπιλ.  Ένα από τα πολλά ατυχήματα, ίσως από τα πιο σημαντικά που έχουν συντελεστεί στη χώρα μας είναι ο πολιτιστικός αφανισμός. Αφανισμός που άρχισε πριν αρκετά χρόνια και βιώνουμε με άγριο τρόπο τα αποτελέσματά του σήμερα. Κανένας δεν περίμενε ότι θα αναβάλλονταν  πολιτιστικά γεγονότα, εξαιτίας ενός τηλεπαιχνιδιού.

Οι νοήμονες άνθρωποι έχουν κατανοήσει την αλλαγή του pH της κοινωνίας, από την άλλη, οι πολιτικοί θεωρούν ότι τέτοιου είδους αλλαγές δεν θα έχουν κόστος στη σκέψη, στο πνεύμα, στη κουλτούρα, στη ταυτότητα ενός λαού. Ιδιαίτερα για τους δεύτερους, δηλαδή για τους πολιτικούς, θα τους έλεγα ότι πολύ τελευταία ασχολούνται μαζοχιστικά με το πρωτογενές πλεόνασμα, δεν έχω ακούσει να ψελλίζουν έστω και μια λέξη για το πρωτοφανές πρωτογενές πνευματικό έλλειμμα, γι αυτό τους αφιερώνω  τους στίχους του Ν. Γκάτσου:

«Τούτος ο τόπος είναι ένας βράχος/ σαν σπαθί κοφτερός που σοφός ο καιρός/ θα τον κάνει τραγούδι μια μέρα/ και θαρθούν εποχές που οι φτωχές μας ψυχές/το σκοπό του θ’ ακούν στον αγέρα»

Υπ.: Οι στίχοι του Ν. Γκάτσου κοσμούν το εξώφυλλο του νέου δίσκου του Σ. Ξαρχάκου: «7 Ελεγείες και Σάτιρες» για φωνή και πιάνο, με ερμηνευτή τον ίδιο.