Ο Πατρινός σκηνοθέτης Βασίλης Κοσμόπουλος έκανε μία έρευνα ζωής για την Απόκρυψη των αρχαιολογικών θησαυρών επί Κατοχής -Ετοίμασε βιβλίο και ακολουθεί και ντοκιμαντέρ

Πριν περίπου 10 χρόνια η ταινία μικρού μήκους, διάρκειας 12 λεπτών «Ο Φωτογράφος των Τρικάλων» με τους Ηλία και Αλέξανδρο Λογοθέτη που διαδραματιζόταν το 1923 στα Τρίκαλα όπου ένας επικηρυγμένος ληστής άφηνε τα βουνά για να φωτογραφηθεί, είχε εντυπωσιάσει και σαρώσει τα βραβεία.

Στο 28ο Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους της Δράμας το 2005 το συγκεκριμένο φιλμ σε σενάριο και σκηνοθεσία του Πατρινής καταγωγής δημιουργού Βασίλη Κοσμόπουλου είχε τιμηθεί με το Β' Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Μυθοπλασίας, τη Διάκριση «Κίνητρο» Ε.Κ.Κ. – Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, τιμητικές διακρίσεις ενδυματολογίας και σκηνογραφίας ενώ του είχε απονεμηθεί και το Ειδικό Βραβείο Ποιότητας Ταινίας μικρού μήκους 2005 του ΥΠΠΟ – Υπουργείο Πολιτισμού.

Ο Βασίλης Κοσμόπουλος τη χρονιά της Πάτρας Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 2006 είχε σχεδιάσει και παρουσιάσει την κινηματογραφική – εικαστική «έκθεση» με τίτλο «Επίκαιρα Πατρών: ο Λαβύρινθος με τις εικόνες» (12/1/2006-19/2/2006) στο χώρο του παλαιού Αρσακείου. Η έκθεση αυτή περιελάμβανε σπάνιο αρχειακό κινηματογραφικό υλικό που αφορούσε στην Πάτρα και τις μνήμες της και είχε αφήσει εξαιρετικές εντυπώσεις στους επισκέπτες θεατές.

Ο Βασίλης Κοσμόπουλος το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει εστιάσει το ενδιαφέρον του σε ένα μεγάλο στοίχημα για τον ίδιο που έχει να κάνει με το τεράστιο θέμα της απόκρυψης των αρχαίων θησαυρών της Ελλάδας την περίοδο της βάναυσης Γερμανικής κατοχής καθώς και την στάση των Γερμανών κατακτητών στους πολιτιστικούς μας θησαυρούς και την λεηλασία που έγινε.

Τίτλος του όλου εγχειρήματος που ήδη έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον του Αθηναικού Τύπου (με άρθρα – αφιερώματα όπως στις εφημερίδες Η Καθημερινή «Όταν έκρυψαν τα αγάλματα από το μένος του πολέμου - Η επιχείρηση σωτηρίας των αρχαίων μας το '40» και Τα Νέα «Κρύψτε τα από τους Ναζί» αλλά και ρεπορτάζ στον τηλεοπτικό σταθμό Μega) είναι η «Απόκρυψη».

Όπως ο ίδιος ο Βασίλης Κοσμόπουλος εξηγεί, η «Απόκρυψη» παρουσιάζει την άγνωστη συγκλονιστική ιστορία της επιχείρησης απόκρυψης και φύλαξης των αρχαιοτήτων της Ελλάδας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αποκαλύπτει την στάση των δυνάμεων κατοχής απέναντι στους πολιτιστικούς θησαυρούς της χώρας μας και αναζητά το μίτο αυτής της  ιστορίας στον λαβύρινθο της ήδη λεηλατημένης Ευρώπης και στα θεμέλια της ιδεολογίας του ναζισμού.

Όπως ανέφερε ο κ. Κοσμόπουλος μιλώντας στο thebest.gr, τα τελευταία χρόνια έχει αφοσιωθεί στην ενδελεχή έρευνα για το θέμα της επιχείρησης προστασίας και απόκρυψης των αρχαιοτήτων στην Ελλάδα την περίοδο του Πολέμου και ήδη το σχετικό υλικό που συγκεντρώθηκε, θα βγει σ’ ένα δίγλωσσο βιβλίο (ελληνικά και αγγλικά) από τις εκδόσεις Μένανδρος σε περίπου δύο με τρεις μήνες από σήμερα, το οποίο θα περιλαμβάνει και σπάνιο φωτογραφικό υλικό. Το βιβλίο όπως μας είπε, θα παρουσιάζει τα πορίσματα της εμπεριστατωμένης μελέτης που έκανε που ως βάση της είχε την μελέτη για την περίοδο ’40-’44 του διακεκριμένου αρχαιολόγου Βασίλη Πετράκου, Γενικού Γραμματέα της Αρχαιολογικής Εταιρείας Αθηνών και Ακαδημαικού.

«Έχω πάθος με την ιστορία. Όλο αυτό το διάστημα δούλεψα σχεδόν μόνος μου, χωρίς ομάδα όταν στο εξωτερικό ανάλογα εγχειρήματα γίνονται από συντονισμένες ομάδες, ανέτρεξα σε αρχεία όπως του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου του Βερολίνου και χαίρομαι που με τα χρόνια κατάφερα να κερδίσω την εκτίμηση και να με θεωρούν σοβαρό συνομιλητή προσωπικότητες όπως ο Πετράκος ή ο Χάγκεν Φλάισερ (ο Φλάισερ είναι ο Γερμανοαυστριακός επιφανής ιστορικός του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, πολιτογραφημένος Έλληνας από το 1985).

Η έρευνα που έκανα για το βιβλίο ακουμπά σε πολλά πράγματα όπως τα γεγονότα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, την ιστορία των ιδεών και της τέχνης, κ.α. Θα το χαρακτήριζα ως το “Μonuments Men” της Ελλάδας (η ταινία αυτή του Τζορτζ Κλούνει είχε να κάνει με την προσπάθεια των Συμμάχων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, διάσωσης αριστουργημάτων της τέχνης από την λεηλασία και καταστροφή των Γερμανών)», ανέφερε στο thebest.gr ο κ. Κοσμόπουλος, ο οποίος φυσικά ως σκηνοθέτης, μετά την έκδοση του βιβλίου, θα προχωρήσει και στο γύρισμα ενός ντοκιμαντέρ για το θέμα της «Απόκρυψης». Ήδη μάλιστα υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από τηλεοπτικά δίκτυα όπως το BBC και το Αrte.

Η έρευνα του έλαβε ιδιαίτερη δημοσιότητα τον περασμένο Οκτώβριο όταν το Μega στο πλαίσιο της έκθεσης για την επέτειο της Απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς κατακτητές, γύρισε και πρόβαλλε ένα 5λεπτο θέμα για την «Απόκρυψη» με συνέντευξη του Βασίλη Κοσμόπουλου μέσα στον χώρο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην οδό Πατησίων.

Το θέμα είναι σαφώς ιδιαίτερα σημαντικό και επίκαιρο δεδομένου και του ζωηρού ενδιαφέροντος και της κυβερνητικής κινητοποίησης που υπάρχει για το θέμα των Γερμανικών αποζημιώσεων και επανορθώσεων για την περίοδο της κατοχής στη χώρα μας.

Όπως ομολογεί ο Βασίλης Κοσμόπουλος, δεν συνάντησε εμπόδια και αντιρρήσεις στην έρευνα που ζήτησε και έκανε σε Γερμανικά αρχεία. Δεν θα έλεγε ακριβώς το ίδιο και για την πατρίδα μας όπου το βασικό εμπόδιο που συνάντησε ήταν πως η κατάσταση των αρχείων δεν είναι καλή.

Ο κ. Κοσμόπουλος που αυτή την περίοδο ολοκληρώνει το 2^ο Μάστερ του πάνω στην Ποιοτική δημοσιογραφία και τις νέες τεχνολογίες ενώ είναι και Υποψήφιος Διδάκτωρ στο τμήμα θεατρικών σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, ανέφερε ακόμα στο thebest.gr πως μετά την προβολή που έγινε στο πρότζεκτ της «Απόκρυψης», επικοινώνησε μαζί του ο Δήμαρχος Πατρέων Κώστας Πελετίδης. «Με κάλεσαν να μιλήσουμε για την έκθεση του “Λαβύρινθου”. Θα έχουμε συνάντηση μέσα στο Δεκέμβριο στην Πάτρα και πρέπει να πω πως έχω κι άλλο επιπλέον υλικό για τον “Λαβύρινθο” εφόσον υπάρξει το ενδεχόμενο παρουσίασης εκ νέου της έκθεσης», τόνισε στο thebest.gr ο κ. Κοσμόπουλος.

Να προσθέσουμε πως η έρευνα για το σχέδιο ντοκιμαντέρ «Απόκρυψη – The Hide» ξεκίνησε το 2006.

Έχει υποστηριχθεί όλα αυτά τα χρόνια από το Ίδρυμα Ι. Φ. Κωστόπουλου, τον τηλεοπτικό σταθμό της Βουλής των Ελλήνων, την Ε.Ρ.Τ., το πρόγραμμα MEDIA ενώ συμμετείχε και κατ' επιλογήν στο διεθνώς αναγνωρισμένο «Documentary Campus Masterschool 2006». Το πρότζεκτ του ντοκιμαντέρ βρίσκεται στο τελικό στάδιο ανάπτυξης με προοπτικές διεθνούς συμπαραγωγής.

Ο κ. Κοσμόπουλος όπως ο ίδιος αναφέρει, για τις ανάγκες της έκδοσης, «έχουμε ήδη συνεργαστεί με πολλούς φορείς, όπως με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο που μας έχει παραχωρήσει την άδεια δημοσίευσης των σχετικών φωτογραφικών τεκμηρίων, την Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, τη Διεύθυνση Εθνικού Αρχείου Μουσείων του ΥΠΠΟ, το Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο, το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθήνας, την Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών Αθήνας, τη Βρετανική Σχολή Αθηνών, τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών, το Φωτογραφικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη, το ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ και το Φωτογραφικό του Αρχείο, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο κ.α.

Ακόμα η έρευνα επεκτάθηκε και στο εξωτερικό, με πρωτογενή αρχειακή έρευνα στο Αρχείο του Κεντρικού Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου και στα Γερμανικά Ομοσπονδιακά Αρχεία στο Βερολίνο και (εξ αποστάσεως) στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ (NARA) κ.α. Επίσης το βιβλίο ενσωματώνει και τις τρέχουσες επισημάνσεις της σχετικής διεθνούς βιβλιογραφίας.

Παράλληλα, με ενδιαφέρει ιδιαιτέρως η στάση των φορέων που ασκούσαν την «πολιτιστική πολιτική του Γ’ Ράιχ» στην Ελλάδα της Κατοχής, όπως το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, η Γερμανική Υπηρεσία Προστασίας της Τέχνης (Kunstschutz), η Ahnenerbe, το Τμήμα Προϊστορίας της Reichsbund für Deutsche Vorgeschichte, το Sonderkommando Rosenberg του E.R.R. καθώς και η σχέση τους με την ελληνική αρχαιολογική υπηρεσία.

Η έρευνα περιλαμβάνει εκτός από την επιχείρηση απόκρυψης των αρχαιοτήτων και την σταδιακή “αποκάλυψη” τους καθώς επίσης και τις προσπάθειες που έκανε η ελληνική πολιτεία για την ανάκτηση συγκεκριμένων πολιτιστικών αγαθών που είχαν παρανόμως υφαρπαγεί την περίοδο της κατοχής.

Ελπίζω επίσης η δημοσίευση της έρευνάς να συμβάλλει στην ανάδειξη του διεθνούς πλαισίου της συστηματικής λεηλασίας έργων τέχνης που πραγματοποιήθηκε από το καθεστώς της ναζιστικής Γερμανίας (π.χ. τη δράση του “E.R.R.” και της “Ahnenerbe” σε άλλες κατεχόμενες χώρες) και του ιδεολογικού πλαισίου του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού ως προς την ιδιότυπη χρήση της ελληνικής (και ρωμαϊκής) αρχαιότητας για τους σκοπούς της προπαγάνδας τους καθεστώτος. Γνωρίζω καλά πόσο σύνθετο και ευρύ είναι το θέμα με το οποίο καταπιάστηκα και η πρόθεσή μου είναι μια μικρή αλλά έντιμη συμβολή στο έργο των αρμοδίων επιστημόνων».

*Ο Βασίλης Κοσμόπουλος έχει σπουδάσει Σκηνοθεσία Κινηματογράφου και Τηλεόρασης στην Αθήνα (στη Σχολή Λυκούργου Σταυράκου) και στο Μόναχο (Hochschule für Fernsehen und Film) με υποτροφία του Ε.Κ.Κ., Θεατρολογία (Bachelor και MSc) στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Σκηνοθεσία και Παραγωγή Ντοκιμαντέρ ως διεθνή συμπαραγωγή (Documentary Campus Masterschool 2006), Ποιοτική Δημοσιογραφία και Νέες τεχνολογίες (ΜΑ, Donau-Universität Krems / τελειόφοιτος) ενώ όπως προείπαμε, είναι υποψήφιος Διδάκτορας του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ως σκηνοθέτης, δουλεύει παράλληλα στο χώρο της μυθοπλασίας και του ντοκιμαντέρ ενώ πειραματίζεται διαρκώς και με άλλες φόρμες οπτικοακουστικής αφήγησης. Έχει επίσης εργαστεί ως επιστημονικός συνεργάτης στα πεδία των σχέσεων εκπαίδευσης – πολιτισμού (Πρόγραμμα «Μελίνα-Εκπαίδευση και Πολιτισμός», Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας) και της τεκμηρίωσης οπτικοακουστικής κληρονομιάς. (Ψηφιοποίηση Ε.Κ.Κ.).

Έχει ασχοληθεί και με το εκπαιδευτικό κομμάτι. Έχει διδάξει «σκηνοθεσία ντοκιμαντέρ» στο Τμήμα Κινηματογράφου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2007/09), «εισαγωγή στην εικονοληψία θεατρικών δρώμενων» στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών (2007/08), «οπτικοακουστική αφήγηση για Δημοσιογράφους των Νέων Μέσων» (Π.Μ.Σ. Q.J.N.T., 2013) ενώ διδάσκει «Πράξη και εφαρμογές της Οπτικοακουστικής Παιδείας» στο Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και την Πληροφορίας στην εκπαίδευση» (2010 - 2015).

Έχοντας ειδικευτεί στην οπτικοακουστική αφήγηση (audiovisual storytelling), επέκτεινε τα ενδιαφέροντα του στο χώρο της Δημοσιογραφίας των Νέων Μέσων και της Στρατηγικής Ανάπτυξης Ψηφιακού Περιεχομένου.

Επιμέλεια κειμένου - ΤΑΚΗΣ Γ. ΜΑΡΤΑΤΟΣ